Ούτε ένα, ούτε δύο, αλλά εκατοντάδες είναι τα βίντεο σεξουαλικού περιεχομένου από προσωπικές στιγμές που αναρτώνται κάθε χρόνο παράνομα σε διάφορα διαδικτυακά site και μάλιστα, πολλές φορές με πρωταγωνιστές ανηλίκους. Εκτιμάται δε, ότι τα περιστατικά είναι πολλαπλάσια καθώς τα θύματα συχνά δεν προβαίνουν σε καταγγελία.
Ένας νέος κύκλος συζητήσεων άνοιξε το τελευταίο διάστημα, με αφορμή την υπόθεση της Ιωάννας Τούνη, για τα βίντεο σεξουαλικού περιεχομένου που προέρχονται από προσωπικές στιγμές και αναρτώνται παράνομα στο διαδίκτυο (αφού δεν υπάρχει η συναίνεση όσων απεικονίζονται σε αυτά). Το συγκεκριμένο περιστατικό, μεταξύ άλλων, έδειξε για μία ακόμη φορά, πως τα πράγματα μόνο «ρόδινα» δεν είναι και πως από τη στιγμή που ένα τέτοιο είδους βίντεο αναρτηθεί στον παγκόσμιο ιστό, ίσως να μην εξαφανιστεί ποτέ.
Σύμφωνα με τα στοιχεία, η Διεύθυνση Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος χειρίστηκε το έτος 2018 492 υποθέσεις που αφορούσαν διαδικτυακό σεξουαλικό εξαναγκασμό και εκβιασμό ενηλίκων και το έτος 2019, 275 υποθέσεις. Επίσης το 2019 χειρίσθηκε 329 υποθέσεις που αφορούσαν πορνογραφία ανηλίκων μέσω διαδικτύου και σεξουαλική εκμετάλλευση ανηλίκων μέσω διαδικτύου. Στις υποθέσεις αυτές το 39% των θυμάτων ήταν ηλικίας κάτω των 15 ετών και το 61% άνω των 15 ετών, ενώ το 82% των θυμάτων ήταν γένος θηλυκού. Τέλος, το 17% των δραστών ήταν ανήλικοι (ηλικίας από 12 ετών), το 83% των δραστών ήταν ενήλικοι ηλικίας από 18 έως 87 ετών, ενώ το 90% αυτών ήταν γένους αρσενικού.
Όπως εξηγεί ο διευθυντής της Υποδιεύθυνσης Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος, κ. Αθανάσιος Χαλκιάς, δεν υπάρχει σαφής εικόνα για τον αριθμό, καθώς πολλά από τα περιστατικά σεξουαλικού διαδικτυακού εκβιασμού και εξαναγκασμού, δεν καταγγέλλονται στις αρμόδιες Αρχές, είτε γιατί το θύμα αισθάνεται ντροπή για το παραχθέν υλικό, είτε γιατί δε γνωρίζει (πιθανά και λόγω της ανηλικότητας) ότι έχει διαπραχθεί έγκλημα σε βάρος του. Σημειώνεται ότι το 2010 υπήρχαν παγκοσμίως περί τα 3.000 sites, στα οποία οι χρήστες αναρτούσαν αντίστοιχο υλικό, ενώ σήμερα είναι περισσότερα από 10.000.
«Από τη στιγμή που θα αναρτηθεί ένα βίντεο που περιλαμβάνει ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα σε μια ιστοσελίδα στο διαδίκτυο, δίνεται η δυνατότητα συνήθως από τους διαχειριστές της, να υποβληθεί αίτημα από τον χρήστη για άμεση διαγραφή του από την εν λόγω σελίδα. Αυτή η διαδικασία πρέπει να επαναληφθεί για όλες τις ιστοσελίδες που έχει αναρτηθεί το υλικό. Ωστόσο, αν το βίντεο είναι αποθηκευμένο σε κάποια προσωπική συσκευή (κινητό ή τάμπλετ), μπορεί μετά από καιρό να ανέβει ξανά στο διαδίκτυο», σημειώνει.
Για αυτόν τον λόγο, όπως επισημαίνει, «θα πρέπει να έχουμε κατά νου, ότι από τη στιγμή που ανεβαίνει ένα υλικό με ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα φεύγει από τον έλεγχό μας, ακόμα και για ένα δευτερόλεπτο να αναρτηθεί, μπορεί κάποιος να το αποθηκεύσει τοπικά στον υπολογιστή του ή το «έξυπνο» κινητό του και να το επαναφέρει ανά πάσα στιγμή. Συνεπώς θα πρέπει να αποφεύγουμε την παραγωγή τέτοιου υλικού, ακόμα και με άτομα που τη δεδομένη χρονική στιγμή εμπιστευόμαστε απόλυτα και να είμαστε σε επαγρύπνηση».
Αποστολίδης: Αυτές είναι οι ποινές που προβλέπονται
Όπως εξηγεί ο γνωστός δικηγόρος – ποινικολόγος, Χαράλαμπος Αποστολίδης, όταν ο δράστης ή οι δράστες συλληφθούν και οδηγηθούν ενώπιον της δικαιοσύνης, τότε, υπάρχουν δύο πλέγματα διατάξεων που εφαρμόζονται. Το πρώτο είναι από τον ποινικό κώδικα όπου «μιλάει» για παραβίαση απορρήτου τηλεφωνικής ή προφορικής συνομιλίας και, επιπλέον, απαγορεύει οποιαδήποτε φωνητική λήψη ή λήψη εικόνας χωρίς συναίνεση. Σε αυτήν την περίπτωση, αν ο δράστης επιλέξει να χρησιμοποιήσει το υλικό που έχει καταγράψει παράνομα, χωρίς συναίνεση του θύματος, τότε προβλέπονται ποινές κακουργηματικού χαρακτήρα και κάθειρξη έως δέκα ετών.
Όπως αναφέρει στη συνέχεια ο κ. Αποστολίδης, ακόμη και στην περίπτωση που δόθηκε η συναίνεση του θύματος για τη βιντεοσκόπηση π.χ. της σεξουαλικής πράξης, αν αφορά προσωπικές στιγμές και προσωπικά δεδομένα του θύματος, με τις διατάξεις περί προσωπικών δεδομένων απαγορεύεται να τα εμφανίσει κάποιος οπουδήποτε, όπως για παράδειγμα να τα δημοσιεύει στο διαδίκτυο. Σε αυτήν την περίπτωση, προβλέπονται ποινές και είναι πλημμέλημα που τιμωρείται έως πέντε χρόνια φυλάκισης.
Χαλκιάς: Τι να κάνουν οι πολίτες αν αντιληφθούν ότι έχουν πέσει θύματα – Συμβουλές
Ερωτώμενος ο κ. Χαλκιάς για το τι μπορούν να κάνουν οι πολίτες αν αντιληφθούν ότι έχουν πέσει θύμα διαδικτυακού σεξουαλικού εξαναγκασμού και εκβιασμού, προτείνει να ακολουθήσουν τα παρακάτω βήματα:
• Να μην μοιράσουν – αποστείλουν άλλο τέτοιο υλικό
• Να αναζητήσουν άμεσα βοήθεια από άτομα εμπιστοσύνης, ειδικούς (π.χ. Ψυχολόγους) ή την οικογένεια
• Να μην διαγράψουν τα αποδεικτικά στοιχεία (συνομιλίες, e-mail κ.λπ.)
• Να διακόψουν κάθε επικοινωνία, «μπλοκάροντας» τον επιτήδειο διαδικτυακό δράστη και
• Να αναφέρουν το συμβάν στις αρμόδιες Αστυνομικές ή Δικαστικές Αρχές (ειδικότερα στην Διεύθυνση Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος).
Επίσης είναι σημαντικό στο διαδίκτυο να ακολουθούμε τις παρακάτω συμβουλές:
• Κάνουμε φίλους μόνο όσους γνωρίζουμε καλά
• Δεν ανταγωνιζόμαστε για το ποιος θα κάνει τους περισσότερους φίλους,
• Διατηρούμε τον έλεγχο στις πληροφορίες που αναρτούμε στα social media
• Ορίζουμε στις Ρυθμίσεις Απορρήτου και ασφαλείας των λογαριασμών μας
• Αποφεύγουμε αναρτήσεις μέσα από τις οποίες δηλώνεται η τοποθεσία που κινούμαστε
• Ποτέ δεν κάνουμε chat με κάποιον που δε γνωρίζουμε
• Προσέχουμε τις κινήσεις μας στην κάμερα, ενώ αν δεν την χρησιμοποιούμε καλό είναι να την καλύπτουμε με ένα αυτοκόλλητο
• Σκεφτόμαστε πολύ πριν δημοσιεύσουμε κάποια εικόνα ή κάποιο video, σεβόμενοι πάντοτε και τα προσωπικά δεδομένα των φίλων μας.
Η αποστολή της Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος
H Διεύθυνση Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος του Αρχηγείου της Ελληνικής Αστυνομίας έχει ως αποστολή την πρόληψη, την έρευνα και την καταστολή εγκλημάτων ή αντικοινωνικών συμπεριφορών, που διαπράττονται μέσω του διαδικτύου ή άλλων μέσων ηλεκτρονικής επικοινωνίας (άρθρο 30 του Π.Δ. 178/2014). Με έδρα τη Θεσσαλονίκη λειτουργεί η Υποδιεύθυνση Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος Βορείου Ελλάδος, υπαγόμενη στη Διεύθυνση Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος.
Πέρα από τον αντίκτυπο που έχουν στα θύματα οι ανωτέρω συμπεριφορές, αποτελούν και ποινικά αδικήματα, σύμφωνα με το Ν.4624/19 περί προσωπικών δεδομένων, το άρθρο 370Α του Π.Κ. περί αθέμιτης καταγραφής, ενώ σε περίπτωση απόδειξης εμπορευματοποίησης του υλικού αποτελεί και κακούργημα. Τις υποθέσεις αυτές χειρίζεται το Τμήμα Ειδικών Υποθέσεων και Δίωξης Διαδικτυακών Οικονομικών Εγκλημάτων, ενώ λειτουργεί και το Τμήμα Διαδικτυακής Προστασίας Ανηλίκων & Ψηφιακής Διερεύνησης, το οποίο ασχολείται καθημερινά με υποθέσεις που αφορούν ανηλίκους.
Επίσης, σε 24ωρη βάση λειτουργεί επιχειρησιακό κέντρο συντονισμού με ειδική γραμμή καταγγελιών και επικοινωνίας το 11188, όπου οι πολίτες μπορούν να απευθυνθούν και να συνομιλήσουν με το εξειδικευμένο προσωπικό της Υπηρεσίας μας για να πραγματοποιήσουν μία καταγγελία ή να ζητήσουν περισσότερες διευκρινήσεις για κάτι που τους προβλημάτισε κατά την πλοήγησή τους στο διαδίκτυο.
Οι δράσεις
Το Αρχηγείο της Ελληνικής Αστυνομίας μέσω της Διεύθυνσης Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος έχει αναπτύξει πληθώρα καινοτόμων δράσεων. Οι δράσεις αυτές αποτελούν σημαντικούς πυλώνες στην πρόληψη και την καταπολέμηση του εγκλήματος στον κυβερνοχώρο, όπως ημερίδες και διαλέξεις σε όλη την Ελληνική Επικράτεια, έχοντας ως στόχο την ενημέρωση μαθητών, γονέων, εκπαιδευτικών, καταναλωτών, εμπόρων, επιχειρηματιών, φορέων, πανεπιστημιακών ιδρυμάτων, σωμάτων ασφαλείας κ.α. για την πρόληψη και την αντιμετώπιση των κινδύνων που σχετίζονται με τις νέες τεχνολογίες, τις διαδικτυακές αγορές, τα φαινόμενα διαδικτυακής βίας, τους κινδύνους που ελλοχεύουν στις ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης, κ.ά..
Χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι, το σχολικό έτος 2018-2019 η Διεύθυνση Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος διοργάνωσε – συμμετείχε σε πεντακόσιες ογδόντα μία (581) ενημερωτικές ημερίδες σε όλη την Επικράτεια και συγκεκριμένα τετρακόσιες ενενήντα (490) σε σχολικές μονάδες και ενενήντα μία (91) σε διάφορους Φορείς, ενώ επισκεφθήκαμε και την ομογένεια στο Ντίσελντορφ Γερμανίας και στις Βρυξέλλες. Το σχολικό έτος 2019-2020 πραγματοποιήθηκαν αντίστοιχα 215 ενημερωτικές ημερίδες.
Επιπλέον πραγματοποιήθηκαν εκπαιδευτικές επισκέψεις σχολείων αλλά και φορέων στις εγκαταστάσεις της Υπηρεσίας μας, τηλεδιασκέψεις, δράσεις με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Ασφαλούς Διαδικτύου, συμμετοχή στις Διεθνείς Εκθέσεις της Θεσσαλονίκης, δημιουργία – εκτύπωση και διαμοιρασμός φυλλαδίων και ενημερωτικού υλικού. Τέλος, στοχευμένα προκειμένου να αντιμετωπιστεί το ως άνω φαινόμενο, οι Αρχές Επιβολής του Νόμου στο σύνολο των Κρατών – Μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης ένωσαν τις δυνάμεις τους με εταιρείες του ιδιωτικού τομέα προχώρησαν στην εκστρατείας ενημέρωσης “#Say NO” (“Πες ΟΧΙ”). Στο πλαίσιο της εκστρατείας οι πολίτες ενημερώνονται για το φαινόμενο του «sextortion».
