Μια υπόθεση βγαλμένη από ταινία. Κατασκοπεία, παγίδευση τηλεφώνων, ομοιώματα ραδιοφώνων που έγιναν ασύρματοι ισχυρής έντασης, διπλωματικό σκάνδαλο, ισχυρή αστυνομική δύναμη και οι πράκτορες «φαντάσματα».
Όλα αυτά στη Λευκωσία το 1991. Μια πολύ σοβαρή υπόθεση που εκτυλίχθηκε με ένα παράδοξο αποτέλεσμα, καθώς οι κατηγορούμενοι κατάφεραν να γλυτώσουν τελικά με 500 λίρες, αφού, σύμφωνα με τα δημοσιεύματα, η κυπριακή κυβέρνηση δεν ήθελε να εμπλακεί σε διπλωματικό επεισόδιο με άλλες χώρες.
Ένας εκ των εμπλεκομένων στην υπόθεση, 28 χρόνια μετά αποκαλύπτεται δίνοντας λεπτομέρειες για το περιστατικό, σε ντοκιμαντέρ του Netflix, με την ονομασία «Inside the Mossad».
Το βράδυ της 23ης Απριλίου του 1991, η Αστυνομία περνά χειροπέδες σε δύο άντρες και δύο γυναίκες, όλοι με καταγωγή από το Ισραήλ. Η τοποθεσία; Η πολυκατοικία όπου στεγαζόταν η Ιρανική πρεσβεία. Και ο λόγος; Η παγίδευση τηλεφώνων. Η συνέχεια της υπόθεσης αυτή θυμίζει σενάριο κατασκοπευτικής ταινίας.
Οι τέσσερις Ισραηλινοί συλληφθέντες, με το που ανακρίνονται αρνούνται τα πάντα, ισχυριζόμενοι ότι ήταν τουρίστες και προσπαθούσαν να βρουν τουαλέτα. Το εν λόγω περιστατικό, εκτός από τα τοπικά μέσα ενημέρωσης, μονοπώλησε και το ενδιαφέρον των ισραηλινών μέσων, με δημοσιογράφους να καταφθάνουν στην Κήυπρο και να καλύπτουν το γεγονός.
Τα ραδιόφωνα που έγιναν ασύρματοι
Μεγάλη εντύπωση προκαλούν τα εργαλεία που χρησιμοποίησαν οι κατάσκοποι με σκοπό να παγιδεύσουν τα τηλέφωνα της Ιρανικής πρεσβείας. Ο τρόπος εκτέλεσης του σχεδίου δράσης των τεσσάρων ήταν εξαιρετικά επαγγελματικός, αλλά τελικά στέφθηκε με αποτυχία αφού πιάστηκαν στα πράσα.
«Στον κυπριακό ποινικό κώδικα δεν υπάρχει το αδίκημα της κατασκοπείας, παρά μόνο το αδίκημα εναντίον του κυπριακού κράτους» είχε δηλώσει τότε ο Λουκής Λουκαΐδης
Τοποθέτησαν δύο ομοιώματα ραδιοφώνων μέσα στον θάλαμο του τηλεφωνικού δικτύου της πρεσβείας με σκοπό την υποκλοπή των τηλεφωνημάτων. Τα εν λόγω ραδιόφωνα μετατράπηκαν από τους Ισραηλίτες σε ασυρμάτους!
Όπως είχε αναφερθεί στα δημοσιεύματα, μετά από έρευνες της αστυνομίας, τα δυο ομοιώματα ραδιοφώνου που είχαν εντοπιστεί αποδείχθηκε ότι μετατράπηκαν σε ασυρμάτους ισχυρής έντασης, με τους οποίους εύκολα κάποιος μπορεί να στέλνει μηνύματα.
Οι τεχνικοί της Αρχής Τηλεπικοινωνιών Κύπρου διαπίστωσαν ότι στο κιβώτιο των καλωδίων των τηλεφωνικών γραμμών της πρεσβείας δύο τουλάχιστον γραμμές ήταν συνδεδεμένες με ξένα καλώδια και ότι πράγματι υπήρχε παρέμβαση.
Έντονος ο τότε ΥΠΕΣ
Μεγάλη διάσταση πήρε η συγκεκριμένη υπόθεση, με την ΕΔΕΚ και τον τότε υπουργό Εσωτερικών να προβαίνουν σε δηλώσεις. Συγκεκριμένα η ΕΔΕΚ με ανακοίνωσή της είχε ζητήσει από την κυβέρνηση να τιμωρηθούν παραδειγματικά οι ένοχοι, προσθέτοντας ότι τα ξένα συμφέροντα πλήττουν τον κυπριακό λαό.
Από την πλευρά του, ο τότε υπουργός Εσωτερικών, Χριστόδουλος Βενιαμίν, ήταν αρκετά έντονος σε σχέση με το περιστατικό της κατασκοπείας, λέγοντας ότι αν βρεθούν ένοχοι, οι Ισραηλινοί δεν πρόκειται να φύγουν εύκολα από την Κύπρο.
Τα χαρτόνια στο αυτοκίνητο – Έκρυβαν τα πρόσωπα τους με κάθε τρόπο
Μια πρωτοφανή και συνάμα σοβαρή υπόθεση κλήθηκε να διαχειριστεί το Επαρχιακό Δικαστήριο Λευκωσίας. Οι τέσσερις συλληφθέντες κάτω από δρακόντεια μέτρα ασφαλείας οδηγήθηκαν ενώπιον της δικαιοσύνης.
Οι κατηγορίες που αντιμετώπιζαν ήταν οι εξής: Συνωμοσία προς διάπραξη πλημμελήματος, εσκεμμένα και παράνομα αποπειράθηκαν να προκαλέσουν ζημιά στα καλώδια των τηλεφωνικών γραμμών της πολυκατοικίας «Μαρία Χάουζ», όπου βρίσκεται η Περσική πρεσβεία, εισήλθαν παράνομα στην πολυκατοικία με σκοπό να διαπράξουν ποινικά αδικήματα, παράνομα κατείχαν φορητούς ασυρμάτους, αποπειράθηκαν να παρακολουθήσουν τις τηλεφωνικές συνδιαλέξεις της Περσικής πρεσβείας χωρίς τη συγκατάθεσή της και εν αγνοία της, καθώς και ότι βρέθηκαν περιπλανώμενοι στον προθάλαμο της πολυκατοικίας σε χρόνο και με τέτοιες περιστάσεις ώστε να συνάγεται ότι η εκεί παρουσία τους οφειλόταν σε παράνομο σκοπό.
Οι τέσσερις λειτουργούσαν με τρόπο που προκαλούσε εντύπωση. Ως κατάσκοποι, και με βάση την εκπαίδευση που είχαν λάβει, έκρυβαν τα πρόσωπά τους με κάθε τρόπο καθώς δεν ήθελαν να αποκαλυφθούν. Χαρακτηριστικές είναι και οι αναφορές που έγιναν στα δημοσιεύματα: «Και οι τέσσερις έκρυβαν με κάθε τρόπο τα πρόσωπά τους».
Η μυστικοπάθεια γύρω από τα πρόσωπά τους συνεχίστηκε, αφού όταν αφέθηκαν ελεύθεροι με εγγύηση των 3.000 λιρών, εκπρόσωποι της ισραηλινής πρεσβείας τοποθέτησαν μεγάλα κομμάτια χαρτιού στα παράθυρα του αυτοκινήτου για να μην φαίνονται οι πράκτορες.
Η απόφαση που μετέτρεψε μια καραμπινάτη υπόθεση κατασκοπείας σε μια απλή παρανομία
Η ώρα της δικαιοσύνης έφερε το «εντυπωσιακό ξεφούσκωμα» που κανένας δεν περίμενε με την σύλληψη των τεσσάρων Ισραηλινών. Όπως χαρακτηριστικά γράφτηκε στον τύπο της εποχής, ένα πρόστιμο 500 λιρών και απόσυρση κάποιων κατηγοριών σε τίποτα δεν δείχνουν υπόθεση κατασκοπείας και παρακολούθησης τηλεφώνων.
Παράδοξο ή μη, από την μια μέρα στην άλλη, μια καραμπινάτη υπόθεση κατασκοπείας μετατράπηκε σε μια απλή παρανομία αλλοδαπών, σαν και εκείνες που καθημερινά συμβαίνουν στην κυπριακή πραγματικότητα.
Το σκεπτικό της απόφασης σύμφωνα με τον δικαστή, Γεώργιο Αρέστη
«Οι κατηγορούμενοι με τις ενέργειές τους καταχράστηκαν την φιλοξενία που τους παραχώρησε η Κυπριακή Δημοκρατία, επιτρέποντάς τους την προσωρινή είσοδο τους στην Κύπρο. Το νησί μας αντιμετωπίζει τα δικά του τεράστια προβλήματα και δεν επιθυμούμε καθόλου να βλέπουμε τις διαφορές γειτονικών μας χωρών να μεταφέρονται στον δικό μας χώρο. Το Δικαστήριο έχει επίγνωση του γεγονότος ότι οι πολιτικοί αντίκτυποι αυτής της υπόθεσης είναι αρκετά σημαντικοί, γιατί φαίνεται ότι η τελική πρόθεση των κατηγορουμένων ήταν η διευκόλυνση της παρακολούθησης των τηλεφωνικών συνδιαλέξεων της περσικής πρεσβείας. Όμως, το αδίκημα το οποίο τελικά οι κατηγορούμενοι αντιμετωπίζουν, πολύ απέχει από του να αντικατοπτρίζει τους πολιτικούς αντίκτυπους της υπόθεσης. Το Δικαστήριο δεν καλείται να τιμωρήσει τους κατηγορούμενους για τον τελικό προορισμό των ενεργειών τους, γιατί δεν υπήρχε περίπτωση να στοιχειοθετηθεί η κατηγορία που να αντανακλά αυτές τις τελικές προθέσεις τους, αλλά καλείται να επιβάλει ποινή στους κατηγορούμενους λαμβάνοντας αυστηρά και μόνον υπόψη τα γεγονότα τα οποία στοιχειοθετούν το αδίκημα στο οποίο οι κατηγορούμενοι έχουν παραδεχθεί ενοχή».
Τι έλεγε ο Λουκής Λουκαΐδης για την απόφαση
Ο τότε Αναπληρωτής Γενικός Εισαγγελέας, Λουκής Λουκαΐδης, ο οποίος χειρίστηκε την εν λόγω υπόθεση ως Κατηγορούσα Αρχή, κληθείς να σχολιάσει το σκεπτικό της απόφασης είπε πως «στον κυπριακό ποινικό κώδικα δεν υπάρχει το αδίκημα της κατασκοπείας, παρά μόνο το αδίκημα εναντίον του κυπριακού κράτους».
Εν ολίγοις, σε όλες τις δηλώσεις του, εξήγησε με απτά παραδείγματα ότι δεν θα μπορούσαν να κατηγορηθούν, αφού ο νόμος της Κύπρου δεν εμπεριέχει το αδίκημα της κατασκοπείας. Ο κ. Λουκαΐδης τόνιζε με εκκωφαντικό τρόπο ότι «με βάση όλα τα στοιχεία, έγινε η πιο σωστή παρουσίαση της υπόθεσης σε όλο της το φάσμα».
Η μαρτυρία 28 χρόνια μετά
Σε ντοκιμαντέρ του Netflix με τίτλο «Inside the Mossad», γίνεται εκτενής αναφορά για την δράση των μυστικών υπηρεσιών του Ισραήλ ανά το παγκόσμιο. Ωστόσο, ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει η αποκάλυψη του μυστικού πράκτορα που έλαβε μέρος στην επιχείρηση την οποία περιγράψαμε πιο πάνω. Στο τρίτο επεισόδιο του ντοκιμαντέρ (The theater of life) οι κατάσκοποι της Mossad εξομολογούνται το πόσο δύσκολο είναι να αλλάζουν ρόλους στην δουλειά τους και στη συνέχεια να επανέρχονται στην κανονική τους ζωή.
Σε ερώτηση στον Ram Ben Barak (Αναπληρωτής Διευθυντής της Mosssad) αν σε κάποια από τις επιχειρήσεις που ήταν αρχηγός υπήρξε αναποδιά, έκανε αναφορά στην επιχείρηση που έγινε στην Κύπρο το 1991. Συγκεκριμένα ο Barak είπε, «Θα σας πω. Σχετικά με την αναποδιά αυτή, την οποία μόλις αναφέρατε… στην οποία συμμετείχα, θα σας πω ότι συμμετείχα σε πολλές περισσότερες αναποδιές, συνήθως όμως καταφέρνεις να αποφεύγεις τις αναποδιές αυτές και τότε παύουν να είναι αναποδιές. Αλλά σε κάθε περίπτωση παίρνουμε ένα πολύ μικρό ρίσκο, σε σπάνιες περιπτώσεις θα αποτύχουμε».
Σε δεύτερη ερώτηση πώς ήταν προσωπικά για τον ίδιο το γεγονός ότι συνελήφθη στην Κύπρο απάντησε, «Το να είσαι ελεύθερος άνθρωπος στην κορυφή του κόσμου, το να νιώθεις ότι ο κόσμος είναι η δική σου παιδική χαρά, να ταξιδεύεις παντού και ξαφνικά να είσαι δεμένος με χειροπέδες σε μια καρέκλα είναι μία πολύ δυσάρεστη κατάσταση. Και μετά αρχίζεις να θέτεις πολύ μεγάλα ερωτήματα. Ομολογώ πως ακόμη και εγώ αναρωτήθηκα γιατί πρέπει να σκοτωθούμε γι’ αυτό. Και η εκπαίδευσή σου σε κάνει να το βάλεις στην άκρη αυτό και να προχωρήσεις».
Αφοπλιστική ήταν και η απάντηση στην ερώτηση αν οι κυπριακές αρχές τους πίστεψαν και κατάφεραν να διατηρήσουν την κάλυψή τους με τον Barak να λέει «ασφαλώς».
Να σημειώσουμε ότι, σύμφωνα με τα έντυπα της τότε εποχής, οι δύο άντρες που συνελήφθησαν είχαν τα εξής ονόματα: Ντάιβ Ντάμπι και Ραν Σούφ. Συμπεραίνουμε, λοιπόν, ότι η πραγματική ταυτότητα του Ram Ben Barak δεν αποκαλύφθηκε ποτέ ούτε και όταν έπρεπε να παρουσιαστεί στο δικαστήριο.
Η δράση των μυστικών υπηρεσιών διαχρονικά καλυπτόταν από ένα πέπλο μυστηρίου αλλά μέχρι και σήμερα υπάρχουν περιπτώσεις που έρχονται στο φως της δημοσιότητας και πραγματικά σοκάρουν.
