Οι συνεχιζόμενες εξελίξεις στο ελληνοτουρκικό σκηνικό με φόντο το Αιγαίο θα μπορούσε κάποιος να θεωρήσει ότι αποτελούν τροφή για σκέψη σε ό,τι αφορά την ισχύ της κάθε χώρας, ιδιαίτερα στο αμυντικό σκέλος.
Το globalfirepower.com, η ιστοσελίδα που υπολογίζει τη στρατιωτική ισχύ των χωρών, λαμβάνει υπόψη περισσότερους από 50 παράγοντες. Η υπεροπλία δεν προκύπτει μόνο από την καθαρή αριθμητική υπεροχή, αλλά κυρίως από το είδος των οπλικών συστημάτων (π.χ. 100 ναρκαλιευτικά είναι κατώτερα από 10 αεροπλανοφόρα).
Τα πυρηνικά οπλοστάσια δεν υπολογίζονται, αλλά οι χώρες που τα διαθέτουν κερδίζουν ένα πλεονέκτημα στον δείκτη ισχύος τους (power index). Λαμβάνονται υπόψη γεωγραφικοί παράγοντες, πλουτοπαραγωγικές πηγές, βιομηχανία κ.ο.κ. Σημαντικό πλεονέκτημα αποτελεί το μέγεθος του στρατού. Οι πολυπληθείς χώρες έχουν εύλογο πλεονέκτημα.
Δίπλα από κάθε χώρα παρατίθεται και ο δείκτης ισχύος της με το 0 να αποτελεί το τέλειο σκορ. Η Τουρκία έχει δείκτη ισχύος 0,2623, ενώ η Ελλάδα 0,5147. Με λόγο 1 προς 1,96 η Τουρκία, σύμφωνα με την ιστοσελίδα, διαθέτει διπλάσια, σχεδόν, στρατιωτική ισχύ από την Ελλάδα.
Η Ελλάδα για το 2016 καταλάμβανε την 28η θέση σε σύνολο 126 χωρών, ανάμεσα στην Ισπανία και τη Σουηδία, και η Τουρκία βρισκόταν στην 8η θέση, πάνω από τη Γερμανία.
Τα αριθμητικά δεδομένα
Στο ανθρώπινο δυναμικό ο τουρκικός στρατός υπερτερεί με 410.500 μάχιμους στρατιώτες έναντι 180.000 στην Ελλάδα, σύμφωνα με τα στοιχεία του 2017. Η Τουρκία διαθέτει 185.000 άνδρες σε εφεδρεία, ενώ η Ελλάδα 280.000. Ωστόσο, η Τουρκία διαθέτει 35 εκατ. κατάλληλους προς στράτευση άνδρες έναντι 4 εκατ. της Ελλάδας, ενώ κάθε χρόνο 1,36 εκατ. Τούρκοι φτάνουν σε στρατεύσιμη ηλικία, έναντι 105.000 Ελλήνων.
Διπλάσια δύναμη διαθέτει η Τουρκία και σε άρματα μάχης, με 3.778 τανκς έναντι των 1.556 ελληνικών, 7.550 θωρακισμένα οχήματα έναντι 4.209 ελληνικών και 1.013 αντιαρματικά έναντι των 547 ελληνικών.
Η Τουρκία, εξάλλου, έχει τριπλάσιο προϋπολογισμό αμυντικών δαπανών, ύψους 18 δισ. δολαρίων έναντι 6 δισ. δολαρίων στην Ελλάδα, πενταπλάσια εργατική δύναμη, μεγαλύτερη παραγωγή και υψηλότερα στρατηγικά αποθέματα πετρελαίου.
Η ισχύς σε θάλασσα – αέρα
Σε έρευνα της «Καθημερινής» τον περασμένο Απρίλιο παρουσιάστηκε ένα ενδιαφέρον διάγραμμα με τις ισορροπίες στο Αιγαίο σε θάλασσα και αέρα. Η Ελλάδα εισάγει σχεδόν το σύνολο των οπλικών συστημάτων της, τη στιγμή που η Τουρκία κατασκευάζει με δική της τεχνογνωσία περίπου το 65% των εξοπλισμών της, και μάλιστα με μια αρκετά μεγάλη και εξαγώγιμη «γκάμα».
Στα δέκα χρόνια στασιμότητας της Ελλάδας η Τουρκία έχει κάνει ένα πραγματικό άλμα, εντάσσοντας στις τουρκικές ένοπλες δυνάμεις (ΤΕΔ) μονάδες προστιθέμενης αξίας, οι οποίες περιλαμβάνουν και εγχώριας κατασκευής μη επανδρωμένα αεροχήματα (UAV).
Αν και η ισορροπία δυνάμεων στον χερσαίο χώρο είναι σχετικά καλή για την Ελλάδα, λόγω των μικρών εδαφικών συνόρων με την Τουρκία, στον αέρα και στη θάλασσα η κατάσταση είναι πολύ πιο περίπλοκη. Συγκεκριμένα:
● Μαχητικά αεροσκάφη: Ελλάδα 197 – Τουρκία 267. Η Ελλάδα έχει 154 F-16 ΚΑΙ 43 Mirage 2000. Η Τουρκία διαθέτει 233 F-16 και 34 F-4.
● Επιθετικά ελικόπτερα: Ελλάδα 28 – Τουρκία 60. Η Ελλάδα διαθέτει 28 Apache και η Τουρκία 40 Τ-129 ΑΤΑΚ και 20 Cobra.
● UAV (μη επανδρωμένα αεροσκάφη): Ελλάδα 38 – Τουρκία 160. Τα 7 από τα 38 της Ελλάδας είναι μισθωμένα έως το 2022 από το Ισραήλ. Τα περισσότερα απ’ όσα διαθέτει η χώρα μας είναι τύπου Sperwer. Στα 160 τουρκικά δεν περιλαμβάνονται τα περίπου 500 drones που διαθέτει.
● Υποβρύχια: Ελλάδα 11 – Τουρκία 12. Τα 4 της Ελλάδας είναι τύπου 214 («Παπανικολής») και τα 7 τύπου 209. Τα 12 τουρκικά είναι τύπου 209 και παλαιότερα.
● Φρεγάτες – κορβέτες – ελικοπτεροφόρα: Ελλάδα 13 – Τουρκία 24. Η Ελλάδα έχει 4 MeKo και 9 τύπου S. H Τουρκία διαθέτει 8 MeKo, 8 Oliver Hazard Perry, 6 A69 και 2 Heybeliada.
Η τουρκική εκδοχή
Η τουρκική εφημερίδα «Aydinlik» προχώρησε πρόσφατα σε δημοσίευση συγκριτικών στοιχείων για το δυναμικό των Ενόπλων Δυνάμεων Τουρκίας και Ελλάδας επικαλούμενη τόσο την ετήσια έκθεση «Global Fire Power 2019», όσο, ταυτόχρονα, και στρατιωτικά, οικονομικά αλλά και πληθυσμιακά δεδομένα των δύο χωρών.
Μερικά από τα στοιχεία που παρουσίασε η τουρκική εφημερίδα έχουν ενδιαφέρον, ενώ δεν λείπουν και κάποιες ανακρίβειες, όπως η μειωμένη στρατιωτική εφεδρική δύναμη της Ελλάδας, που είναι σχεδόν δεκαπλάσια:
● Ελικόπτερα: Τουρκία 492 – Ελλάδα 227.
● Συνολικό στρατιωτικό προσωπικό: Τουρκία 735.000 – Ελλάδα 365.500.
● Στρατιωτική εφεδρική δύναμη: Τουρκία 380.000 – Ελλάδα 22.500 (είναι 225.000).
● Ενεργό στρατιωτικό προσωπικό: Τουρκία 355.000 – Ελλάδα 14.000 (είναι 140.000).
● Εξωτερικό χρέος: Τουρκία 453 δισ. δολάρια – Ελλάδα 506 δισ. δολάρια
● Συνολικός πληθυσμός: Τουρκία 81,2 εκατ. – Ελλάδα 10,8 εκατ.
● Πύραυλοι: Τουρκία 350 – Ελλάδα 152.
Η εκτίμηση για το 2030
Μια ενδιαφέρουσα παράμετρος έχει να κάνει με τη σχέση ισχύος στο Αιγαίο με προβολή το 2030. Για την κατάσταση στην ανοικτή θάλασσα, η ναυτική διάσταση της ισχύος αποτελεί πλέον ακρογωνιαίο λίθο της τουρκικής στρατηγικής. Το ναυτικό της Τουρκίας δεν αναπτύσσεται μονοδιάστατα. Οι Τούρκοι αγοράζουν πλωτά γεωτρύπανα και ερευνητικά σκάφη και ναυπηγούν πλοία με αυξημένες επιχειρησιακές δυνατότητες.
Σύμφωνα με την «Καθημερινή», οι Τούρκοι έχουν ναυπηγήσει ακόμα και πλοίο το οποίο χρησιμοποιείται ως πλατφόρμα δοκιμών οπλικών και λοιπών συστημάτων, είδος πολυτελείας για οποιοδήποτε ναυτικό στον κόσμο, πλην του αμερικανικού, του ρωσικού και του κινεζικού. Λίγο προ της ολοκλήρωσής του, εξάλλου, βρίσκεται το πρώτο ελικοπτεροφόρο τουρκικής κατασκευής «TCG Anadolu».
Στον τομέα της αεροπορικής ισχύος, η Ελλάδα έχει να αντιμετωπίσει την απόλυτη ανατροπή οποιασδήποτε ισορροπίας, αν τελικά η Τουρκία αποκτήσει αεροσκάφη πέμπτης γενιάς τύπου F-35, τα οποία δεν γίνονται ορατά στα αντίπαλα ραντάρ, παρά μόνο όταν είναι πλέον αργά.
Ιδού πώς διαμορφώνονται οι εκτιμήσεις για το 2030:
● Μαχητικά αεροσκάφη: Ελλάδα 190 – Τουρκία 300.
● Υποβρύχια: Ελλάδα 13 – Τουρκία 18.
● Φρεγάτες – κορβέτες – ελικοπτεροφόρα: Ελλάδα 13 ή και λιγότερες – Τουρκία 24-26.
Οι αστάθμητοι παράγοντες
Η διεύρυνση του εξοπλιστικού χάσματος ανάμεσα στην Ελλάδα και στην Τουρκία δεν αποτελεί παρά ένα μόνο μέρος των προβλημάτων. Η πιο σημαντική παράμετρος έχει να κάνει με την αστάθεια που παρουσιάζει η Τουρκία ως δύναμη διεθνώς, αλλά και στο εσωτερικό της.
Από το 2015 η Τουρκία του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ακολουθεί μια τακτική όξυνσης με κάθε αφορμή. Από τη στάση της στην κρίση του προσφυγικού, την αντίδραση του Ερντογάν με την απόπειρα πραξικοπήματος, την παρεμβατικότητά της στη Συρία, τον εναγκαλισμό της με τη Μόσχα και, βέβαια, τη σύγκρουση με την Ουάσιγκτον.
Το τελεσίγραφο των ΗΠΑ για το ρωσικό σύστημα S-400 είναι σε ισχύ και ο Ιούλιος αναμένεται καυτός, ενώ ήδη η στάση της Τουρκίας στο θέμα της κυπριακής ΑΟΖ είναι προκλητική και η Ευρωπαϊκή Ένωση προειδοποιεί με επιβολή μέτρων.
«Θα βάλουμε τέλος στα τετελεσμένα που προσπαθούν να δημιουργηθούν στην ανατολική Μεσόγειο» δήλωσε το Σάββατο από την πλευρά του ο Τούρκος υπουργός Άμυνας Χουλουσί Ακάρ στο πλαίσιο επίσκεψής του στις τουρκικές ένοπλες δυνάμεις.
Η ήττα – χαστούκι του Μπιναλί Γιλντιρίμ, υποψηφίου του Ερντογάν, από τον Εκρέμ Ιμάμογλου την περασμένη Κυριακή στην Κωνσταντινούπολη στριμώχνει κι άλλο τον σουλτάνο, ο οποίος, όταν βρίσκεται σε δύσκολη θέση, συνηθίζει να λειτουργεί σπασμωδικά κι απρόβλεπτα. Εδώ να συνυπολογιστούν και οι ισχυρές πιέσεις στην τουρκική οικονομία, οι οποίες συνεχίζονται εδώ και αρκετούς μήνες.
Οι S-400, τα F-35 και οι ΗΠΑ
Το περασμένο Σάββατο το Στέιτ Ντιπάρτμεντ ήταν επιθετικό για μια ακόμα φορά προς την Τουρκία. Με επίσημη και γραπτή δήλωσή του απάντησε στις πομπώδεις δηλώσεις του Ερντογάν, ο οποίος ισχυρίστηκε ότι δεν θα υποστεί κυρώσεις η χώρα του αν εγκαταστήσει το ρωσικό σύστημα S-400 στο τουρκικό έδαφος.
Η δήλωση του Τούρκου ηγέτη προκάλεσε μεγάλο εκνευρισμό στον Λευκό Οίκο, με συνέπεια η αμερικανική πλευρά να ξεκαθαρίσει ότι θα υπάρξουν πραγματικές και αρνητικές επιπτώσεις αν η Τουρκία δεν συμμορφωθεί με τις αμερικανικές επιθυμίες, που είναι οι εξής γνωστές:
● Ακύρωση της αγοράς του ρωσικού συστήματος.
● Αγορά του αμερικανικού συστήματος Patriot.
● Συνέχιση της τουρκικής συμμετοχής στο πρόγραμμα κατασκευής των F-35.
● Παραλαβή των F-35 που αγόρασε.
Στην περίπτωση που πραγματοποιηθεί η εγκατάσταση των S-400, αμέσως θα τερματιστεί η συμμετοχή της Τουρκίας στο πρόγραμμα των F-35 και θα ενεργοποιηθεί η διαδικασία των κυρώσεων.
Ωστόσο, πρέπει να συνυπολογιστούν και οι διεθνείς ισορροπίες όσον αφορά τα οπλικά συστήματα. Οι ΗΠΑ προμήθευσαν πάνω από το 33% των οπλικών συστημάτων που πωλήθηκαν παγκοσμίως τα τελευταία πέντε χρόνια, όπως αναφέρει σε έκθεσή του για το 2019 το Διεθνές Ινστιτούτο Μελετών για την Ειρήνη (SIPRI), ινστιτούτο ερευνών που εδρεύει στη Σουηδία, συμπεραίνοντας πως η Ουάσιγκτον επεκτείνει την εδραιωμένη κυριαρχία της σε αυτό το πεδίο. Αναπόφευκτα και την αλληλεξάρτηση με δεκάδες χώρες.
Στη φετινή επισκόπησή του για τις πωλήσεις όπλων παγκοσμίως, το SIPRI τονίζει πως ο όγκος των πωλήσεων όπλων αυξήθηκε κατά σχεδόν 8% την περίοδο 2014-2018 σε σύγκριση με την περίοδο 2009-2013. Στις ΗΠΑ αναλογούσε την περίοδο αυτή το 36% των παγκόσμιων πωλήσεων όπλων, από 30% την περίοδο 2009-2013.
Οι ΗΠΑ προμήθευσαν οπλικά συστήματα σε τουλάχιστον 98 κράτη το συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, περισσότερα από οποιονδήποτε άλλον προμηθευτή, σύμφωνα με το SIPRI.
Οι παραδόσεις στις οποίες προχώρησε η Ουάσιγκτον συμπεριλάμβαναν προηγμένα όπλα, όπως μαχητικά αεροσκάφη, πυραύλους Κρουζ και βαλλιστικούς πυραύλους μικρού βεληνεκούς, καθώς και μεγάλους αριθμούς κατευθυνόμενων βομβών.
Περισσότερα από τα μισά όπλα που διέθεσαν οι ΗΠΑ είχαν προορισμό τη Μέση Ανατολή, ενώ η Σαουδική Αραβία ήταν ο μεγαλύτερος εισαγωγέας όπλων.
Η Ρωσία, ο δεύτερος μεγαλύτερος εξαγωγέας στον κόσμο, στην οποία αναλογεί το 20% των παραδόσεων παγκοσμίως, προμήθευσε όπλα σε 48 χώρες, σύμφωνα με το ινστιτούτο. Πάνω από τις μισές ρωσικές εξαγωγές όπλων είχαν προορισμό την Ινδία, την Κίνα και το Βιετνάμ. Ωστόσο, σε σύγκριση με την περίοδο 2009-2013, οι πωλήσεις της Ρωσίας μειώθηκαν κατά 17%, εν μέρει λόγω της μείωσης των εισαγωγών της Ινδίας και της Βενεζουέλας, σύμφωνα με το SIPRI.
