Τις τελευταίες εβδομάδες ο Κυριάκος Μητσοτάκης μας είπε σε όλους τους τόνους ότι οι τιμές στα τρόφιμα και τα σουπερμάρκετ μειώνονται χάρη στα κυβερνητικά μέτρα αλλά αυτό δεν είναι αλήθεια. Κάθε άλλο μάλιστα, αφού νέος γύρος ανατιμήσεων έρχεται να σαρώσει τους ήδη συμπιεσμένους οικογενειακούς προϋπολογισμούς των νοικοκυριών από Σεπτέμβριο, με οδηγό τις αυξήσεις τιμών σε κρέας, τυριά, σιτηρά, χυμό πορτοκαλιού, καφέ και κακάο, λόγω εσωτερικών και διεθνών συγκυριών.
Σε ό,τι αφορά τον εσωτερικό παράγοντα, ο κύριος κίνδυνος αφορά την άνοδο των τιμών σε κρέας και τυροκομικά λόγω του πλήγματος που υφίσταται αυτό το διάστημα η ελληνική κτηνοτροφική παραγωγή από την πανώλη των αιγοπροβάτων. Υπάρχουν όμως και οι πληθωριστικές πιέσεις που διασπείρει η μεγάλη αύξηση των τιμών του ηλεκτρικού ρεύματος για άλλη μια φορά, ανεβάζοντας τα κόστη παραγωγής σε όλους τους κλάδους και τις υπηρεσίες.
Σε ό,τι αφορά τη διεθνή συγκυρία, οι πληθωριστικές πιέσεις προέρχονται από την άνοδο των διεθνών τιμών στο σιτάρι, στον καφέ, στο κακάο και στον χυμό πορτοκαλιού, καθώς οι παγκόσμιες σοδειές είναι μειωμένες σε πάρα πολλές χώρες (π.χ. Βιετνάμ, Ακτή Ελεφαντοστού, Βραζιλία), σε άλλες περιπτώσεις για λόγους κλιματολογικών συνθηκών και σε άλλες επειδή οι αγρότες περιόρισαν τις καλλιέργειες αφού για όλα αυτά τα προϊόντα που είναι διεθνή εμπορεύματα και επί των οποίων υπάρχει τζόγος σε χρηματιστήρια το μεγαλύτερο μέρος των εσόδων δεν καταλήγει στους ίδιους αλλά στη διεθνή κερδοσκοπία.
Ουσιαστικά δεν υπάρχει παρά μόνο ένα βασικό τρόφιμο στο οποίο αναμένεται μείωση τιμών από Σεπτέμβριο: το ελαιόλαδο, καθώς η τιμή παραγωγού έχει βρεθεί στα 7 ευρώ σήμερα από τα 9,5 ευρώ πριν από λίγους μήνες, μιας και σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις προβλέπεται αυξημένη παραγωγή φέτος όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και σε Ισπανία και Ιταλία, σε όλες δηλαδή τις μεσογειακές χώρες παραγωγούς – έστω υπό την αίρεση ότι δεν θα κάνει κακό καιρό ως τον Νοέμβριο που αρχίζει η συγκομιδή. Βεβαίως τα οφέλη από τη μείωση των τιμών παραγωγού δεν έχουν περάσει στους καταναλωτές, που πληρώνουν ακόμη και σήμερα –πάντα στα σουπερμάρκετ– τα απλά επώνυμα ελαιόλαδα 11-12 ευρώ το λίτρο, τα επώνυμα έξτρα παρθένα 13-16 ευρώ και τα ελαιόλαδα ιδιωτικής ετικέτας 9,50-11 ευρώ.
Εν πάση περιπτώσει, τα στοιχεία αυτά καταδεικνύουν πόσο κενές νοήματος είναι και παραμένουν οι διαβεβαιώσεις του πρωθυπουργού Κυρ. Μητσοτάκη και του υπουργού Ανάπτυξης Τάκη Θεοδωρικάκου που ακούσαμε τόσες φορές τις τελευταίες μέρες, ότι η κυβέρνηση κάνει διαρκώς ελέγχους και πιέζει τους μεγάλους της αγοράς να μειώσουν τα κέρδη τους και ότι τα κυβερνητικά μέτρα για τον περιορισμό του πληθωρισμού στα τρόφιμα τάχα αποδίδουν.
Αύξηση πληθωρισμού 3% τον Ιούλιο
Πώς αποδίδουν όμως αφού όσο τα κυβερνητικά στελέχη μιλούσαν για πτώση τιμών ο πληθωρισμός από 2,5% τον Ιούνιο πέρασε στο 3% τον Ιούλιο με βάση τα προσωρινά στοιχεία της Eurostat, αυξήθηκε δηλαδή κατά 0,7% κι έγινε ξανά ο τέταρτος υψηλότερος στην ευρωζώνη;
Βεβαίως Μητσοτάκης και Θεοδωρικάκος δεν αναφέρθηκαν στιγμή στα στοιχεία της Eurostat. Επικαλέστηκαν τα στοιχεία έρευνας του Ινστιτούτου Ερευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών (ΙΕΛΚΑ), που πράγματι έδειξαν αρνητικό πληθωρισμό -1,56% στα σουπερμάρκετ, δηλαδή μείωση τιμών κατά 1,56% τον Ιούλιο σε σχέση με τον προηγούμενο χρόνο, ο οποίος ωστόσο προήλθε από κατηγορίες προϊόντων που δεν έχουν σχέση με τα τρόφιμα.
Γιατί αν κάτι πράγματι έδειξε η έρευνα του ΙΕΛΚΑ, είναι ότι οι τιμές στα σουπερμάρκετ έπεσαν τον Ιούλιο επειδή μειώθηκαν οι τιμές σε άλλες κατηγορίες προϊόντων, όχι στα τρόφιμα. Συγκεκριμένα στα απορρυπαντικά και είδη καθαρισμού (όπου καταγράφηκε μείωση τιμών κατά 6,77%), τα χαρτικά, καλλυντικά και είδη προσωπικής υγιεινής (όπου καταγράφηκε μείωση τιμών 6,32%), στις τροφές και στα είδη για κατοικίδια (όπου καταγράφηκε μείωση τιμών 5,19%) και στις βρεφικές και παιδικές τροφές (όπου καταγράφηκε μείωση τιμών 3,72%).
Αντίθετα, σε ό,τι αφορά τα τρόφιμα καταγράφηκε πράγματι μείωση τιμών κατά 7,34% στα φρέσκα φρούτα και λαχανικά, για λόγους κυρίως συγκυριακούς όπως και το ίδιο το ΙΕΛΚΑ αναφέρει, επειδή δηλαδή οι τιμές στα φρέσκα προϊόντα τον περσινό Ιούλιο είχαν αυξηθεί υπερβολικά λόγω των παρατεταμένων βροχοπτώσεων του Ιουνίου, καταγράφηκαν όμως παράλληλα αυξήσεις τιμών σε πολλές κατηγορίες τροφίμων. Συγκεκριμένα, τον Ιούλιο καταγράφηκαν αυξήσεις τιμών στα φρέσκα ψάρια και θαλασσινά (5,9%), τα ορεκτικά, αλίπαστα και άλλα σερβιριζόμενα είδη (5,11%), τα τρόφιμα παντοπωλείου (3,65%), τα οινοπνευματώδη ποτά (3,21%), τα μπισκότα – σοκολάτες – ζαχαρώδη (3,01%).
Τεράστια η ψαλίδα από το χωράφι στο ράφι
Σημαντικά στοιχεία, αποκαλυπτικά της χαοτικής απόστασης μεταξύ της «ιδανικής πραγματικότητας» των κυβερνητικών και αυτής που βιώνουν οι καταναλωτές αλλά και της τεράστιας ψαλίδας ανάμεσα στην τιμή παραγωγού και την τιμή στο ράφι, έφερε επίσης την περασμένη εβδομάδα στο φως ο πρόεδρος της Ενωσης Εργαζομένων Καταναλωτών Απόστολος Ραυτόπουλος:
«Προφανώς η κυβέρνηση κι εμείς ζούμε σε διαφορετικούς κόσμους. Τα οπωροκηπευτικά και τα φρούτα τρέχουν σε τιμές με τα φρένα σπασμένα. Καταναλωτές μάς έκαναν καταγγελία ότι τα σύκα πωλούνται στα νησιά προς 13,40 ευρώ όταν ο παραγωγός τα δίνει 2-2,50 ευρώ. Αυτά βλέπουμε όταν υπάρχει ασυδοσία στην αγορά. Το καρπούζι φεύγει από τον Πύργο Ηλείας στα 20 λεπτά το κιλό και φτάνει στο ράφι 1,20 ευρώ το κιλό. Το πεπόνι το δίνει ο παραγωγός στα 30 λεπτά και το αγοράζει ο καταναλωτής 1,60. Τα σύκα φεύγουν από τον παραγωγό στα 4 ευρώ και τα παίρνει ο καταναλωτής 12 ευρώ. Είδαμε την τιμή παραγωγού στο ελαιόλαδο να πέφτει μέσα σε λίγους μήνες από τα 9,2 ευρώ στα 6,5-7 ευρώ και πριν από λίγες μέρες στα σουπερμάρκετ ανέβηκε η τιμή του τυποποιημένου ελαιόλαδου από 12,90 σε 13,65 ευρώ. Ολα αυτά τα έχουμε στείλει και στη Γενική Γραμματεία Καταναλωτή και στο υπουργείο Ανάπτυξης προκειμένου να δουν την αισχροκέρδεια που υφίσταται ο καταναλωτής καθημερινά. Μας λένε “θα το δούμε και θα επιβάλουμε πρόστιμα” τα οποία δεν πρόκειται ποτέ να πληρωθούν. Αλλά δεν κάνουν άμεσα ελέγχους, τους κάνουν μετά από μήνες και ως τότε πληρώνουν οι καταναλωτές».
Ο Απ. Ραυτόπουλος εξήγησε επίσης γιατί είναι εντέλει διάτρητοι ακόμη και οι έλεγχοι που κάνει το υπουργείο. «Αυτό που δεν γνωρίζει ο κόσμος είναι ότι άλλες τιμές έχει στο e-katanalotis και άλλη τιμή βρίσκει ο καταναλωτής στο ράφι, δηλαδή μικρότερη στο e-katanalotis, μεγαλύτερη στο ράφι. Αυτό για να το ελέγξει κάποιος θα πρέπει να κάνει επιτόπιους ελέγχους, πράγμα το οποίο δεν γίνεται. Οι έλεγχοι που γίνονται είναι μπροστά από το γραφείο, από το κομπιούτερ όπου ελέγχουν τα τιμολόγια και τα νούμερα που ενδεχομένως τους δίνουν τα ίδια τα σουπερμάρκετ» κατέληξε.
Συναγερμός για την πανώλη αιγοπροβάτων – Αγνωστο το μέγεθος της ζημιάς στην ελληνική κτηνοτροφία
Ο κίνδυνος για την αύξηση των τιμών σε κρέας και γαλακτοκομικά προέρχεται από την πανώλη των αιγοπροβάτων, μια ασθένεια που σύμφωνα με τους Ελληνες κτηνοτρόφους ήρθε εισαγόμενη από τη Ρουμανία, χτύπησε πρώτα στη Θεσσαλία αλλά λόγω πλημμελών ελέγχων του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων διεσπάρη σε πολλές ελληνικές περιφέρειες, από την Αττική και την Πελοπόννησο ως την Αιτωλοακαρνανία, τη Θράκη, την Ανατολική Μακεδονία και την Κρήτη.
Το θετικό μέχρι στιγμής είναι ότι από τις 11 Ιουλίου που παρουσιάστηκε το πρώτο κρούσμα έως σήμερα, παρά τη μεγάλη γεωγραφική διασπορά της νόσου, ο αριθμός των κρουσμάτων είναι περιορισμένος. Για τον λόγο αυτό ο αριθμός των ζώων που έχουν σφαγεί δεν ξεπερνά τις 15.000, είναι δηλαδή πολύ περιορισμένος για να επηρεάσει το σύνολο του κλάδου, που αποτελείται από 82.000 αιγοπροβατοτροφικές εκμεταλλεύσεις, με 8 εκατ. πρόβατα και 6 εκατ. γίδια.
Κι ενώ για τους κτηνοτρόφους που έχουν κρούσμα και υποχρεώνονται να σφάξουν ολόκληρο το κοπάδι τους η καταστροφή είναι πλήρης, για την ελληνική κτηνοτροφία η ζημιά από την πανώλη παραμένει μέχρι στιγμής μικρή και διαχειρίσιμη, π.χ. σε σύγκριση με την κακοκαιρία Ντάνιελ, όταν στη Θεσσαλία είχαν χαθεί έως και 100.000 ζώα, κατά τις εκτιμήσεις του προέδρου του Συνδέσμου Ελλήνων Κτηνοτρόφων (ΣΕΚ) Παναγιώτη Πεβερέτου.
Συνεχίζονται οι έλεγχοι
Με δεδομένο όμως ότι οι έλεγχοι συνεχίζονται και καθημερινά εμφανίζονται νέα κρούσματα, κανείς δεν μπορεί να εκτιμήσει επί του παρόντος πόσο μεγάλο θα αποδειχτεί το πλήγμα που θα υποστεί η ελληνική κτηνοτροφία από την πανώλη. Κι αν αποδειχτεί μεγάλο, είναι θέμα χρόνου να επηρεαστεί συνολικά η λειτουργία της αγοράς.
Επί του παρόντος, σε κατάσταση συναγερμού βρίσκονται μόνο οι κτηνοτρόφοι, όχι μόνο όσοι έχουν πληγεί ευθέως και διεκδικούν αποζημιώσεις για τα σφαγμένα κοπάδια τους αλλά και όλοι οι υπόλοιποι, καθώς τα σφαγεία της χώρας έχουν κλείσει. Αλλά μέσα στην επόμενη εβδομάδα που έχουμε Δεκαπενταύγουστο, γιορτή κατά την οποία υπάρχει μεγάλη ζήτηση για αρνί και κατσίκι, πρώτοι οι κρεοπώλες και κατόπιν οι καταναλωτές θα αρχίσουν να αντιλαμβάνονται ότι δεν θα υπάρχει ελληνικό αρνί και κατσίκι στην αγορά, μόνο εισαγόμενα σφάγια από την Ισπανία και τη Ρουμανία –σε τιμές 11 και 10,80 ευρώ αντίστοιχα, έναντι 8-8,80 που είχε πέρσι το ρουμανικό αρνί–, η πρώτη αύξηση τιμών κατά 25% θα είναι δηλαδή ήδη εδώ.
Κερδοσκοπία στα τυριά
Και κάποια στιγμή αργότερα θα έρθουν οι ανατιμήσεις στα τυριά. Ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων Κώστας Τσιάρας δήλωσε ότι πράγματι υπάρχει το ενδεχόμενο να αυξηθούν οι τιμές σε τυριά με υψηλή ζήτηση όπως η φέτα και η γραβιέρα, που παράγονται από αιγοπρόβειο γάλα. Οι κτηνοτρόφοι διαφώνησαν μαζί του και είπαν ότι τουλάχιστον τον Αύγουστο δεν υπάρχει κανένας λόγος να αυξηθούν οι τιμές στα τυριά διότι το καλοκαίρι δεν αρμέγονται τα ζώα, η τυροκόμηση έχει ήδη γίνει και τα τυριά ωριμάζουν για ένα δίμηνο. Δηλαδή κατά τον πρόεδρο του ΣΕΚ Παν. Πεβερέτο αυτήν τη στιγμή δεν υπάρχει κανένας λόγος για αυξήσεις τιμών στα τυριά που να έχει σχέση με το κόστος παραγωγής κι αν δούμε αυξήσεις τιμών, θα είναι καθαρά αποτέλεσμα κερδοσκοπίας.
Δεν θα ισχύει όμως αυτό ύστερα από ένα δύο μήνες, όταν πρέπει να αρχίσει η παραγωγή των νέων τυριών. Το τι θα γίνει τότε θα εξαρτηθεί από την έκταση της ζημιάς που θα έχει προκαλέσει μέσα στον Αύγουστο η πανώλη των αιγοπροβάτων.
