14 ρωσικά μαχητικά αεροσκάφη φέρονται να έχουν μεταφερθεί στη Λιβύη για να υποστηρίξουν τις δυνάμεις του LNA του στρατάρχη Χαλίφα Χαφτάρ στη μάχη κατά του υποστηριζόμενου από την Τουρκία GNA του Σάρατζ.
Στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν κυκλοφορήσει μάλιστα και φωτογραφίες που δείχνουν τα εν λόγω MiG-29 Fulcrum και Sukhoi Su-24 Fencer να μη φέρουν διακριτικά της Ρωσικής Πολεμικής Αεροπορίας.
Άρθρο του Forbes εξηγεί πόσο σημαντικό είναι το ποιος πιλοτάρει τα εν λόγω μαχητικά καθώς θα μπορούσε κάτι τέτοιο θα μπορούσε να φωτίσει πλευρές της ρωσικής εμπλοκής στον λιβυκό εμφύλιο.
Αξιωματούχοι εξηγούν ότι δεν ευσταθεί το ρωσικό επιχείρημα πως πρόκειται για παλαιά ανακατασκευασμένα αεροσκάφη της παλαι ποτέ Πολεμικής Αεροπορίας της Λιβύης και εκφράζουν την ανησυχία ότι τα πιλοτάρουν άπειροι μισθοφόροι ρωσικής ιδιωτικής στρατιωτικής επιχείρησης, πιθανότατα της ομάδας Βάγκνερ.
Σύμφωνα με το δημοσίευμα, η Μόσχα φαίνεται πως σε αυτό τον πόλεμο έχει επιλέξει να μην εμπλακεί ευθέως όπως στη Συρία και πως δεν πρόκειται να αλλάξει τη στάση αυτή ακόμη και αν καταρριφθούν τα εν λόγω αεροσκάφη.
Αναλυτικά το άρθρο του Forbes:
Παρότι 14 μαχητικά αεροσκάφη MiG-29 Fulcrum και βομβαρδιστικά Sukhoi Su-24 Fencer παραδόθηκαν από τη Ρωσία στη Λιβύη τον Μάιο, δεν έχουν ακόμη χρησιμοποιηθεί στις μάχες του εμφύλιου πολέμου στη Λιβύη, παραμένει το ερώτημα ποιος τα πιλοτάρει. Μια οριστική απάντηση σε αυτό το ερώτημα θα μπορούσε να ρίξει φως στη φύση αλλά και το στόχο της ανάπτυξής τους.
Τον Μάιο, τα πολεμικά αεροσκάφη πέταξαν από τη Ρωσία και έκαναν μια ενδιάμεση στάση στη βάση Χαμεντάν στο Ιράν. Στη συνέχεια πέταξαν στην ρωσική βάση Χμέιμιμ στη δυτική Συρία, όπου φωτογραφίες που κυκλοφόρησαν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δείχνουν ξεκάθαρα ότι δεν έχουν διακριτικά. Αεροσκάφη της ρωσικής Πολεμικής Αεροπορίας τα συνόδευσαν στη συνέχεια στην αεροπορική βάση Αλ Τζούφρα της Λιβύης, η οποία ελέγχεται από τον Εθνικό Λυβικό Στρατό (LNA) υπό την ηγεσία του στρατάρχη Χαλίφα Χαφτάρ.
Η ανάπτυξη αυτών των αεροσκαφών φέρνει μνήμες από την μυστική στρατιωτική ανάπτυξη της Ρωσίας στη Συρία πριν η Μόσχα ξεκινά να συμμετέχει ανοιχτά στον εμφύλιο πόλεμο στη χώρα στο πλευρό του προέδρου Μπασάρ αλ Άσαντ περί τα τέλη Σεπτεμβρίου του 2015.
Ωστόσο, σε αυτή την περίπτωση, η Ρωσία έδειξε γρήγορα ότι εμπλέκεται ανοιχτά και επίσημα και συμμετέχει στην αντιπαράθεση. Τώρα, στην περίπτωση της Λιβύης τα πράγματα είναι αρκετά διαφορετικά.
Στη Λιβύη, η Ρωσία στηρίζει τον LNA του Χαφτάρ που ελέγχει την ανατολική χώρα. Η ομάδα πρόσφατα υπέστη σημαντικές ήττες από τον αντίπαλό της, την αναγνωρισμένη από τον ΟΗΕ και στηριζόμενη από την Τουρκία Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας (GNA) με έδρα την πρωτεύουσα Τρίπολη.
Η προσπάθεια του LNA να καταλάβει την Τρίπολη από τον GNA, μετά από σκληρή πολιορκία που ξεκίνησε τον Απρίλιο του 2019, απέτυχε εντελώς και τώρα η ομάδα βρίσκεται όλο και περισσότερο σε θέση άμυνας.
Τις τελευταίες εβδομάδες, μετά από διαδοχικές αποτυχίες στο πεδίο των μαχών από τις δυνάμεις του GNA που υποστηρίζονται από επιδρομές τουρκικών drone, ο LNA ζήτησε κατάπαυση του πυρός. Ο GNA αρνήθηκε, επαναλαμβάνοντας επίμονα ότι θα εκδιώξει τον LNA και θα καταλάβει την στρατηγικής σημασίας πόλη της Σύρτης καθώς και την αλ Τζούφρα.
Αν η Ρωσία ήθελε να εμποδίσει τον GNA να έχει νέες νίκες σε βάρος του αντίπαλου LNA η ανάπτυξη των μαχητικών αεροσκαφών θα μπορούσε να γίνει με πολύ πιο εμφανή τρόπο, όπως έγινε και στη Συρία. Εφόσον τα MiG-29 and Su-24 φέρουν τα διακριτικά της ρωσικής Πολεμικής Αεροπορίας στέλνουν ένα πιο καθαρό και σαφές μήνυμα ότι οποιαδήποτε επίθεση εναντίον τους θα προκαλούσε την οργή και την αντίδραση της Ρωσίας.
Η Μόσχα επίσημα διαψεύδει ότι μετέφερε αυτά τα πολεμικά αεροσκάφη στη Λιβύη, ισχυριζόμενη χωρίς να πείθει ότι τα μαχητικά αυτά που εμφανίστηκαν τον Μάιο στην Αλ Τζούφρα είναι επισκευασμένα αεροσκάφη της παλαιάς Λιβυκής Πολεμικής Αεροπορίας.
Ο συνταγματάρχης Κρις Καρνς επικεφαλής δημοσίων σχέσεων της Στρατιωτικής Διοίκησης των ΗΠΑ για την Αφρική (AFRICOM) σημειώνει εύστοχα ότι «Λίβυοι δεν είχαν ποτέ MiG-29 ή Su-24 στο στόλο τους, οπότε όποιος λέει ότι ‘’έφτιαξαν τα παλιά τους αεροσκάφη’’ δεν παρουσιάζει αντιπροσωπευτικά τα γεγονότα».
Ασαφές παραμένει ποιος ακριβώς πιλοτάρει αυτά τα αεροσκάφη. Δεν είναι πιθανό οι πιλότοι να προέρχονται από τον LNA, ειδικά αν σκεφτεί κανείς πόσος χρόνος χρειάζεται για να εκπαιδευτούν πλήρως. Εάν πρόκειται για Ρώσους πιλότους, είναι απίθανο να πετούν επίσημα, ειδικά εάν αυτά τα μαχητικά παραμένουν χωρίς διακριτικά».
Κάποιοι υποθέτουν ότι οι πιλότοι των αεροσκαφών ενδέχεται να ανήκουν στη ρωσική -φαινομενικά μη κρατική, ιδιωτική στρατιωτική εταιρία, πιθανόν πρώην πιλότοι της πολεμικής αεροπορίας της Ρωσίας που προσελήφθησαν από την ομάδα
«Υπάρχει ανησυχία πετούν αυτά τα ρωσικά αεροσκάφη άπειροι μισθοφόροι μη κρατικής ιδιωτικής στρατιωτικής εταιρίας οι οποίοι δεν συμμορφώνονται με το Διεθνές Δίκαιο, δηλαδή δεν δεσμεύονται από τους παραδοσιακούς νόμους των ένοπλων συγκρούσεων», δήλωσε ο διευθυντής επιχειρήσεων της AFRICOM Μπραντφορντ Γκέρινγκ.
Κάτι τέτοιο μπορεί να σημαίνει ότι εάν οποιοδήποτε από αυτά τα αεροσκάφη καταρριφθεί ή καταστραφεί από πλήγματα του GNA στην αλ Τζούφρα, η Ρωσία μπορεί να μην απαντήσει ανοιχτά, αλλά να παραμείνει στην επίσημη γραμμή της περί μη εμπλοκής. Με τέτοιο τρόπο έχει δράσει στο παρελθόν η ιδιωτική στρατιωτική ομάδα Βάγκνερ, σε μέρη όπως η Συρία και η Ουκρανία, αλλά και στην ίδια τη Λιβύη.
Τον Φεβρουάριο του 2018, ρωσική ιδιωτική στρατιωτική εταιρία, πιθανότατα η ομάδα Βάγκερν, συμμετείχε σε επίθεση δυνάμεων που πρόσκειται στον Άσαντ κατά αμερικανικών στρατευμάτων και συμμάχων τους μαχητές των Συριακών Δημοκρατικών Δυνάμεων στην ανατολική περιφέρεια Ντέιρ αλ-Ζορ. Αεροπορικές επιδρομές των ΗΠΑ, απέκρουσαν την επίθεση σκοτώνοντας δεκάδες από τους επιτιθέμενους Σύρους και μη διευκρινισμένο αριθμό των Ρώσων που τους συνόδευαν στην επίθεση.
Η Ρωσία παρέμεινε σιωπηλή για την όλη υπόθεση. Όπως ανέφεραν οι New York Times, η ομάδα Βάγκερ «συχνά αξιοποιούνται από το Κρεμλίνο για να φέρουν σε πέρας αποστολές που δεν θέλουν να συνδεθούν με τη ρωσική κυβέρνηση».
Διαμετρικά αντίθετη η αντιμετώπιση της κατάρριψης του ρωσικού βομβαρδιστικού Su-24 από την Τουρκία, που βρέθηκε για μικρό διάστημα πάνω από τα σύνορά της με τη Συρία τον Νοέμβριο του 2015. Η Μόσχα απάντησε αυστηρά καταδικάζοντας την Άγκυρα και επιβάλλοντας κυρώσεις έως ότου ο Τούρκος πρόεδρος, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν απολογήθηκε για το περιστατικό και προσπάθησε να αποκαταστήσει τους δεσμούς με τη Μόσχα.
Κατά τη διάρκεια του Αιγυπτιακού Πολέμου της Φθοράς (1967-70) κατά του Ισραήλ, Σοβιετικοί πιλότοι βοηθούσαν κρυφά τους Αιγύπτιους με σοβιετικά MiG-21MF που έφεραν αιγυπτιακά διακριτικά.
Κατά την επιχείρηση Rimon 20 στις 30 Ιουλίου, 1970, ισραηλινά μαχητικά αεροσκάφη, έστησαν μια πολύπλοκη ενέδρα κατά την οποία καταρρίφθησαν τέσσερα σοβετικά MiG-21, σκοτώνοντας και τους τέσσερις πιλότους τους. Η Μόσχα, πιθανότατα από αμηχανία και με δεδομένη την απόρρητη φύση της συμμετοχής της στις επιχειρήσεις, προσπάθησε να κρατήσει μυστικό το περιστατικό.
Η ισραηλινή πρωθυπουργός Γκόλντα Μέιρ από την άλλη, αναφέρθηκε σε αυτό δημόσια λίγους μήνες μετά, όταν μιλούσε για την παρουσία του σοβιετικού στρατού στην Αίγυπτο. «Πώς ξέρω ότι υπάρχουν Ρώσοι πιλότοι στην Αίγυπτο;» διερωτήθηκε. «Πολύ απλά επειδή καταρρίψαμε τέσσερα σοβιετικά αεροπλάνα που πετούσαν σοβιετικοί πιλότοι».
Στα απομνημονεύματά του το 2009, ο σοβιετικός διπλωμάτης Γεβγένι Πριμακόφ διηγείται τη συνάντησή του με την Μέιρ ένα χρόνο μετά την επιχείρηση Rimon 20, αλλά δεν αναφέρεται στο συγκεκριμένο περιστατικό παρότι έχουν περάσει τόσες δεκαετίες. «Εάν έχει πόλεμο, θα παλέψουμε στον πόλεμο αυτό», θυμάται ο Πριμάκοφ ότι του είπε η Μέιρ σε μια σαφή αναφορά στην Rimon 20 λέγοντας «εάν κάποιο αεροσκάφος βρεθεί στο δρόμο μας θα το ρίξουμε».
Ο Πριμάκοφ διηγείται ότι ζήτησε από την Μέιρ να διευκρινίσει σε ποιο αεροσκάφος αναφέρεται κι εκείνη απάντησε με ένα εντελώς διαφορετικό περιστατικό. «Το 1948 (κατά τη διάρκεια του πρώτου Αραβοισραηλινού πολέμου) ρίξαμε πέντε βρετανικά αεροσκάφη», του είπε.
Η ανάπτυξη ρωσικών αεροσκαφών στη Λιβύη σήμερα θα μπορούσε κάλλιστα να μοιάζει με την κεκαλυμμένη σοβιετική επιχείρηση στην Αίγυπτο αλλά και με πολύ πιο πρόσφατες δραστηριότητες της ομάδας Βάγκνερ. Κατά συνέπεια, δεν θα πρέπει να αναμένει κανείς από τη Μόσχα να πάρει την ευθύνη ή να πιστωθεί οτιδήποτε που αφορά τα αεροσκάφη της που βρίσκονται στη Λιβύη στο άμεσο μέλλον.
