Σε πραγματική μάστιγα για την ελληνική κοινωνία έχουν εξελιχθεί τα τελευταία χρόνια οι εξαφανίσεις παιδιών καθώς, σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία που έδωσε στη δημοσιότητα το «Χαμόγελο του Παιδιού» σε συνεργασία με την Ελληνική Αστυνομία, έχουν χαθεί μόνο τους τελευταίους 16 μήνες 1.892 παιδιά. Δηλαδή, ούτε λίγο ούτε πολύ, χάνονται στη χώρα μας, κατά μέσον όρο, πέντε παιδιά την ημέρα.
Μάλιστα σύμφωνα με τον πρόεδρο του φορέα Κώστα Γιαννόπουλο ο αριθμός των εξαφανίσεων είναι στην πραγματικότητα πολύ μεγαλύτερος, καθώς πολλές εξαφανίσεις δεν δηλώνονται καν στην αστυνομία. Επίσης είναι ιδιαίτερα ανησυχητικό το ότι με την πάροδο των ετών αγνοούνται όλο και μικρότερης ηλικίας παιδιά – τα 12 χρόνια είναι πλέον η μέση ηλικία φυγής από το σπίτι.
Το διαδίκτυο και η κακή χρήση του περιλαμβάνονται στους κυριότερους παράγοντες αύξησης των εξαφανίσεων ανηλίκων. Σύμφωνα με τον Κ. Γιαννόπουλο είναι πολλές οι περιπτώσεις κοριτσιών που γνωρίζουν μεγαλύτερους άντρες στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, οι οποίοι τους υπόσχονται καλύτερη ζωή. Νομίζοντας, λοιπόν, πως έχουν ερωτευτεί το πρόσωπο που βλέπουν πίσω από την οθόνη, φεύγουν μαζί του και συχνά καταλήγουν στην πορνεία.
Πολύ σημαντική παράμετρος στην επιδείνωση του φαινομένου είναι και το προβληματικό οικογενειακό περιβάλλον στο οποίο ζουν πολλοί ανήλικοι. Δηλαδή κάποιοι «το σκάνε» επειδή δεν μπορούν να ζήσουν άλλο στο σπίτι τους.
Μία περίπτωση πρόσφατης εξαφάνισης, που απασχόλησε έντονα τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, είναι αυτή της δεκάχρονης Μαρκέλλας, η οποία ευτυχώς βρέθηκε, αλλά η έρευνα για την υπόθεση συνεχίζεται. Όμως είναι ενδεικτικό της οικογενειακής της κατάστασης το γεγονός ότι ο μεγαλύτερος αδελφός της ζητάει να αναλάβει αυτός την επιμέλεια καθώς, όπως ανέφερε στις αρχές, η μητέρα τους δεν είναι σε θέση να τη μεγαλώσει.
Παιδιά στα «αζήτητα»
Πάντως το μεγαλύτερο πρόβλημα παρατηρείται στα ανήλικα που καταφθάνουν ασυνόδευτα στη χώρα μας. «Οι διακινητές βρίσκουν παιδιά που είναι “στα αζήτητα” και τα ωθούν στην πορνεία. Κανένας δεν ψάχνει να τα βρει κι αυτό το στοιχείο ενισχύει τη δράση αυτών των ανθρώπων» σημειώνει ο Κώστας Γιαννόπουλος.
Ιστορίες παιδιών, όπως αυτές του Άλεξ, της Αννούλας ή του μικρού Μπεν, έχουν συγκλονίσει στο παρελθόν την κοινή γνώμη και κανείς δεν έχει καταφέρει μέχρι σήμερα, αν και έχουν περάσει τόσα χρόνια, να λύσει το μυστήριο των υποθέσεων αυτών. Σύμφωνα με τον Κ. Γιαννόπουλο, υπήρξαν αρκετές ανακολουθίες στις έρευνες, και ειδικότερα στην πολύκροτη υπόθεση του Άλεξ.
«Χάθηκε πολύτιμος χρόνος, έγιναν όλα λάθος. Έβλεπα σκυλιά που υποτίθεται πως έψαχναν το παιδί έπειτα από δύο μήνες. Αυτό έγινε για το “θεαθήναι”, επειδή πίεζε η κοινή γνώμη. Δεν μπορεί το σκυλί τόσες ημέρες μετά να ακολουθήσει τα ίχνη. Χρειάζεται άμεση κινητοποίηση, εδώ και τώρα. Τέτοιες καθυστερήσεις μπορεί να οδηγήσουν ακόμη και στον θάνατο» καταλήγει.
Οδηγίες από την ΕΛ.ΑΣ.
Οι ανησυχητικές διαστάσεις που έχει λάβει το φαινόμενο παιδιά να εξαφανίζονται ή να πέφτουν θύματα ενδοοικογενειακής βίας και κακοποίησης ανάγκασε την ΕΛ.ΑΣ. να εκδώσει ανακοίνωση με οδηγίες για την προστασία των ανηλίκων.
Όπως αναφέρει η ανακοίνωση, η ενδοοικογενειακή βία είναι ένα έγκλημα που διώκεται αυτεπάγγελτα και τιμωρείται από διατάξεις του νόμου. Οι υπηρεσίες αντιμετώπισης ενδοοικογενειακής βίας λειτουργούν σε όλη τη χώρα. H ΕΛ.ΑΣ. διαχειρίζεται κάθε περιστατικό και ενημερώνει τις αρμόδιες δικαστικές αρχές, ενώ παράλληλα παρέχει κατευθύνσεις και πληροφορίες στα θύματα, για την αναζήτηση δομών στέγασης, ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, ψυχοκοινωνικής και νομικής υποστήριξης.
Η άσκηση κάθε είδους βίας ή κακοποίησης – ψυχολογικής, σωματικής ή σεξουαλικής – διώκεται από τον νόμο.
Το διαδίκτυο είναι, σύμφωνα με την ΕΛ.ΑΣ., ένας καινούργιος κόσμος και για πολλούς πρωτόγνωρος. Προσφέρει διαδραστικότητα, έντονη εναλλαγή εικόνων και συναισθημάτων. Είναι μια εικονική κοινωνία, η οποία διαμορφώνεται παράλληλα με την πραγματικότητα. Η ασφάλεια του σπιτιού μας όμως, στο οποίο βρίσκεται ο υπολογιστής, μπορεί να μας οδηγήσει στο να μην αντιληφθούμε την απειλή, καθώς ο κίνδυνος δεν είναι άμεσος και ορατός.
Ας δούμε τους κινδύνους του διαδικτύου που αφορούν περισσότερο τα παιδιά μας. Η γνώση των κανόνων ασφάλειας, η ανάπτυξη κριτικής και αντιληπτικής ικανότητας και η ικανότητα αναγνώρισης των κινδύνων είναι βασικά εφόδια για την ασφαλή πλοήγηση στο διαδίκτυο.
1. Τα προσωπικά δεδομένα, όπως το ονοματεπώνυμο, η ηλικία, η κατοικία, το επάγγελμα, η εκπαίδευση, η οικονομική και οικογενειακή κατάσταση, χρησιμοποιούνται σε καθημερινή βάση καθώς κάνουμε περιήγηση στο διαδίκτυο.
2. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης στα οποία βρίσκονται καθημερινά οι ανήλικοι δημιουργούν μια εικονική πραγματικότητα πολύ ελκυστική και διαδραστική, η οποία όμως κρύβει και κινδύνους (προβολή τέλειου προτύπου ανθρώπου, παραπλανητικές ειδήσεις/fake news, παραβίαση ιδιωτικότητας κ.ά.).
3. Ο ψηφιακός εκφοβισμός είναι οποιαδήποτε πράξη εκφοβισμού, επιθετικότητας, παρενόχλησης, απειλητικής ή αυταρχικής συμπεριφοράς που πραγματοποιείται μέσω του διαδικτύου και των κινητών τηλεφώνων. Για να χαρακτηρίσουμε μια πράξη ως εκφοβισμό, θα πρέπει να γίνεται συστηματικά, από πρόθεση, να έχει στόχο να πληγώσει κάποιον και να υπάρχει ανισορροπία δυνάμεων των ατόμων που εμπλέκονται.
4. Εθισμός στο διαδίκτυο. Στην περίπτωση που το παιδί ασχολείται πολλές ώρες με το διαδίκτυο, θα πρέπει να παρατηρήσουμε τα προειδοποιητικά σημάδια και να βρούμε έναν τρόπο διαχείρισης της κατάστασης. Σημαντικό είναι να έχουν τεθεί όρια και κανόνες στον χρόνο ενασχόλησης με το διαδίκτυο από μικρές ηλικίες, ώστε να αναπτύξουν τον απαραίτητο αυτοέλεγχο και αυτοπειθαρχία.
5. Σεξουαλικός εκβιασμός και εξαναγκασμός ανηλίκων. Οι ανήλικοι πολλές φορές συνομιλούν διαδικτυακά με άλλους – γνωστούς ή μη – χρήστες. Οι κακόβουλοι χρήστες εκμεταλλεύονται την παιδική αθωότητα, προκειμένου να πείσουν τον ανήλικο να τους αποστείλει προσωπικά του στοιχεία, να παράγει πρωτότυπο υλικό (φωτογραφίες ή video), να καταβάλει χρήματα, να συναντηθεί μαζί τους ή να προβεί σε άλλες ενέργειες.
