Κρίση στα Ίμια: 28 χρόνια από τη μέρα που Ελλάδα και Τουρκία έφτασαν μια ανάσα από τον πόλεμο

Σάββατο 27 Ιανουαρίου 1996. Ο δημοσιογράφος της εφημερίδας «Χουριέτ» στη Σμύρνη Τζεσούρ Σερτ, μαζί με έναν συνάδελφό του κι έναν εικονολήπτη αποβιβάζονται στα Ίμια, κατεβάζουν την ελληνική σημαία και υψώνουν την τουρκική.

Εκείνο το πρωινό, ο διευθυντής της εφημερίδας «Χουριέτ», κάλεσε εσπευσμένα στο γραφείο του τον τούρκο δημοσιογράφο και του ανέθεσε να επιβιβαστεί σε ελικόπτερο με προορισμό τα Ίμια με σκοπό να υψώσει την τουρκική σημαία.

Αυτή η δημοσιογραφική “αποστολή”, έμελλε να αφήσει ανεξίτηλο αποτύπωμα στις ελληνοτουρκικές σχέσεις.

Χρόνια αργότερα και έχοντας εγκαταλείψει πλέον τη δημοσιογραφία, θα δηλώσει «μετανιωμένος» και θα χαρακτηρίσει «αστεία» την ενέργειά του.

Κάτω από αντίξοες καιρικές συνθήκες, ο πιλότος κατάφερε να προσγειώσει το ελικόπτερο στη βραχονησίδα των Ιμίων και ενώ ο έλικας του ελικοπτέρου γύριζε, ο δημοσιογράφος μαζί με τον εικονολήπτη κινήθηκε προς τον ιστό της σημαίας.

Κατέβασε την ελληνική και ανέβασε στη συνέχεια την τουρκική, πυροδοτώντας την κρίση ανάμεσα στην Ελλάδα και την Τουρκία.

Όλο το χρονικό
Όλα ξεκίνησαν στις 25 Δεκεμβρίου του 1995, όταν το τουρκικό εμπορικό πλοίο με το όνομα «Φιγκέτ Ατάτ» βγαίνει στα αβαθή πολύ κοντά στην ανατολική νησίδα των Ιμίων και από εκεί εκπέμπει σήμα κινδύνου ζητώντας όμως να διασωθεί από το τουρκικό λιμενικό, καθώς ο καπετάνιος του ισχυριζόταν πως είναι σε τουρκικά χωρικά ύδατα.

Μία μέρα μετά στις 26 Δεκεμβρίου 1995 οι λιμενικές Αρχές της Καλύμνου ειδοποιούν το ΥΠΕΞ πως κάτι πρέπει να γίνει, διαφορετικά το πλοίο θα βυθιστεί.

Το υπουργείο Εξωτερικών με τη σειρά του γνωστοποιεί το γεγονός στο τουρκικό ΥΠΕΞ επισημαίνοντας ότι χωρίς ρυμουλκό, το τουρκικό πλοίο θα κινδυνεύσει. Τελικά, το πλοίο αποκολλήθηκε στις 28 Δεκέμβρη 1995 από ελληνικά ρυμουλκά.

Την ίδια μέρα όμως η ένταση θα ανέβει. Ένα τουρκικό μαχητικό αεροσκάφος συντρίβεται στα ελληνικά χωρικά ύδατα, στην περιοχή της Λέσβου, ύστερα από εμπλοκή με ελληνικά μαχητικά. Με ελληνική βοήθεια, ο τούρκος πιλότος διασώζεται.

Το γεγονός θα αποτελέσει βούτυρο στο ψωμί της Άγκυρας που την επόμενη ημέρα στις 29 Δεκεμβρίου το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών επιδίδει ρηματική διακοίνωση στο αντίστοιχο ελληνικό, στην οποία αναφέρεται ότι οι βραχονησίδες Ίμια είναι καταχωρισμένες στο κτηματολόγιο Μουγκλά του νομού Μπουντρούμ (Αλικαρνασσού) και ως εκ τούτου ανήκουν στην Τουρκία.

Το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών απαντά με καθυστέρηση 11 ημερών, στις 9 Ιανουαρίου 1996, απορρίπτοντας την τουρκική θέση.

Στις 15 Ιανουαρίου, ο πρωθυπουργός Ανδρέας Παπανδρέου που νοσηλεύεται στο «Ωνάσειο», παραιτείται λόγω ασθένειας. Η κοινοβουλευτική ομάδα του ΠΑΣΟΚ εκλέγει τον Κώστα Σημίτη, πρωθυπουργό της Ελλάδας, στις 19 Ιανουαρίου 1996.

Εν τω μεταξύ, το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών, έχει αντιληφθεί τα «παιχνίδια» της Τουρκίας, και ζητά, στις 16 Ιανουαρίου, αυξημένα μέτρα επαγρύπνησης στην περιοχή των Ιμίων από το υπουργείο Εθνικής Άμυνας.

Στις 26 Ιανουαρίου 1996, ο τότε δήμαρχος Καλύμνου, Δημήτρης Διακομιχάλης, θορυβημένος από το γεγονός της αμφισβήτησης της ελληνικότητας των Ιμίων, υψώνει την ελληνική σημαία σε ένα από τα δύο νησιά, συνοδευόμενος από τον αστυνομικό διευθυντή Καλύμνου, τον ιερέα και δύο κατοίκους του νησιού.

Μία μέρα μετά, στις 27 Ιανουαρίου 1996, δύο δημοσιογράφοι της εφημερίδας «Χουριέτ» στη Σμύρνη μεταβαίνουν με ελικόπτερο στη Μεγάλη Ίμια. Υποστέλλουν την ελληνική σημαία και υψώνουν την τουρκική.

Η όλη επιχείρηση βιντεοσκοπείται και προβάλλεται από το τηλεοπτικό κανάλι της «Χουριέτ».

Στις 28 Ιανουαρίου το περιπολικό του ελληνικού στόλου «Αντωνίου» κατεβάζει την τουρκική και υψώνει την ελληνική ενώ το ίδιο βράδυ στελέχη των ΟΥΚ θα ανέβουν, χωρίς να γίνουν αντιληπτοί, στην Μεγάλη Ίμια με την εντολή να αποφύγουν κάθε πρόκληση που θα κλιμακώσει περαιτέρω την ένταση.

Ένα 24ωρο αργότερα ο Κώστας Σημίτης θα στείλει μήνυμα στην Άγκυρα. Στις προγραμματικές του δηλώσεις στη Βουλή, στέλνει μήνυμα προς την Τουρκία, ότι σε οποιαδήποτε πρόκληση η Ελλάδα θα αντιδράσει άμεσα και δυναμικά.

Η πρωθυπουργός της Τουρκίας, Τανσού Τσιλέρ, την Τρίτη στις 30 Ιανουαρίου, δηλώνει κατηγορηματικά μέσα στο τουρκικό κοινοβούλιο ότι την επόμενη μέρα η ελληνική σημαία και ο ελληνικός στρατός θα απομακρυνθούν από τα Ίμια.

Στις 30 Ιανουαρίου, ο Σημίτης θα μιλήσει στο τηλέφωνο με τον Μπιλ Κλίντον, τότε πρόεδρο των ΗΠΑ. Του εκφράζει την ελληνική θέση ότι η χώρα μας δεν επιθυμεί την ένταση, αλλά εφόσον προκληθεί θα αντιδράσει δυναμικά.

Η κυβέρνηση δηλώνει έτοιμη να αποσύρει τους ΟΥΚάδες, όχι όμως και την ελληνική σημαία. Στα Ίμια σπεύδουν τα πολεμικά πλοία «Ναυαρίνο» και «Θεμιστοκλής».

Η Τουρκία θέτει θέμα «γκρίζων ζωνών» και λέει όχι στην ελληνική πρόταση. Ο τούρκος υπουργός Εξωτερικών δηλώνει ότι υπάρχουν και άλλα νησιά του Αιγαίου με ασαφές νομικό καθεστώς και δεν αποδέχεται την ελληνική πρόταση, για αποχώρηση του αγήματος αλλά όχι της ελληνικής σημαίας.

Τρεις Έλληνες πιλότοι νεκροί
Τα μεσάνυχτα τις 31ης Ιανουαρίου συγκαλείται σύσκεψη στο γραφείο του Σημίτη, προκειμένου να έχουν οι πολιτικοί καλύτερη ενημέρωση. Είκοσι λεπτά πριν τις 2 τα ξημερώματα στο «Πεντάγωνο» φτάνουν πληροφορίες πως η Τουρκία αποβιβάζει βατραχανθρώπους στην μικρή Ίμια.

Περίπου δυο ώρες αργότερα, η Αθήνα θα στείλει ελικόπτερο για να τσεκάρει την πληροφορία. Στις 04:50 το πλήρωμα του ελικοπτέρου αναφέρει ότι εντόπισε περίπου 10 Τούρκους κομάντο. Δίνεται εντολή να επιστρέψει στη βάση του κι ενώ πετά αναφέρει βλάβη και χάνεται από τα ραντάρ.

Λίγο πιο έξω από την Καλόλιμνο θα συντριβεί. Ανασύρονται νεκρά και τα τρία μέλη του πληρώματος, ο υποπλοίαρχος Χριστόδουλος Καραθανάσης, ο υποπλοίαρχος Παναγιώτης Βλαχάκος και ο αρχικελευστής Έκτορας Γιαλοψός.

Η ένταση θα κορυφωθεί και τότε θα παρέμβουν οι ΗΠΑ με τον υφυπουργό Εξωτερικών Ρίτσαρντ Χόλμπρουκ να θέτει την πρόταση σε Αθήνα και Άγκυρα: «Όχι πλοία, όχι στρατιώτες, όχι σημαίες».

Μέχρι το μεσημέρι της 31ης Ιανουαρίου 1996 τα πλοία, οι στρατιώτες και οι σημαίες είχαν αποσυρθεί από τα Ίμια…

Ο Αρχηγός ΓΕΕΘΑ Ναύαρχος Λυμπέρης είχε αποκαλύψει ότι όταν ρώτησε τον ΥΠΕΞ Θεόδωρο Πάγκαλο τι θα πουν στον ελληνικό λαό σχετικά με την απομάκρυνση της σημαίας από τα ελληνικά Ίμια, ο Πάγκαλος απάντησε: «Θα πείτε ότι τη σημαία την πήρε ο αέρας», κάτι που διέψευσε ο Πάγκαλος.

Για το πώς πάρθηκε η απόφαση να απομακρυνθούν οι σημαίες Ελλάδας και Τουρκίας από την επίμαχη περιοχή, ο ίδιος είχε αναφέρει: «Είναι αλήθεια ότι εγώ συνηγόρησα υπέρ της αφαίρεσης της σημαίας και είπα ότι σημαία-σύμβολο δεν είναι οποιοδήποτε πανί με τα εθνικά χρώματα βάζει ο καθένας κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες όπου και όποτε του καπνίσει. Σημαία-σύμβολο, και μάλιστα κάτω από τέτοιες περιστάσεις, είναι σημαία επίσημη, με σταθερή βάση, γερά προσδεμένη, φρουρούμενη και επιτηρούμενη».

Στις 31 Ιανουαρίου 1996, λίγες ώρες μετά την κρίση στα Ίμια, το θέμα φτάνει στη Βουλή. Ο πρωθυπουργός Κώστας Σημίτης λέει μια φράση που πλέον έχει μείνει στην ιστορία: «Η βραχονησίδα Ίμια είναι και θα παραμείνει ελληνική. Θέλω να ευχαριστήσω τις Ένοπλες Δυνάμεις… Θέλω να ευχαριστήσω την κυβέρνηση των ΗΠΑ για την πρωτοβουλία και τη βοήθειά τους». Η φράση αυτή ξεσήκωσε θύελλα στη Βουλή.