Ένα νέο μοντέλο για την προστασία της πρώτης κατοικίας των υπερχρεωμένων νοικοκυριών από τους πλειστηριασμούς που θα αντικαταστήσει το νόμο Κατσέλη, επεξεργάζονται κυβέρνηση και τραπεζίτες.
Το νέο πλαίσιο έχει αυστηρότερα εισοδηματικά κριτήρια, καθώς στόχος είναι να προστατευθούν τα πραγματικά αδύναμα νοικοκυριά και να αποκλειστούν από τη νέα ρύθμιση οι στρατηγικοί κακοπληρωτές. Με βάση αυτό το κριτήριο προκρίνεται η λογική του μοντέλου “Εστία”, το οποίο έχει υιοθετήσει η Κύπρος και στηρίζεται στη σχέση αξίας δανείου και υποκείμενου ακινήτου.
Συγκεκριμένα, στην περίπτωση που η αξία του δανείου είναι μεγαλύτερη από την τρέχουσα αγοραστική αξία του ακινήτου, τότε η τράπεζα θα προχωράει σε “κούρεμα” του επιπλέον ποσού και στη συνέχεια θα συμφωνεί με τον δανειολήπτη νέα ρύθμιση, η δόση της οποία θα επιδοτείται κατά το 1/3 από το κράτος.
Οι τράπεζες εξάλλου έχουν ταχθεί υπέρ της μέριμνας για να νοικοκυριά που πραγματικά δεν μπορούν να αντεπεξέλθουν στις υποχρεώσεις του δανείου τους και γι’ αυτό έχει πέσει στο τραπέζι το θέμα της επιδότησης μέρους της δόσης από τον κρατικό προϋπολογισμό. Να σημειωθεί ότι αυτή η πρόβλεψη καλύπτει ήδη τους δανειολήπτες που υπάγονται στο νόμο Κατσέλη.
Τι προβλέπει μεταξύ άλλων το σχέδιο Εστία στην Κύπρο
Το Σχέδιο Προστασίας της Κύριας Κατοικίας στην Κύπρο προβλέπει την ετήσια καταβολή από κρατικό φορέα του 1/3 της μηνιαίας δόσης των αναδιαρθρωμένων εξυπηρετούμενων δανείων/πιστωτικών διευκολύνσεων που είναι εξασφαλισμένα με πρώτη υποθήκη κύρια κατοικία, τα οποία την 30η Σεπτεμβρίου 2017 ήταν μη εξυπηρετούμενα.
Επίσης η τράπεζα/ Εταιρεία εξαγοράς πιστώσεων που θα συμμετάσχει στο σχέδιο, θα προσφέρει στους δανειολήπτες τυποποιημένη αναδιάρθρωσης των ενυπόθηκων δανείων με προκαθορισμένους όρους.
Εάν εφαρμοστεί και στην Ελλάδα το συγκεκριμένο πρόγραμμα, τα βασικά κριτήρια συμμετοχής των δανειοληπτών θα είναι η αξία του ακινήτου και το διαθέσιμο εισόδημα. Η ρύθμιση που προτείνεται στον δανειολήπτη, προβλέπει εύλογο επιτόκιο και τοκοχρεολυτική μηνιαία δόση, για την αποπληρωμή του δανείου, η οποία καταβάλλεται κατά τα 2/3 από τον δανειολήπτη και επιδοτείται κατά το 1/3 από το κράτος.
Στην περίπτωση αυτή, στο ακίνητο πέραν της προσημείωσης που ήδη φέρει υπέρ της πιστώτριας τράπεζας, εγγράφεται και νέα προσημείωση υπέρ του Δημοσίου. Η προσημείωση του ακινήτου και από το Δημόσιο σε συνδυασμό με την επιδότηση της δόσης του δανείου, σε περίπτωση πώλησης του ακινήτου, δημιουργεί δικαιώματα στο Δημόσιο το οποίο θα αξιώσει την είσπραξη μέρους του τιμήματος από την πώληση κατά το ποσό που αναλογεί βάσει της επιδότησης που έχει καταβάλλει.
Το σχέδιο, που βρίσκεται υπό συζήτηση, προβλέπει την αποπληρωμή του ποσού που αντιστοιχεί στην παρούσα αξία του ακινήτου και όχι την αρχική και η διαφορά θα διαγράφεται, ενώ το δάνειο θα αποπληρώνεται σε βάθος 25ετίας και όλα αυτά βέβαια θα ισχύουν για όσους πληρούν τα αυστηρά εισοδηματικά και περιουσιακά κριτήρια που θα τεθούν ενώ ο δανειολήπτης θα πρέπει να είναι συνεπής διαφορετικά θα χάνει την ρύθμιση.
Η αναδιάρθρωση των δανείων
Σε ό,τι αφορά την αναδιάρθρωση των δανείων: Η τράπεζα, η οποία θα έχει προηγουμένως υπογράψει Μνημόνιο Συναντίληψης με τον κρατικό φορέα, θα έχει την υποχρέωση να αναδιαρθρώσει τα δάνεια που πληρούν τις προϋποθέσεις και τα κριτήρια, σε ένα ποσό το οποίο θα ισούται με το χαμηλότερο μεταξύ (α) του υπολοίπου του δανείου κατά την ημερομηνία αναδιάρθρωσης και (β) της αγοραίας αξίας της κύριας κατοικίας όπως αυτή θα προκύπτει από την εκτίμηση. Οποιαδήποτε μετρητά ή καταθέσεις που υπερβαίνουν το 20% των καθαρών περιουσιακών στοιχείων του νοικοκυριού θα πρέπει να χρησιμοποιούνται για τη μείωση των υποχρεώσεων του δανειολήπτη προς την τράπεζα. Στην περίπτωση που το μη εξυπηρετούμενο δάνειο του δανειολήπτη εξασφαλιζόταν και από άλλες εμπράγματες εξασφαλίσεις, η τράπεζα θα προσφέρει επιπρόσθετο αναδιαρθρωμένο δάνειο σε ένα ποσό το οποίο θα ισούται με το χαμηλότερο μεταξύ (α) του εναπομείναντος υπολοίπου του δανείου κατά την ημερομηνία αναδιάρθρωσης (μετά το αναδιαρθρωμένο δάνειο που εξασφαλίζεται με την πρώτη κατοικία), και (β) της αγοραίας αξίας των εμπραγμάτων εξασφαλίσεων μειωμένη κατά ένα ποσοστό απομείωσης.
Ποιοι οι όροι και οι προϋποθέσεις της ένταξης
Η αγοραία αξία της κύριας κατοικίας στην Κύπρο δεν πρέπει να υπερβαίνει τις 350.000 ευρώ, όπως θα προκύπτει από το μέσο όρο των εκτιμήσεων της τράπεζας και του δανειολήπτη, ενώ τουλάχιστον το 20% του υπολοίπου των συνολικών δανείων του δανειολήπτη ήταν μη εξυπηρετούμενο για περισσότερες από 90 ημέρες. Επίσης οι δανειολήπτες θα πρέπει συγκεκριμένα κοινωνικοοικονομικά κριτήρια που ορίζει το σχέδιο της Κύπρου.
Οι συζητήσεις κυβέρνησης – τραπεζών
Ένα από τα θέματα που έχουν βάλει στο τραπέζι των συζητήσεων οι τράπεζες φέρεται να είναι το γενναίο κούρεμα στα κριτήρια αναφορικά με την αξία των ακινήτων που θα μπορούν να προστατευτούν, ενώ από την πλευρά της η κυβέρνηση εξετάζει και το ενδεχόμενο, στις διαπραγματεύσεις που θα έχει με τους θεσμούς στα τέλη του έτους, να επιτύχει παράταση του ισχύοντος νόμου για έναν ακόμα χρόνο και για το σκοπό αυτό θα επιχειρηματολογήσει με βάση τα στοιχεία της προόδου που έχουν γίνει τόσο από την μείωση των υποθέσεων του νόμου “Κατσέλη” που εκκρεμούν στα δικαστήρια, όσο και για το πλήθος των στρατηγικά κακοπληρωτών που έχουν “κρυφτεί” στο νόμο.
Σημειώνεται ότι, σύμφωνα με πληροφορίες του Αθηναϊκού – Μακεδονικού Πρακτορείου Ειδήσεων, οι τράπεζες έχουν δεχθεί αυστηρές συστάσεις από τις εποπτικές αρχές, προκειμένου να ενταθεί η πίεση στους στρατηγικούς κακοπληρωτές. Ενόψει μάλιστα και των αλλαγών στο νόμο “Κατσέλη” οι θεσμοί και ειδικότερα ο Ενιαίος Εποπτικός Μηχανισμός (SSM) της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας πιέζουν ώστε να μην υπάρξουν παρατάσεις που θα αποτελέσουν “κρυψώνα” για τους κακοπληρωτές.
Οι θεσμοί θεωρούν ότι το άρθρο 9 του νόμου “Κατσέλη” που λήγει στις 31 Δεκεμβρίου 2018 συχνά αποτελεί άλλοθι σε πολλούς να μην έλθουν σε διαδικασία συνεννόησης με τις τράπεζες για τα δάνειά τους. Υπενθυμίζεται ότι το άρθρο αυτό με βάση την αξία ακινήτου, την οικογενειακή κατάσταση, το εισόδημα κ.λπ. αποτρέπει τους πλειστηριασμούς πρώτης κατοικίας και δημιουργεί προϋποθέσεις “κουρέματος” οφειλών. Ωστόσο λόγω του φόρτου των δικαστηρίων έχει οδηγήσει σε “πάγωμα” πολλές υποθέσεις καθώς εάν κάποιος έχει καταθέσει αίτηση για υπαγωγή στο νόμο τότε εάν δεν υπάρξει δικαστική απόφαση δεν μπορεί να υπάρξουν διαδικασίες διευθέτησης του δανείου από τις τράπεζες. Έτσι θέτει εκτός πλειστηριασμών ακίνητα αντικειμενικής αξίας 100.000- 150.000 ευρώ. Γι΄ αυτό ο SSM πιέζει για απόρριψη κάθε έννοιας παράτασης και για επιλογές μιας πιο “σκληρής” διαχείρισης των δανείων. Προκειμένου να μη δημιουργηθεί νέα γενιά στρατηγικών κακοπληρωτών.
Μάλιστα πρόσφατα, ο πρόεδρος της Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών, Νικόλας Καραμούζης, μιλώντας σε συνέντευξη τύπου στο ΣΕΒ τόνισε ότι 18 δισ. στεγαστικών δανείων είναι “εγκλωβισμένα” στις διαδικασίες του νόμου “Κατσέλη” και θα πρέπει να βρεθεί μια λύση γι΄ αυτό. Σε αυτό το σημείο είναι που προσέθεσε ότι οι τράπεζες είναι έτοιμες να συμφωνήσουν με την κυβέρνηση για ένα πλαίσιο προστασίας που δεν θα δημιουργεί παρενέργειες, ώστε τα κατώτερα στρώματα με τη βοήθεια της Πολιτείας να μπορέσουν να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους.
