20/11/2024 Τηλέφωνο καταγγελιών: 694 635 77 33 - 698 632 33 23 | email: info@makeleio.gr | kataggelies@makeleio.gr

Κτήριο ή κτίριο; Νιώθω ή νοιώθω; Γλυτώνω ή γλιτώνω; Ο Γ. Μπαμπινιώτης ξεδιαλύνει το τοπίο

Κοινοποίηση:
o-kathigitis-giorgos-mpampiniotis-parousiazei-to-orthografiko-leksiko-tis-neas-ellinikis-glossas-

Συζητήσεις επί συζητήσεων και διαφωνίες επί διαφωνιών σε σχέση με την ορθογραφία κάποιων λέξεων, οι οποίες πέρασαν στην καθημερινή χρήση της γλώσσας μας, με δύο διαφορετικούς τρόπους γραφής.
Ο σωστός τρόπος, ωστόσο, είναι πάντα ένας, και σύμφωνα με τον Καθηγητή Γλωσσολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, Γιώργο Μπαμπινιώτη, αυτός ο τρόπος καθορίζεται από την ιστορική ορθογραφία της λέξης.
Στην Ελληνική δηλαδή, όπως και στις περισσότερες άλλες εθνικές γλώσσες (Αγγλική, Γαλλική, Γερμανική, Κινεζική, Ιαπωνική κ.ά.), γράφουμε τις λέξεις όχι ακριβώς όπως τις προφέρουμε σήμερα, αλλά όπως γράφονταν παραδοσιακά σύμφωνα με την ιστορία κάθε λέξης και την ορθογραφία της από τότε που εμφανίζεται στην ιστορία μιας γλώσσας.
Στις περισσότερες περιπτώσεις η ιστορική ορθογραφία, λέει ο Καθηγητής, συμπίπτει με αυτό που ονομάζουμε ετυμολογία της λέξης, δηλ. με «την αληθή προέλευσή» της (έτυμος = αληθής). Ετσι όταν ο Αγγλος προφέρει «νάιτ» και γράφει knight «ιππότης», είναι γιατί γράφει τη λέξη με την ιστορική (και όχι τη φωνητική) ορθογραφία, την γράφει όπως προφερόταν παλιά (κνιχτ) στις γερμανικές γλώσσες σύμφωνα με την (ετυμολογική) προέλευσή της.
Ας δούμε όμως μερικές από τις πιο συνηθισμένες ορθογραφικές διαφωνίες της ελληνικής γλώσσας και ποιος τελικά είναι ο σωστός τρόπος γραφής τους, σύμφωνα πάντα με τη θέση του πλέον ειδικού στο θέμα, Γιώργου Μπαμπινιώτη.Κτήριο ή κτίριο;
Το σωστό είναι κτήριο. Το κτήριο γράφεται με -η-, γιατί είναι από το ευκτήριον (οίκημα) «οίκος προσευχής». Το ρήμα κτίζω δεν μπορεί να δώσει παράγωγο σε -ριος που να δικαιολογεί γραφή με -ι- (κτίριο), η δε παρετυμολογική σύνδεση με το κτίζω ως εξήγηση θα αποτελούσε ερμηνευτικό τέχνασμαΕταιρεία ή εταιρία;
Το σωστό είναι εταιρεία. Το εταιρεία γράφεται σωστά με -ει- ως θηλ. (εταιρεία) του αρχ. επιθέτου εταιρείος, και όχι ως παράγωγο του εταίρος, οπότε θα ήταν εταιρία (για θηλυκά από επίθετα πρβλ. φίλιος – φιλία, πλατύς – πλατεία κ.ά.).Αυγό ή Αβγό;
Το σωστό είναι αβγό. Το αβγό έχοντας τους φθόγγους βγ από φωνητική εξέλιξη, γράφεται κανονικά με -β- (τα ωά > ταουα > ταγουά > ταουγά > ταβγά > τ’ αβγό).

Αυτί ή αφτί;
Το σωστό είναι αφτί.  Όπως και το αβγό, έτσι και το αφτί (τα ωτία > ταουτία > ταφτία > τ’ αφτί).

Γλείφω ή γλύφω;
Το σωστό είναι γλείφω. Το γλείφω γράφεται με -ει- (άλλο είναι το γλύφω με -υ- απ’ όπου το γλύπτης), γιατί παράγεται από το αρχ. εκλείχω (λείχω σημαίνει «γλείφω») με -φ- αντί -χ- κατά το αλείφω.

Αντιπροσωπεία ή αντιπροσωπία;
Το σωστό είναι αντιπροσωπία. Η λέξη είναι παράγωγο της λέξης αντιπρόσωπος και όχι του αντιπροσωπεύω.

Γλυτώνω ή γλιτώνω;
Το σωστό είναι γλυτώνω. Το ρήμα γλυτώνω προέρχεται απ’ το μεσαιωνικό ρήμα εκλυτώνω που σημαίνει ελευθερώνω, χαλαρώνω, το οποίο προέρχεται με τη σειρά του απ’ το αρχαίο ελληνικό επίθετο ἔκλυτος που σημαίνει αφημένος ελεύθερος, χαλαρός.

Νοιώθω ή νιώθω;
Το σωστό είναι νιώθω. Το μεσαιωνικό ρήμα νιώθω προέρχεται από τον μεταπλασμένο τύπο γνώθω του αρχαίου ρήματος γιγνώσκω. Η λέξη ορθογραφείται κανονικά με -ι- (νιώθω), η δε γραφή με -οι- (νοιώθω) οφείλεται σε εσφαλμένη σύνδεση με τη λέξη έννοια.

Ξύδι ή ξίδι;
Το σωστό είναι ξίδι.  Η λέξη προέρχεται από το υποκοριστικό της αρχαιοελληνικής λέξης όξος, δηλαδή από το οξίδιον και όχι από το οξύς. Επομένως το σωστό είναι ξίδι.

Συγγνώμη ή συγνώμη;
Το σωστό είναι συγγνώμη. Η λέξη προέρχεται από το «συν + γνώμη» (συν + γιγνώσκω: έχω την ίδια γνώμη με κάποιον, αλλάζω γνώμη, μετανοώ). Το «ν» αφομοιώνεται από το «γ» που ακολουθεί και μετατρέπεται και αυτό σε «γ». Επηρεαζόμενοι από την προφορά της, όπου το «γγ» ακούγεται ως ένα «γ», παραλείπουμε και στον γραπτό λόγο το ένα από τα δύο «γ». Έτσι όμως αλλοιώνουμε την προέλευση της λέξης αφού προέρχεται από το «συν + γνώμη» και όχι από το «συ + γνώμη».

ΚΟΙΝΟΠΟΗΣΗ:

21 Σχόλια

  1. Ο κύριος Μπαμπινιώτης καί τά Greeklish.
    ‘Έχω διαβάσει τού κυρίου Μπαμπινιώτη σελίδες ολόκληρες που ωρύετε για τα Greeklish και ιδικά τόν έχει πειράξη το λεγόμενο DELIVERY όμως,
    Στον Κύριο Μπαμπινιώτη ΔΙΑ-ΦΕΥΓΕΙ η ετυμηγορία του Λαού που λέει:
    “Όλες οι Ημέρες είναι του Θεού” και για να το λέει ο λαός είναι ΝΟΜΟΣ εφόσον λοιπόν είναι “όλαι αί ημέραι” του Θεού, και εφόσον το όνομα του θεού ήτο και είναι ΔΙΑΣ = φώς, τότε και αι ημέραι πρέπει να λεγόταν και λέγονται “ΔΙΑΙ” λεγόταν ποτέ αι ημέραι ΔΙΑΙ? και βέβαια λεγώταν αλλιώς πως εμείς λέμε σήμερα Ευδιάθετος?
    Από ΔΙΑ = Ημέρα, Και Φέρω μας συνθέτει το DELIVERY πως? εύκολα
    Όταν χρησιμοποιήσουμε ΔΙΑ αντί για ημέρα πώς θα πούμε “Καθημερινά”?
    Θα πούμε ΔΙΑ-ΛΥ όπως ακρειβως οι Εγγλέζοι σήμερα DAILY…
    Το φέρω όμως γραφώταν με δίγαμμα “F” και προφερόταν ως ελαφρώς Β…., NAFS (ναῦς) NAVS… “ΝΑFΙΣ” NAVIS Navy…. Συμπέρασμα:
    ΔΙΑ-ΛΥ + FERO/ΒΕΡEI (αυτός φέρει) = DELIVERY το Ύψιλον εδώ, έχει την ένοια του σάκου στην πλάτη αυτουνού που το φέρει και το κουβαλάει….και το Έψιλον δηλώνη ότι αυτό γίνεται παντού και επί Εκτάσεως σέ όλο τον Πλανήτη, σε όλα τα επίπεδα, ακαταπαύστως.
    (κάθε γράμμα διαφορετικός κωδικός)
    Δεν υπάρχει άλλος τρόπος να το πείς, χρησιμοποιώντας ΔΙΑ αντί για ημέρα
    Κλασικά Ελληνικά, στη Δωρική Διάλεκτο, GREEK and GREΑΤ…!

    Σήμερα λέμε Νταλαβέρια = DELIVERIES = ημερήσιες Συναλαγές…
    Και ερωτώ:
    Γιατί να μην έχω το δικαίωμα να συμπεριφέρομε όπως οι αρχαίοι μου πρόγονοι?
    Στην Κρήτη οι παλιοί λέγανε της ημέρες Δίες (αν η μνήμη μου με εξυπηρετεί σωστά) και οι Ισπανοί ανέκαθεν BUENOS DΙAS…..!

  2. Αντιπροσωπεία ή αντιπροσωπία;
    Και τα δύο σωστά είναι διαφωρα υπάρχει στό τί θέλει καπιος να πεί, “στείλαμε αντιπροσωπία για να μας αντιπροσωπεύσει σε αυτό το γεγονός ή, στείλαμε την αντιπροσωπεία μας…..? το Εψιλον-Ιώτα, “ΕΙ” σημαίνει Συνέχεια (συνεχείς αντιπροσωπεία) το ίδιο συμβαίνει και με την Αγγλική προφορά της Ελληνικής Γλώσσας, “etc.”
    (et cetera) CETERA = τά ‘εταιρα τα όμοια που ακολουθούν δηλαδ, έχει συνέχεια…..Η γλώσσα είναι ΜΙΑ, και είναι Ελληνική κύριε Μπαμπινιωτη…..

    1. Αυτό που Ιωνικά εννοείται Εψιλον-Ιώτα, “ΕΙ” Δωρικα προφέρουν EL το νόημα όμως δεν αλαζει
      EL CETERA, EL CETERA ή etc.

  3. Γλείφω ή γλύφω;
    Άλλο πάλι τούτο….! Γλείφω το παγωτό και γλύφω το μάρμαρο……

  4. Γλυτώνω ή γλιτώνω;
    Λυτρώνω είναι το ρήμα, το πρώτο γράμμα “Γ” μάς φανερώνει την τοποθεσία ακρειβως στον Γαλαξία όπου συμβαίνει αυτό το γεγονός, γείνετε εδώ στη γή…..

  5. Αυγό ή Αβγό?

    Τελικά ούτε γαβγίζει ούτε Αύει….ούτε αβγό, ούτε αυγό,
    Ωόν είναι το ονομάτου όμως, επιδή ομοιάζει με τον ήλιο της αυγής (σπασμένο στο πιάτο) ο λαός το ονομάζει Αυγό και ότι ο λαός αποδέχεται γείνεται ΝΟΜΟΣ

  6. Νοιώθω ή νιώθω;

    Νοιώθω
    Νο-ι-ώθω από το Έννοια “Εν-νοιώθω”
    Το Ιώτα εδώ μας λέει ότι ο νους μας απαύστως φωτοδοτείται έξ άνωθεν ώστε και συλαμβάνουμαι τίς έννοιες και της Ιδέες

  7. Το Συγγνώμη Δωρικα για να το καταλάβετε
    ΣΥ (εσύ) know “me” μή (εμένα) = κατάλαβε με / ‘ελλα στη θέση μου…. επομένως Συγγνώμη….
    Tο ρήμα είναι Κοννέω
    κοννέω: συνῃρ. κοννῶ, γνωρίζω, κοννεῖς Αἰσχύλ. Ἱκέτ. 164, 174 από εδώ και η Κνωσσός και το Connection και η Κνώση (γνώση) και Άνω γνώση η Ανάγνωση….

  8. Συγγνώμη ή συγνώμη; Το σωστό είναι συγγνώμη YES,

    Το Συγγνώμη Δωρικα για να το καταλάβετε….
    ΣΥ (εσύ) know “me” μή (εμένα) = κατάλαβε με / ‘ελλα στη θέση μου…. επομένως, συγγνώμη…YES,
    το ρήμα είναι Κοννέω….
    κοννέω: συνῃρ. κοννῶ, γνωρίζω, κοννεῖς Αἰσχύλ. Ἱκέτ. 164, 174 από εδώ και η Κνωσσός και το Connection και η Κνώση (γνώση) και η Άνω γνώση = η Ανάγνωση….

  9. .Κτήριο ή κτίριο;
    Το σωστό είναι κτήριο μπράβο σας,
    το Ήτα στο κτήριο σημαίνει τη φανέρωση το κτήριο είναι φανερό το βλέπουμαι, και το Ιώτα στη λέξη “Κτή-ρι-ο” σημαίνει ότι τα υλικά είναι άνωθεν κατερχόμενα…Οτιδήποτε στη γή = προϊόν του BIG-BANG

  10. Οξίδιον από τη Δωρική λέξη “Οcidity” και…..
    Acidity αγγλική προφορά…. τά Φωνήεντα εναλάσονται μεταξύ τους
    ΟΛΛΑ Ιωννική προφορά, καί ALL, Δωρική

  11. Το σωστό είναι ξίδι?

    Το γράμμα Ιώτα “Ι” εννοεί τήν από άνωθεν κατερχόμενη ενέργεια/δύναμη, το ξύδι δεν μας ήρθε από πάνω αλλά κάτι δεν πήγε καλά στη ζύμωση του Μούστου ή, είναι αποτέλεσμα εργαστηρίου, το Ύψιλον από την άλλη μας δηλώνη ότι το προιόν δεν έχει σχήμα είναι υγρό και περνει το σχήμα του δοχείου που το περιέχει…Μα για όνομα του θεού κύριε Μπαμπινιώτη δεν εχεται όριο?

    Ο λαός πρέπει να σας κυρήξει ΕΧΘΡΟ του…..

  12. Τότε αφού γράφει Αφτί αντί γιά Αυτί πρέπει να γράφει και Αβδή αντί για αυδή όπως γράφει το Αυγό Αβγό
    Πίσω μου σ’έχω Σατανά…

  13. Αυτί ή αφτί;
    Το σωστό είναι αφτί. Όπως και το αβγό, έτσι και το αφτί (τα ωτία > ταουτία > ταφτία > τ’ αφτί).
    Απαπαπαπαπα……,
    Ωτία ή αυτία = αυτιά
    Τα Φωνήεντα εναλαζωνται μεταξύ τους ‘Ολλα Ιωνική διάλεκτος = “ALL” Δωρική
    Ωτίο ή αυτί Ιωνικά, “AUTO Δωρικα” AUTO + ΜΑΤΙ = automatic = Αυτόματο δηλαδή, Θεωρητικά…, και βλέπει, και ακούει,
    Κύριε Μπαμπινιώτη γιατί δεν ρωτάτε ένα Πόντιο?

  14. ΚΥΡΙΕ Μπαμπινιωτη τί λέτε?
    ……”Το σωστό είναι αβγό”? Το αβγό έχοντας τους φθόγγους βγ από φωνητική εξέλιξη, γράφεται κανονικά με -β- (τα ωά > ταουα > ταγουά > ταουγά > ταβγά > τ’ αβγό).???????
    Πάλι τα ίδια ΚΥΡΙΕ Μπαμπινιωτη? Για όνομα του θεού….!

    Αυγή,Αυγό, Αύγουστος…..
    Δεν ομοιάζει το αυγουλάκι όταν το σπάσομε στο πιάτο με την Ανατέλοuσα αυγή Ηλίου μας? Έλεος…..

  15. Το αυγό και το αυτί γράφεται με ύψιλον, οπτικά κλωτσάνε με βήτα και φι, έτσι τα μάθαμε εμείς όταν το σχολείο δεν ήταν γεμάτο αμόρφωτα κομμούνια. Η εξήγηση του δεν πείθει, με το ίδιο σκεπτικό και το γράμμα ταυ θα έπρεπε να γράφεται ταφ και η ταυτότητα ταφτότητα γιατί το φι ακούγεται, όπως στο αυγό το βήτα.

  16. Λεξικον του Σουιδα 10 αιωνας Μ.Χ το αρχαιοτερον λεξικο.

    Αυγοειδης.[ σχημα αυγου] εφασκε δ ουν παρ εκεινου και εκεινο ακηκοεναι ο Ισίδωρος,ως εχει τι η ψυχη αυγοειδες οχημα λεγομενον….κλπ

  17. Οταν πρωτο ειχε βγαλει το λεξικο του, θυμαμαι σαν τωρα οτι γελαγαν ολοι οι σοβαροι καθηγητες της τοτε εποχης και του επισημαναν τοτε, οτι εχει σοβαρα λαθη…λαθη ας πουμε για παραδειγμα σαν και το αυγο…που αν το γραφεις σαν αβγο τοτε χανεις αμεσως απο ποια αρχαια ελληνικη λεξη προερχεται…Και γενικα οπου βλεπουμε σε λεξεις Υ σημερα, σημαινει οτι γραφοντουσαν με διγαμα (F),το οποιο ειχε προφορα μεταξυ του Β και του Φ. Οταν το εβγαλαν το διγαμα οι αρχαιοι και σταματησαν να το χρησιμοποιουν το αντικατεστησαν με το υψιλον… …μια τετοια λεξη ειναι και το αυγο…Επισης διαφωνω και με το αυτι που του εβγαλε τα ματια και το εκανε αφτι…Δηλαδη οταν πηγαιναμε σχολειο τοτε οι καθηγητες μας ηταν αμορφωτοι και μειναμε στο σημερα με τον μπαμπινιωτη και πολυ χειροτερους απο το μπαμπινιωτη (βλεπε στα σημερινα λυκεια γυμνασια κτλ) που ειναι παραμορφωμενοι…. Παντως ειχε γινει σαλος οταν ειχε πρωτοβγαλει το λεξικο του για πολλους λογους το θυμαμαι σαν τωρα….. Για τις υπολοιπες λεξεις δεν διαφωνω…αλλα θα αλλαξουμε και σε αυτες τα “φωτα”στο μελλον που θα παει …Εδω τοσες και τοσες λεξεις εχουν κουτσουρευτει…

  18. συτος; εχει καταστρεψει την ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ!
    ΤΟΝ ΕΙΧΑ ΔΕΙ ΠΑΛΙΑ ΣΤΗ ΒΙΚΥ ΠΛΕΣΣΑ ΚΑΙ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΛΕΞΕΙΣ ΤΙΣ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΤΙΣ ΕΒΓΑΖΕ ΟΤΙ ΠΡΟΕΡΧΟΝΤΑΙ ΑΠΟ ΤΗ ΓΑΛΛΙΑ! ΟΤΙ Η ΡΙΖΑ ΕΤΣΙ ΚΑΙ ΓΙΟΥΒΕΤΣΙ ΕΙΝΑΙ ΑΠΟ ΤΗ ΡΩΜΑΝΙΑ ΑΛΛΕΣ ΕΙΝΑΙ ΑΠΟ ΤΑ ΛΑΤΙΝΙΚΑ ΚΑΙ ΚΑΤΙ ΑΡΧΙΔΙΕΣ!
    ΑΝΟΙΞΕ ΕΝΑ ΛΕΞΙΚΟ ΤΟΥ ΝΑ ΔΕΙΣ ΤΙ ΜΑΛΑΚΙΕΣ ΓΡΑΦΕΙ ΚΑΙ ΣΥΓΚΡΙΝΕ ΤΙΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΜΕ ΤΟΥ ΕΛΕΥΘΕΡΟΥΔΑΚΗ ΤΗ ΠΕΝΤΑΤΟΜΗ ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΕΙΑ!

    1. Τί λες τώρα φίλε μου….. Ο Μπαμπινιώτης είναι ο κορυφαίος γλωσσολόγος και από τους καλύτερους ακαδημαϊκούς της χώρας….

Comments are closed.