Η νέα μεταρρυθμιστική κυβέρνηση του Ιράν προειδοποίησε τη Ρωσία να μη συνταχθεί με το Αζερμπαϊτζάν σε συνοριακή διαμάχη, σύμφωνα με ρεπορτάζ του Guardian.
Μπορεί η δημιουργία του διαδρόμου Ζανγκεζούρ να βάλει «φωτιά» στις σχέσεις Ιράν και Ρωσίας;
Ο υπουργός Εξωτερικών του Ιράν, Σαγέντ Αμπάς Αραγτσί, προχώρησε στην ασυνήθιστη κίνηση να καταφερθεί εναντίον της Ρωσίας, αφού η Μόσχα τάχθηκε στο πλευρό του Αζερμπαϊτζάν σχετικά με τις εκκλήσεις του για έναν χερσαίο διάδρομο κατά μήκος των συνόρων Αρμενίας – Ιράν, ο οποίος, όπως φοβάται η Τεχεράνη, θα μπορούσε να περιορίσει την πρόσβασή της στην Ευρώπη και τον ευρύτερο κόσμο.
«Η περιφερειακή ειρήνη, ασφάλεια και σταθερότητα δεν είναι απλώς μια προτίμηση, αλλά ένας πυλώνας της εθνικής μας ασφάλειας. Οποιαδήποτε απειλή από τον βορρά, τον νότο, την ανατολή ή τη δύση κατά της εδαφικής ακεραιότητας των γειτόνων μας ή η επαναχάραξη των συνόρων είναι εντελώς απαράδεκτη και αποτελεί κόκκινη γραμμή για το Ιράν», έγραψε ο Αραγτσί στο X.
Η διαμάχη αυτή μπορεί να έχει ευρύτερες γεωπολιτικές επιπτώσεις, εάν υποδηλώνει ότι η νεοεκλεγείσα ιρανική κυβέρνηση είναι πρόθυμη να ακολουθήσει σκληρότερη γραμμή με τη Μόσχα στο πλαίσιο της προσπάθειάς της να εξισορροπήσει την εξωτερική της πολιτική.
Η Ρωσία και το Ιράν πρόκειται να υπογράψουν μια νέα συμφωνία στρατηγικής συνεργασίας, αλλά το περιεχόμενό της είναι ακόμη ανοιχτό προς συζήτηση, ενώ υπάρχουν εντάσεις εντός της ιρανικής κυβέρνησης σχετικά με το διπλωματικό τίμημα της εμβάθυνσης της στρατιωτικής συμμαχίας της με τη Ρωσία, η οποία έχει δει ιρανικής κατασκευής μη επανδρωμένα αεροσκάφη να χρησιμοποιούνται εναντίον πόλεων στην Ουκρανία, υπογραμμίζει ο Guardian στο ρεπορτάζ του.
Γιατί κάλεσε τον Ρώσο πρέσβη το Ιράν
Το Ιράν νωρίτερα αυτή την εβδομάδα κάλεσε επίσης τον Ρώσο πρέσβη, Αλεξέι Ντεντόφ, για να εκφράσει τη δυσαρέσκειά του για τη στάση της Μόσχας, λέγοντας ότι δεν θέλει να δημιουργηθεί μια σύγκρουση στα σύνορά του με την ενθάρρυνση της Μόσχας.
Τα σχόλια του Αραγτσί ήταν μια σαφής αναφορά στην απόφαση της Μόσχας να υποστηρίξει την έκκληση του Αζερμπαϊτζάν για τη διάνοιξη ενός διαδρόμου Ανατολής – Δύσης μέσω της Αρμενίας προς τον θύλακα του Ναχτσιβάν στη δυτική Αρμενία.
Η επίπληξή του βρήκε ανταπόκριση και σε άλλους στο Ιράν. Ο Μοχσέν Ρεζαεΐ, πρώην γενικός διοικητής του Σώματος των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης και γραμματέας του Συμβουλίου Επίλυσης, το οποίο επιλύει ζητήματα μεταξύ του κοινοβουλίου και του Συμβουλίου των Φρουρών, δήλωσε: «Η συμπεριφορά του Ρώσου πολιτικού ήταν απαράδεκτη και σε σαφή αντίθεση με τη δήλωσή τους για φιλία με το Ιράν, Αυτές οι ασάφειες θα πρέπει να επιλυθούν».
Ο Αχμάντ Ναντερί, ένας σκληροπυρηνικός πολιτικός στο ιρανικό κοινοβούλιο, δήλωσε: «Η έλλειψη κατάλληλης απάντησης στους Ρώσους στις περιπτώσεις προηγούμενων ενεργειών κατά των εθνικών συμφερόντων του Ιράν τους έκανε να γίνουν διπλά αλαζόνες. Θα πρέπει να τους γίνει κατανοητό ότι η στρατηγική συνεργασία δεν σημαίνει παραίτηση από τα συμφέροντα».
Η προϊστορία της διαμάχης
Το ιρανικό καθεστώς έχει ιστορικά αντιταχθεί στις προσπάθειες του Αζερμπαϊτζάν και της Τουρκίας για τη δημιουργία του λεγόμενου διαδρόμου Ζανγκεζούρ μεταξύ του ίδιου του Αζερμπαϊτζάν και της Αυτόνομης Δημοκρατίας του Ναχτσιβάν, επειδή ένας τέτοιος διάδρομος, που θα περνούσε από την πιο νότια επαρχία της Αρμενίας, θα μπορούσε να διακόψει την πρόσβαση του Ιράν στην Αρμενία και στη συνέχεια στην Ευρώπη.
Το Αζερμπαϊτζάν έχει κατά καιρούς απειλήσει να δημιουργήσει τον επίμαχο διάδρομο με τη βία, αν χρειαστεί, κάτι που θα προκαλούσε πιθανότατα έναν νέο πόλεμο με την Αρμενία.
Ο στρατιωτικός αμυντικός προϋπολογισμός του Αζερμπαϊτζάν είναι υπερτριπλάσιος από αυτόν της Αρμενίας και το Μπακού απέδειξε τη στρατιωτική του υπεροχή τον Σεπτέμβριο του 2023 ανακαταλαμβάνοντας τα κατεχόμενα εδάφη στο Ναγκόρνο – Καραμπάχ εντός 24 ωρών, γράφει το γνωστό βρετανικό μέσο.
Η τελευταία διαμάχη προκλήθηκε από τη δήλωση του Ρώσου υπουργού Εξωτερικών, Σεργκέι Λαβρόφ, κατά την πρόσφατη επίσκεψη του Βλαντίμιρ Πούτιν στο Μπακού, ότι η Μόσχα υποστηρίζει τη δημιουργία του διαδρόμου και ότι η Αρμενία σαμποτάρει μια συμφωνία για το άνοιγμά του, η οποία έγινε με ρωσική μεσολάβηση.
Στην Τεχεράνη διεξάγεται συζήτηση σχετικά με τη σοφία της διατήρησης στενών επαφών με τη Μόσχα. Ο τόνος του tweet και η αναφορά σε «κόκκινη γραμμή» του Αραγτσί υποδηλώνει ότι θέλει να δείξει ότι η έκκλησή του για μια πιο ισορροπημένη πολιτική Ανατολής – Δύσης – βασικό μέρος της επιτυχημένης προεκλογικής εκστρατείας του νέου προέδρου, Μασούντ Πεζεσκιάν – έχει ουσία.
«Προληπτική επίθεση του Πούτιν»
Ο Χεσματολάχ Φαλαχατπισέχ, πρώην επικεφαλής της επιτροπής εθνικής ασφάλειας και εξωτερικής πολιτικής του Ιράν, προειδοποίησε ότι η στάση της Μόσχας σχετικά με τον διάδρομο Ζανγκεζούρ ενδέχεται να αποτελεί προληπτική επίθεση του Πούτιν για να αποτρέψει την πιθανότητα δημιουργίας διαύλων επικοινωνίας μεταξύ της νέας κυβέρνησης του Ιράν και των ΗΠΑ.
Εκπρόσωπος της ΕΕ κατέστησε σαφές ότι οι σχέσεις μεταξύ της ΕΕ και του Ιράν δεν είναι πιθανό να βελτιωθούν εάν το Ιράν συνεχίσει να προμηθεύει μη επανδρωμένα αεροσκάφη και άλλα όπλα στη Ρωσία για χρήση στην Ουκρανία.
Ο πρεσβευτής του Ιράν στον ΟΗΕ, Αμίρ Σαΐντ Ιραβανί, προέβη στο ασυνήθιστο βήμα να στείλει επιστολή στον γενικό γραμματέα του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, λέγοντας ότι οι συζητήσεις για ένα τέτοιο εμπόριο είναι αβάσιμες. Ο εκπρόσωπος της ΕΕ, Πίτερ Στάνο, δήλωσε: «Εάν καταστεί σαφές ότι το Ιράν παρέχει περισσότερη στρατιωτική βοήθεια για την υποστήριξη των παράνομων ενεργειών της Ρωσίας στην Ουκρανία, η Ευρωπαϊκή Ένωση θα αντιδράσει αναμφίβολα».
Ο Στάνο δήλωσε ότι ο Ζοζέπ Μπορέλ, επικεφαλής των εξωτερικών υποθέσεων της ΕΕ, είχε έρθει σε επαφή με τη νέα ιρανική κυβέρνηση για να θέσει το ζήτημα της υποστήριξης του Ιράν προς τη Ρωσία στην Ουκρανία, καθώς και για να συζητήσει το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν.
Και πρόσθεσε: «Η στρατιωτική υποστήριξη του Ιράν στις παράνομες ενέργειες της Ρωσίας στην Ουκρανία είναι ένα από τα πιο σημαντικά καθοριστικά ζητήματα στις σχέσεις μας με την Τεχεράνη. Γι’ αυτό και αντιδράσαμε σε αυτό το ζήτημα με την επιβολή κυρώσεων».
