Γράφει ο Κώστας Αργυρός
Τριάντα χρόνια μετά την απόκτηση της «ανεξαρτησίας» του από τη Σοβιετική Ενωση, στα οποία κυριάρχησε ακριβώς η προσπάθεια ενίσχυσης της αυτόνομης ταυτότητάς του, το Καζακστάν, δηλαδή η σημερινή του πολιτική ηγεσία ζήτησε την συνδρομή των ρωσικών δυνάμεων για να μπορέσει να δώσει τέλος τις ταραχές, που εξαπλώθηκαν στη χώρα με επίκεντρο κυρίως την παλιά πρωτευούσα, το Αλμάτυ.
Τυπικά η έκκληση έγινε στον Οργανισμό της Συνθήκης Συλλογικής Ασφαλείας ένα κατάλοιπο της πρώην Σοβιετικής Ενωσης, που δημιουργήθηκε μετά το τέλος της το 1992, μετονομάστηκε όταν έχασε κάποια μέλη και σήμερα αριθμεί έξι μόλις κράτη. (Ρωσία, Αρμενία, Καζακστάν, Κιργιζιστάν, Τατζικιστάν και Ουζμπεκιστάν). Αλλά φυσικά ήταν μια έκκληση προς τη Μόσχα, αφού το καθεστώς του Κασίμ Ζομάρτ Τοκάγιεφ εκτίμησε ότι μόνο μια ρωσική παρέμβαση θα μπορούσε να κόψει τη φόρα των διαδηλωτών και να δώσει ένα γρήγορο τέλος στις ταραχές.
Είναι άγνωστο αν αυτή η πρόγνωση θα δικαιωθεί, αλλά και το τι θα σημάνει για το μέλλον της χώρας. Αυτό που απασχόλησε πολλούς ήταν η «ετοιμότητα» του Βλαντίμιρ Πούτιν να ανταποκριθεί στο αίτημα αυτό, κάτι που για παράδειγμα δεν είχε κάνει σε αντίστοιχο αίτημα της ηγεσίας του Κιργιζιστάν πριν από μερικά χρόνια, όταν και εκεί το καθεστώς εκδιώχθηκε μετά από ταραχές.
Μάλιστα οι «αναταράξεις» στην αχανή αυτή χώρα, ένατη σε μέγεθος παγκοσμίως και με περίπου 7.000 χιλιόμετρα συνόρων με τη Ρωσία έρχονται εκ πρώτης όψεως σε μια μάλλον άβολη στιγμή για τη Μόσχα, που μοιάζει να «τζογάρει» πολιτικά με το ενδεχόμενο εισβολής στην Ουκρανία και ετοιμάζεται για συναντήσεις τόσο με τις ΗΠΑ όσο και με το ΝΑΤΟ την ερχόμενη εβδομάδα.
Ομως το Καζακστάν εκτός από μέλος της ευρασιατικής οικονομικής ένωση, είναι κάτι παραπάνω από ένας απλός γείτονας. Εδώ βρίσκεται το ιστορικό κοσμοδρόμιο Μπαϊκονούρ η καρδιά των διαστημικών προγραμμάτων της Ρωσίας μέχρι το… 2050. Στην «χώρα της στέπας» υπάρχουν σημαντικά κοιτάσματα πετρελαίου, φυσικού αερίου και φυσικά τα σημαντικότερα στον πλανήτη αποθέματα ουρανίου. Και ως γνωστόν με αυτά «δεν παίζουμε», όπως φάνηκε και από τις πρώτες αντιδράσεις στις αγορές.
Ερχεται λοιπόν και η δεύτερη ανάγνωση. Αν όλα κυλήσουν καλά για τη Μόσχα, τότε δεν θα έχει μόνο καταγράψει μια επίδειξη δύναμης απέναντι στη Δύση σε μια ιδιαίτερα κρίσιμη στιγμή, υπενθυμίζοντας ότι δεν επιτρέπει σε ξένους να ανακατεύονται στη δική της «γειτονιά», αλλιώς «ζώνη επιρροής». Αλλωστε στη χώρα ζουν ακόμα εκατομμύρια Ρώσοι. Θα μπορέσει λογικά να προσδέσει το Καζακστάν ακόμα πιο στενά κοντά της σε μια περίοδο που η πρωτοβουλία του «νέου δρόμου του μεταξιού» έδειχνε να εντείνει την προσέγγιση με το Πεκίνο.
Εχει λοιπόν συμφέρον η Μόσχα να επηρεάσει τις μελλοντικές εσωτερικές εξελίξεις στη χώρα, όπου σε μεγάλο βαθμό μαινόταν ως τώρα ένας υπόγειος πόλεμος ανάμεσα στη σημερινή εξουσία και τον πρώην ισχυρό ηγεμόνα και σήμερα κάπως παροπλισμένο Νουρσουλτάν Ναζαρμπάγιεφ, ο οποίος μπορεί να παρηγορείται από το γεγονός ότι η επίσημη πρωτεύουσα, η πρώην Αστάνα μια τεχνητή πόλη φτιαγμένη από το μηδέν μέσα στη στέπα έχει πλέον μετονομαστεί από το 2019 σε Νουρ Σουλτάν προς τιμήν του. Οι αρχικές πληροφορίες δεν ήταν ιδιαίτερα διαφωτιστικές για το αν οι ταραχές εξαπλώθηκαν και εκεί.
Το σίγουρο είναι πάντως ότι την ώρα που οι Ευρωπαίοι στο κλασσικό μοτίβο εξέφραζαν την θλίψη τους και καλούσαν για αυτοσυγκράτηση και διάλογο, η Ρωσία «δημιουργούσε» πάλι γεγονότα. Οσο για τον Ζοζέπ Μπορέλ, που είχε ταξιδέψει σε Λευκορωσία και Ουκρανία, έμοιαζε σχεδόν ειρωνεία της τύχης να τον φέρνει τη σωστή ώρα σε λάθος σημείο.
