Η Νοβάγια Ζεμλιά είναι ένα αρχιπέλαγος νησιών στον Αρκτικό Ωκεανό, στα βόρεια της Ρωσίας και ουσιαστικά αποτελεί τη συνέχεια των Ουραλίων Όρων μέσα στη θάλασσα.
Πρακτικά, δεν υπάρχει κανένας λόγος που να μπορεί να προσελκύσει οποιονδήποτε επισκέπτη σ’ αυτή την απομονωμένη περιοχή της γης. Οπότε, οι πιθανότητες λένε πως δεν βρισκόσασταν εκεί το πρωινό της 30ής Οκτωβρίου του 1961. Ακόμη κι αν αυτό είχε συμβεί, φαντάζει απίθανο να μπορούσατε να διαβάζετε τώρα αυτές τις γραμμές. Βλέπετε, σ’ αυτό το σημείο το οποίο για χρόνια αποτελούσε το απόρρητο πεδίο πυρηνικών δοκιμών της Σοβιετικής Ένωσης, τη συγκεκριμένη ημερομηνία έπεσε η ισχυρότερη και πιο καταστροφική βόμβα που έχει κατασκευαστεί ποτέ από άνθρωπο. Και για να έχουμε ένα μέτρο σύγκρισης της ισχύς της αρκεί να πούμε πως ήταν 1.570 φορές μεγαλύτερη από το άθροισμα της ενέργειας που εκλύθηκε από τις βόμβες που έπληξαν τη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι μαζί.
Ιβάν ο Μέγας
Το αδιανόητης ισχύος πυρηνικό όπλο έφερε την ονομασία Tsar bomba, αν και οι… φίλοι την αποκαλούσαν με το πιο… οικείο Ιβάν ο Μέγας. Ουσιαστικά υπήρξε το αποτέλεσμα ενός καπρίτσιου του Νικίτα Χρουστσόφ, ο οποίος στο απόγειο του Ψυχρού Πολέμου αποφάσισε να κάνει μια ωμή επίδειξη δύναμης στη Δύση. Περίπου ένα χρόνο πριν είχε δώσει ένα μοναδικό σόου κατά τη διάρκεια της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, όταν εξοργισμένος από τις κατηγορίες για έλλειψη ελευθερίας στα κομμουνιστικά καθεστώτα, άρχισε να χτυπά με μανία το παπούτσι του στα έδρανα.
Επιστρέφοντας στη Μόσχα, ο γενικός γραμματέας του κόμματος ήταν ξεκάθαρος: «Φτιάξτε μου μια βόμβα που θα τους δείξει τι εστί βερύκοκο Σοβιετική Ένωση». Απευθύνθηκε λοιπόν στον Αντρέι Ζαχάροφ (ή Σάχαροφ όπως είναι το πιο σωστό) που ήταν μέλος της ομάδας που είχε κατασκευάσει την πρώτη ατομική βόμβα για λογαριασμό των Σοβιετικών και αργότερα είχε επιτελικό ρόλο στη δημιουργία της ακόμη πιο καταστροφικής βόμβας υδρογόνου. Ο και ελληνικής (από την πλευρά της μητέρας του) επιστήμονας δεν είχε αναπτύξει ακόμη τα φιλειρηνικά και αντικαθεστωτικά συναισθήματα που τον μετέτρεψαν σε εσωτερικό εχθρό για τους Μπολσεβίκους και δέχτηκε την πρόκληση. Το νερό για την κατασκευή του υπερόπλου είχε μπει στ’ αυλάκι.
Έσπασε όλα τα ρεκόρ
Η Tsar Bomba υπήρξε ένα τεχνολογικό θαύμα που έσπασε όλα τα ρεκόρ, ξεκινώντας από το χρόνο που χρειάστηκε για να τεθεί στη διάθεση του ηγέτη και των ορέξεών του. Μετά από περίπου 15 εβδομάδες ήταν έτοιμη. Με μία μικρή τροποποίηση, πάντως, σε σχέση με τον αρχικό σχεδιασμό. Το πλάνο προέβλεπε μια βόμβα ισχύος 100 μεγατόνων, το διπλάσιο από αυτό που ήθελε ο Χρουστσόφ. Ωστόσο και οι 50 ήταν αρκετοί για να την καταστήσουν σε ό,τι φονικότερο είχε δημιουργήσει ποτέ ανθρώπινο χέρι.
Ζύγιζε 27 τόνους, είχε μήκος 8 μέτρα και διάμετρο πάνω από 2. Ακόμη και μετά τις μετατροπές, χρειάστηκαν ειδικές ρυθμίσεις στο αεροπλάνο τύπου Tupolev Tu-95 για να μπορέσει να την μεταφέρει. Ο πιλότος ενημερώθηκε πως οι πιθανότητες να βγει ζωντανός από την όλη ιστορία ήταν μόνο 50%, αλλά ακόμη κι έτσι ο ηρωικός Αντρέι Ντουρνότσεφ πήρε την απόφαση να καθίσει στο κόκπιτ του αεροσκάφους που θα μετέφερε αυτό το… θηρίο στην άκρη της χώρας.
Η έκρηξη
Για να έχει κάποιες ελπίδες επιβίωσης ο πιλότος, χρειάστηκε ένα αλεξίπτωτο βάρους 800 κιλών ώστε να επιβραδυνθεί ο απαιτούμενος χρόνος μέχρι την πρόσκρουση και να προλάβει να απομακρυνθεί το αεροπλάνο. Ακόμη κι έτσι, ήταν μια πραγματικά οριακή κατάσταση για τον Σοβιετικό αεροπόρο. Το ραδιενεργό μανιτάρι μετά την έκρηξη υψώθηκε στα 64 χιλιόμετρα από την επιφάνεια της γης. Άγγιξε, σχεδόν, τη μεσόσφαιρα που περιβάλλει τον πλανήτη. Η λάμψη του Ιβάν του Μέγα ήταν ορατή ακόμη και 1.000 χιλιόμετρα μακριά, ενώ ακόμη και σε αυτή την απόσταση κάποιοι άκουσαν τον απόηχο της πρόσκρουσης, που έφτασε στα αυτιά τους μετά από 49 λεπτά!
Σύμφωνα με αναφορές, έσπασαν τζάμια κτηρίων μέχρι τη Φινλανδία, περίπου 900 χιλιόμετρα μακριά. Οτιδήποτε υπήρχε σε ακτίνα δεκάδων χιλιομέτρων ισοπεδώθηκε ή εξαϋλώθηκε πλήρως. Συμπεριλαμβανομένων και κάποιων χωριών και των κατοίκων τους, των οποίων το τραγικό τέλος έμεινε κρυφό μέχρι η Περεστρόικα να αποκαλύψει τη μοίρα τους…
Μετά την καταστροφή
Οι ομάδες των επιστημόνων που επισκέφθηκαν αργότερα την περιοχή περιέγραψαν ένα αδιανόητο, αλλόκοσμο σκηνικό. Ένα ολόκληρο νησί είχε ισοπεδωθεί στην κυριολεξία. Η επιφάνειά του έμοιαζε λεία σαν να επρόκειτο για παγοδρόμιο. Ούτε βουνά, ούτε λόφοι, ούτε καν βράχοι ή οποιαδήποτε άλλη «ανωμαλία». «Τα πάντα στην περιοχή έχουν σαρωθεί, καθαριστεί, λιώσει και εξαφανιστεί από προσώπου Γης», ανέφερε η έκθεση που παραδόθηκε στον Χρουστσόφ, ο οποίος πιθανότατα ένιωσε ιδιαίτερα περήφανος για το κατόρθωμά του.
Εκείνος που δεν μοιράστηκε τα ίδια συναισθήματα με τον γενικό γραμματέα ήταν ο Αντρέι Σάχαροφ. Για την ακρίβεια βρέθηκε απέναντί του. Σταμάτησε κάθε επαφή με το πυρηνικό πρόγραμμα της Σοβιετικής Ένωσης και εργάστηκε ενεργά για την καταπολέμηση του επερχόμενου ολέθρου. Ως ακτιβιστής και αντιφρονών κυνηγήθηκε, εξορίστηκε και φυσικά δεν του επιτράπηκε καν να βγει από τη χώρα για να παραλάβει το Νόμπελ Ειρήνης με το οποίο τιμήθηκε το 1975.
