Υπό δοκιμασία το παγκόσμιο ηγεμονικό μοντέλο του Πεκίνου – Το μήνυμα Δύσης για Ταϊβάν
Μάριος Πούλλαδος
Η στάση της Κίνας για την Ουκρανία έχει βρεθεί στο προσκήνιο τις τελευταίες ημέρες, καθώς πολλοί αναλυτές εκτιμούν πως η στάση του κινεζικού Δράκου θα καθορίζει το αύριο της παγκόσμιας διεθνούς τάξης.
Κάποιοι υποστηρίζουν ότι η Κίνα θα οικοδομήσει στην προπολεμική φιλία της με τη Ρωσία, που δεν γνωρίζει «όρια», για να δημιουργήσει έναν άξονα απολυταρχίας. Άλλοι απαντούν ότι η Αμερική μπορεί να ντροπιάσει την Κίνα με το να έρθει σε ρήξη με τη Ρωσία, απομονώνοντας τον Πρόεδρό της Βλαντιμίρ Πούτιν. O Economist θεωρεί πως κανένα σενάριο δεν είναι πιθανό. Όπως σημειώνει, η εμβάθυνση των δεσμών με τη Ρωσία θα καθοδηγείται από προσεκτικό προσωπικό συμφέρον, καθώς η Κίνα εκμεταλλεύεται τον πόλεμο στην Ουκρανία για να επισπεύσει αυτό που θεωρεί ως αναπόφευκτη παρακμή της Αμερικής.
Η Κίνα είναι ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος τόσο της Ρωσίας, όσο και της Ουκρανίας και ο μεγαλύτερος εισαγωγέας αργού πετρελαίου και φυσικού αερίου στον κόσμο. Με αυτά τα δεδομένα, η σύγκρουση μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας δεν φαίνεται να είναι προς όφελος της Κίνας.
Ποντιοπιλατική διαχείριση
Αναφορικά με τη στάση της Κίνας για τη ρωσική εισβολή, ο Κινέζος Πρέσβης στις ΗΠΑ, Qin Gang, σε άρθρο του στη Wall Street Journal (15/3/22), σημειώνει: «Για την Ουκρανία, η θέση της Κίνας είναι αντικειμενική και αμερόληπτη: Οι σκοποί και οι αρχές του ΟΗΕ. Ο Χάρτης πρέπει να τηρείται πλήρως. Η κυριαρχία και εδαφική ακεραιότητα όλων των χωρών, συμπεριλαμβανομένης της Ουκρανίας, πρέπει να γίνεται σεβαστή· οι θεμιτές ανησυχίες για την ασφάλεια όλων των χωρών πρέπει να ληφθούν σοβαρά υπόψη· και όλες οι προσπάθειες που ευνοούν την ειρηνική διευθέτηση της κρίσης πρέπει να υποστηριχθούν», προσθέτοντας λίγο πιο κάτω πως «ούτε ο πόλεμος, αλλά ούτε οι κυρώσεις μπορούν να επιφέρουν ειρήνη».
Αυτήν την εβδομάδα, οι Financial Times αποκάλυψαν ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες είπαν σε συμμάχους τους στο ΝΑΤΟ και σε αρκετές ασιατικές χώρες ότι η Κίνα είχε εκφράσει την προθυμία της να παράσχει στρατιωτική και οικονομική βοήθεια στη Ρωσία, για να υποστηρίξει τον πόλεμό της στην Ουκρανία. Η Μόσχα αρνήθηκε ότι ζήτησε από την Κίνα στρατιωτική βοήθεια και η Κίνα επίσης απέρριψε τους ισχυρισμούς και προειδοποίησε αυτήν την εβδομάδα για “ψευδείς πληροφορίες”.
Ο Τζέικ Σάλιβαν, σύμβουλος εθνικής ασφάλειας του Μπάιντεν, είχε συνάντηση στη Ρώμη τη Δευτέρα με τον Γιανγκ Τζιέτσι, κορυφαίο στέλεχος εξωτερικής πολιτικής της Κίνας. Ο Σάλιβαν είχε προειδοποιήσει πριν από τις συνομιλίες ότι η Κίνα θα αντιμετωπίσει «σκληρές» συνέπειες, εάν βοηθήσει τη Μόσχα να αποφύγει τις σαρωτικές κυρώσεις για την Ουκρανία.
Το δίλημμα του Πεκίνου
Εάν η Κίνα υποστηρίξει περαιτέρω την επιθετικότητα της Ρωσίας με σημαντική νομισματική βοήθεια ή -ακόμα πιο ανησυχητικά- με όπλα, το οικονομικό χτύπημα από τις ΗΠΑ και τις ευρωπαϊκές χώρες θα μπορούσε να απειλήσει τη μακροπρόθεσμη προσπάθεια της Κίνας να αναδειχθεί ως η κυρίαρχη παγκόσμια δύναμη. Σε γενικό πλαίσιο, ο Κινέζος Πρόεδρος Xi Jinping δείχνει να ποντάρει στο γεγονός ότι οι ΗΠΑ βρίσκονται σε παρακμή και οι Δυτικές δημοκρατίες έχουν ουσιαστικά αποτύχει. Επιπλέον έβλεπε στο πρόσωπο της Ρωσίας του Πούτιν έναν αξιόλογο σύμμαχο, που μπορεί να εργαστεί μαζί με την Κίνα για να δημιουργήσει ένα διαφορετικό διεθνές σύστημα, που είναι πιο ευνοϊκό για την Ευρασία. Ωστόσο, με την εξέλιξη της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, φαίνεται πως η πιο πάνω αξιολόγηση ενέχει σημαντικό κίνδυνο για την Κίνα. Εάν η Ρωσία βγει πιο αδύναμη από τον πόλεμο στην Ουκρανία, και η Κίνα την υποστηρίξει ανοικτά, η Κίνα θα μπορούσε να υποστεί μεγάλη οικονομική ζημιά. Η Κίνα βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στις εμπορικές της σχέσεις με τις ευρωπαϊκές χώρες και έχει εργαστεί σκληρά για να εμποδίσει την Ευρώπη να περιορίσει το εμπόριο.
Ακόμα κι αν ο Πούτιν ελέγξει κάποια εδάφη στην Ουκρανία, η Ρωσία θα έχει να διαχειριστεί μια καταρρέουσα οικονομία και μια συνεχή «αιμορραγία» στο εσωτερικό της Ουκρανίας. Αυτό θα ήταν μάλλον ένα εφιαλτικό σενάριο για το Πεκίνο, καθώς θα επιτρέψει στις Ηνωμένες Πολιτείες να ανακτήσουν την παγκόσμια ηγεμονία και να ενώσουν τη Δύση. Οι περισσότερες αναπτυσσόμενες χώρες του κόσμου θα αγκαλιάσουν εκ νέου τις δυτικές αξίες και θεσμούς και η Κίνα θα βρει τον εαυτό της πιο απομονωμένο.
Δοκιμάζεται το κινεζικό ηγεμονικό μοντέλο
Αυτό που θα αποφασίσει τελικά να κάνει η Κίνα θα μπορούσε να αποτελέσει σημείο καμπής τόσο στον πόλεμο στην Ουκρανία, όσο και στις σχέσεις ΗΠΑ-Κίνας, και «το αποτέλεσμα της επιλογής του Πεκίνου θα καθορίσει το πώς θα μοιάζει μια νέα παγκόσμια τάξη πραγμάτων», σημειώνουν οι Times. Θα συνεχίσει η Κίνα να προσπαθεί να αναδιαμορφώσει την τρέχουσα παγκόσμια οικονομία στην εικόνα της συμμετέχοντας σε αυτήν; Ή μήπως η Κίνα θα συμπαραταχθεί με τη Ρωσία πίσω από ένα νέο Σιδηρούν Παραπέτασμα κυρώσεων, αποκομμένη από τις ΗΠΑ και την Ευρώπη και θα αφεθεί να περιηγηθεί σε ένα νέο νομισματικό σύστημα και ένα νέο εμπορικό πλαίσιο;
Η άσχημη εικόνα ενός αδίστακτου και απολυταρχικού Πούτιν βαραίνει παράλληλα και τη δημόσια εικόνα του Σι. Σε αντίθεση με τον Πούτιν, ο Κινέζος Πρόεδρος έχει κτίσει μια διεθνή εικόνα προσεκτικά, που παρουσιάζει την Κίνα ως μια ήπια δύναμη. Καθώς έρχεται σε επαφή με τη Ρωσία, το Πεκίνο μοιράζεται τη σκηνή με χώρες όπως η Βόρεια Κορέα, η Συρία και η Λευκορωσία, γεγονός που καθιστά δύσκολο να αυτοπροβληθεί ως εναλλακτική ηγεμονική δύναμη .
Η υποστήριξη της Κίνας προς τη Ρωσία δύσκολα ταυτίζεται με τους ακρογωνιαίους λίθους της ηγεσίας του Xi: τη χρήση του κρατικού καπιταλισμού ως ακρογωνιαίου λίθου για την προσέλκυση άλλων στην τροχιά της Κίνας, τον σεβασμό της εθνικής κυριαρχίας και την ειρηνική ανάδυση στην παγκόσμια ηγεσία.
Η περίπτωση της Ταϊβάν
Ακόμη και προτού η Ρωσία ξεκινήσει την εισβολή της στην Ουκρανία τον περασμένο μήνα, οι Δυτικοί εξέφραζαν αυξημένη ανησυχία για το ότι το Πεκίνο θα μπορούσε να καταλάβει την Ταϊβάν με τη βία. Τους τελευταίους μήνες, το Πεκίνο διεξάγει ασκήσεις πολεμικής ετοιμότητας κοντά στο νησί – συμπεριλαμβανομένης της τακτικής πτήσης στρατιωτικών αεροσκαφών στη ζώνη αναγνώρισης αεράμυνας της Ταϊβάν, καθώς και κοινών αεροπορικών και ναυτικών ασκήσεων γύρω από τα στενά της Ταϊβάν, ανέφεραν κινεζικά κρατικά μέσα ενημέρωσης.
Η Ταϊπέι απάντησε δεσμεύοντας ένα ποσό ρεκόρ αμυντικών δαπανών φέτος και επιπλέον 8,7 δισεκατομμύρια δολάρια τα επόμενα πέντε χρόνια για να ενισχύσει τις ασύμμετρες πολεμικές της ικανότητες – συμπεριλαμβανομένης της ανάπτυξης νέων πυραύλων μακράς εμβέλειας, που μπορούν να στοχεύουν στρατιωτικές εγκαταστάσεις της Κίνας σε περίπτωση πολέμου.
Ενώ η εισβολή στην Ουκρανία βρίσκεται ακόμη στις πρώτες τις βδομάδες, η αντίδραση της Δύσης, ΗΠΑ-Ε.Ε., στέλνει ένα μήνυμα για το τι μπορεί να προκύψει σε ενδεχόμενη κινεζική εισβολή στην Ταϊβάν.
Από την πλευρά του το Πεκίνο ισχυρίζεται ότι δεν υφίσταται οποιοσδήποτε παραλληλισμός της περίπτωσης της Ουκρανίας και της Ταϊβάν. «Η Ουκρανία είναι ένα κυρίαρχο κράτος, ενώ η Ταϊβάν είναι αναπόσπαστο μέρος του εδάφους της Κίνας. Το ζήτημα της Ταϊβάν είναι μια κινεζική εσωτερική υπόθεση. Δεν έχει νόημα οι άνθρωποι να δίνουν έμφαση στην αρχή της κυριαρχίας στην Ουκρανία, ενώ βλάπτουν την κυριαρχία και την εδαφική ακεραιότητα της Κίνας στην Ταϊβάν», έγραψε ο Κινέζος πρέσβης στις ΗΠΑ, στο άρθρο του στην Washington Post.
