Σοβαρά λάθη, ενέργειες, αρρυθμίες και δυσλειτουργίες της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας, του Πυροσβεστικού Σώματος, της ΕΛΑΣ, της Περιφέρειας και των Δήμων οδήγησαν στο γραφειοκρατικό χάος που είχε αποτέλεσμα να χαθούν 100 ζωές κατά τη διάρκεια της φονικής πυρκαγιάς στο Μάτι την 23η Ιουλίου 2018.
«Από ενέργειες, παραλείψεις ολιγωρίες, πλημμέλειες, αρρυθμίες, και δυσλειτουργίες των αρμοδίων θεσμικά και νομικά οργάνων και υπηρεσιών και φορέων του ισχύοντος μηχανισμού Πολιτικής Προστασίας της χώρας, αιτιακά προκλήθηκε ο θάνατος τουλάχιστον 100 ανθρώπων και 31 τραυματισμών λόγω της συγκεκριμένης δασικής πυρκαγιάς». Οι φράσεις των εισαγγελικών λειτουργών για την πλήρη ανεπάρκεια, την ανετοιμότητα του κρατικού μηχανισμού σκιαγραφούν την πλήρη απάντηση της Δικαιοσύνης για όσα έγιναν στο Μάτι το εφιαλτικό απόγευμα της 23 Ιουλίου 2019.
Έκθεση – κόλαφος για την πυρκαγιά στο Μάτι
Η έκτασης 293 σελίδων διάταξη των εισαγγελέων Ηλία Ζαγοραίου, Ν. Φιστοπούλου και Κ. Σπυροπούλου αναφέρει πως:
“Τα φαινόμενα δυσλειτουργίας εντοπίζονται κυρίως σε δράσεις συντονισμού, επικοινωνίας και συνεργασίας των εμπλεκομένων δυνάμεων πολιτικής προστασίας, καθώς και σε λάθη ενέργειες και παραλείψεις κατά τις δράσεις ετοιμότητας, κινητοποίησης και αντιμετώπισης και γενικά της διαχείρισης της κατάστασης” επισημαίνουν οι εισαγγελείς οι οποίοι αναλύουν ένα προς ένα τα λάθη που έγιναν την μοιραία ημέρα.
Ειδικότερα επισημαίνουν πως για το θέμα της απομάκρυνσης των κατοίκων πως «η λήψη της απόφασης βασίζεται στις εισηγήσεις των φορέων που κατά περίπτωση έχουν την ευθύνη περιορισμού των επιπτώσεων από την εξέλιξη της καταστροφής… δηλαδή το μέτρο αυτό εφαρμόζεται σε περιπτώσεις που στις περιοχές που αναμένεται να πληγούν ο κίνδυνος παραμονής των πολιτών σε οικισμούς ειναι μεγαλύτερος σε σχέση με τον κίνδυνο μετακίνησης…».
Οι εισαγγελικοί λειτουργοί επισημαίνουν ότι «μόνος αρμόδιος για την εισήγηση του μέτρου της οργανωμένης προληπτικής απομάκρυνσης των πολιτών είναι ο εκάστοτε επικεφαλής αξιωματικός του πυροσβεστικού σώματος«.
Για την έναρξη της πυρκαγιάς οι εισαγγελείς εντοπίζουν ευθύνες στον 65χρόνο κάτοικο Πεντέλης, επισημαίνοντας πως η έναρξή της εντοπίζεται πέντε ώρες πριν την τραγωδία καθώς ο 65χρονος δεν έριξε αρκετό νερό να σβήσει την πυρκαγιά.
Φωτιά στο Μάτι – Οι ευθύνες της Πυροσβεστικής
Μεγάλες είναι οι ευθύνες της Πυροσβεστικής καθώς οι εισαγγελείς επισημαίνουν πως “από το περιεχόμενο των επικοινωνιών επιβεβαιώνεται η απόλυτη έλλειψη οργάνωσης και συντονισμού των πυροσβεστικών δυνάμεων, οι οποίες φαίνεται να λειτουργούσαν εντελώς συμπτωματικά και χωρίς κάποιο έστω στοιχειώδη σχεδιασμό για την αντιμετώπιση της συγκεκριμένης πυρκαγιάς. Μάλιστα είναι τέτοιος βαρύτητας και βαθμού η έλλειψη οργάνωσης, που ακόμη κι αν δεν υπήρχε η συγκεκριμένη πυρκαγιά με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, που αναλύθηκαν προηγούμενα και την κατέστησαν στην εξέλιξη της καταστροφική, είναι βέβαιο, ότι ίδια κατάσταση θα επικρατούσε και σε πιο απλά συμβάντα.
-Καταχώρησαν ψευδή στοιχεία κίνησης οχημάτων: «Καταχωρήσεις των οχημάτων, που εμφανίζονται στο φάκελο του περιστατικού όπως εμφανίστηκαν από το Ενιαίο Συντονιστικό Κέντρο Επιχειρήσεων δεν είναι αληθής και δεν αποτυπώνουν την πραγματική κατάσταση σχετικά με τα οχήματα και τους χρόνους που αυτά προσήλθαν Και επιχείρησαν κατάσβεση».
Οι πυροσβεστικές δυνάμεις έριξαν το βάρος στην Καλλιτεχνούπολη και τους ξέφυγε η φωτιά βορειανατολικά προς Νέο Βουτζά
-Στο σημείο πήγαν ελάχιστα οχήματα: «Ελάχιστα οχήματα επιχείρησαν εισερχόμενα στην καιόμενη περιοχής στον Μάτι- Κόκκινο Λιμανάκι», αναφέρουν και προσθέτουν πως υπήρξε μεγάλη καθυστέρηση των πυροσβεστικών να πάνε στο σημείο λόγω απόστασης που βρίσκονταν. Το χειρότερο όλων είναι πως μόνο τρία από τα 7 που πήγαν είχαν επιχειρησιακή δυνατότητα (μπορούσαν) να σβήσουν:
«Από τα πρώτα συνολικά επτά οχήματα, που κατέφθασαν στο σημείο έναρξης από ώρα 16.55 έως 17.06 μόνο τα τρία εξ’αυτών είχαν κατασβεστική ικανότητα».
Από την άλλη, τα εναέρια μέσα δεν λειτούργησαν όπως έπρεπε καθώς όπως τονίζουν οι εισαγγελείς οι επικεφαλής του σχεδιασμού , όλων των φορέων, ουσιαστικά αρκούνταν μόνο να δίνουν την εντολή για να καλυφθούν νομικά και δεν διαπίστωναν αν αυτή είχε εκτελεστεί: «η όλη διαχείριση των μέσων για την αντιμετώπιση της πυρκαγιάς κυριαρχείται από τη μη επιβεβαίωση της πραγματικής εκτέλεσης των ενεργειών ή επιχειρησιακών σχεδίων όχι μόνο από τους αξιωματικούς του πυροσβεστικού σώματος, αλλά από όλους τους εμπλεκόμενους φορείς»
Το τραγικό είναι πως τελικά μόνο ένα αεροσκάφος από τα 4 που απογειώθηκαν συμμετείχε στην κατάσβεση στο Μάτι: «Συμπερασματικά, μέχρι το κρίσιμο διάστημα 18.20 που το μέτωπο της πυρκαγιάς πέρασε σε κάποιο σημείο την λεωφόρο Μαραθώνος με κατεύθυνση προς το Μάτι -Κόκκινο Λιμανάκι, επιχειρούσε μόνο ένα πτητικό μέσο αεροπυρόσβεσης, ενώ έως την ώρα 19.00μμ που η πυρκαγιά έφτασε στην ακτογραμμή επιχειρούσαν δύο πτητικά μέσα….»
«Η συνδρομή των ως άνω πλοίων στην διάσωση ατόμων από τη θάλασσα, με δεδομένα τα ανωτέρω τεχνικά χαρακτηριστικά, αλλά και την μεταφορική ικανότητα τους, θα ήταν πολύ σημαντική και ουσιαστική στη διάσωση ατόμων που κινδύνεψαν και τελικά πνίγηκαν»
Οι εισαγγελείς εντοπίζουν παντελή έλλειψη συντονισμού στο Ενιαίο Συντονιστικό Κέντρο, ενώ αναφέρουν χαρακτηριστικά πως το 199 παρέπεμπε τις κλήσεις των ανθρώπων που καίγονταν όχι στις πυροσβεστικές αλλά στις αναρμόδιες και χωρίς ειδικές γνώσεις αστυνομικές αρχές: «Όσες πληροφορίες, γεγονότα και ενέργειες σε διάφορα χρονικά σημεία, γνωστοποιούνταν με διάφορους τρόπους στα υπηρεσιακά όργανα του ίδιου κέντρου, δεν γνωστοποιούνταν στους λοιπούς, δηλαδή δεν υπήρχε ενιαία εικόνα και πληροφόρηση μεταξύ των τριών τηλεφωνητών, των εκφωνητών, του αξιωματικού επιχειρήσεων και των δύο αξιωματικών υπηρεσίας, καθώς και της διοίκησης του ΕΣΚΕ/199-ΣΕΚΥΠΣ».΄
Αναφέρουν επίσης πως «δεν υπήρξε συνεργασία και συνεννόηση μεταξύ των επιχειρησιακών κέντρων του πυροσβεστικού σώματος και της ελληνικής αστυνομίας. Η σύγχυση δε οφείλεται και στα διαφορετικά μέσα επικοινωνίας , δηλαδή με κινητά, υπηρεσιακά ή προσωπικά, ασύρματους και σταθερά τηλέφωνα
Φωτιά στο Μάτι – Οι ευθύνες της αστυνομίας
Κατά τους εισαγγελείς η αστυνομία ήταν ενημερωμένη για τους κινδύνους αλλά τελικά βρισκόταν μόνο στα χαρτιά σε επιχειρησιακή ετοιμότητα. Δεν υπήρχε επαρκής αριθμός αστυνομικών. Όπως λένε υπήρχε γραφειοκρατική ετοιμότητα και μόνο : «Οι υπεύθυνοι αξιωματικοί της ελληνικής αστυνομίας αρκέστηκαν στην γραμματική διατύπωση των εντολών, οι οποίες δεν προέκυψε ότι εκτελέστηκαν-υλοποιήθηκαν σε πραγματικό επίπεδο….».
Αυτό αποτυπώνεται και στην άτακτη κίνηση οχημάτων από πανικόβλητους κατοίκους και τελικά τη συμφόρηση και τον εγκλωβισμό τους στα στενά στο Μάτι.
«Ο μη αποκλεισμός της εισόδου των οχημάτων στο Μάτι από κάθετες οδούς, που διασταυρώνονταν με την λεωφόρο Μαραθώνος καθόλη τη διάρκεια από την εκδήλωση της πυρκαγιάς στην Νταού Πεντέλης, την εξάπλωση της στον οικισμό του Νέου Βουτζά και στη συνέχεια στο Μάτι αποτέλεσε κομβική παράλειψη των αρμοδίων αξιωματικών της ελληνικής αστυνομίας»
Όσο για το Λιμενικό αναφέρουν πως ενώ καιγόταν το Μάτι επέτρεψε να δέσουν δυο επιβατηγά πλοία στη Ραφήνα με αποτέλεσμα να επιβαρυνθεί η κυκλοφορία.
Φωτιά στο Μάτι – Οι ευθύνες της Περιφέρειας Αττικής
Όσον αφορά την περιφέρεια Αττικής αναφέρουν πως οι εισαγγελείς αναφέρουν πως δεν τήρησε την υποχρέωσή της για συντήρηση και καθαρισμό των περιοχών και τα κείμενα για θέματα αυτοπροστασίας και πρόληψης δασικών πυρκαγιών στην ιστοσελίδα της Περιφέρειας δεν είναι προσβάσιμα σε ηλικιωμένους, πρόσωπα με προβλήματα υγείας ή πρόσωπα χωρίς μόρφωση.
Παράλληλα, τονίζουν για το Συντονιστικό Όργανο Πολιτικής Προστασίας πως πρόκειται για «μια ακόμα τυπική και γραφειοκρατική λειτουργία ενός σημαντικού οργάνου για την οργάνωση του ως άνω συστήματος».
Επίσης, επισημαίνουν πως είναι αυτοτελής υποχρέωση του Περιφερειάρχη ή αντιπεριφερειάρχη σχετικά με την συλλογή πληροφοριών και δεν είναι βάσιμες οι αιτιάσεις περί λανθασμένης ενημέρωσης ενώ ο μηχανισμός πολιτικής προστασίας ήταν επί χάρτου αλλά όχι στην πράξη προετοιμασμένος.
