Ο μεγάλος ηθοποιός του ελληνικού θεάτρου και κινηματογράφου Μίμης (Δημήτρης) Φωτόπουλος γεννήθηκε στις 20 Απριλίου του 1913 στη Ζάτουνα της Γορτυνίας.

Ήταν γιος του Νικολάου Φωτόπουλου και της Άννας Παπαδοπούλου από το Αίγιο. Σπούδασε στη Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου και παρακολούθησε μαθήματα της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών (μέχρι το β΄ έτος, 1933).

Με ατάκες που έμειναν στην ιστορία και μοναδικό ταλέντο στην υποκριτική κατάφερε να διαπρέψει στο χώρο του θεάματος και να ξεχωρίσει με τις μοναδικές ερμηνείες του.Χαρακτηριστική του κινηματογραφική ατάκα που βρίσκουμε στην ταινία «Ο ουρανοκατέβατος»: «Και μετά θα κάααθεσαι!»

Ο Μίμης Φωτόπουλος εκτός από ηθοποιός ήταν ποιητής και ζωγράφος

Ο λαμπρός ηθοποιός ασχολήθηκε για πολλά χρόνια και με αξιοσημείωτη επιτυχία με την τεχνική του κολάζ και μάλιστα με έναν πολύ ιδιαίτερο τρόπο, τη χρήση «ψηφίδων» από γραμματόσημα με τις οποίες έφτιαξε μεγάλο αριθμό ζωγραφικών πινάκων.Την περίοδο της Δικτατορίας ασχολήθηκε, επίσης, με τη ζωγραφική. Είχε μείνει μόνος με τις δύο κόρες του, αφού η γυναίκα του, Μαργαρίτα Τσάλα, είχε εξοριστεί στη Γυάρο. Τότε ήταν που άρχισε με γραμματόσημα να φτιάχνει πίνακες, χρησιμοποιώντας την τεχνική του κολλάζ. Συνολικά έκανε δέκα εκθέσεις των έργων του και πούλησε πάνω από εκατό πίνακες.

Τα νεανικά χρόνια του Μίμη Φωτόπουλου

Τα παιδικά του χρόνια ήταν δύσκολα, καθώς έμεινε νωρίς ορφανός από πατέρα.  Η καλλιτεχνική του φύση τον οδήγησε στη Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου (τότε Βασιλικού Θεάτρου).
Στη διάρκεια της κατοχής πήρε μέρος στην Εθνική Αντίσταση, στις τάξεις του ΕΑΜ. Συμμετείχε στα Δεκεμβριανά, συνελήφθη από τις βρετανικές μονάδες και εκτοπίστηκε στο στρατόπεδο της Ελ Ντάμπα, από όπου επέστρεψε τον Μάρτη του 1945.

Προσωπική ζωή

Την περίοδο της Δικτατορίας ο Μίμης Φωτόπουλος ασχολήθηκε, επίσης, με τη ζωγραφική. Είχε μείνει μόνος με τις δύο κόρες του, αφού η γυναίκα του, Μαργαρίτα Τσάλα, είχε εξοριστεί στη Γυάρο. Πολλοί από τους νεότερους ίσως δεν γνωρίζουν πως ο σπουδαίος και δημοφιλής ηθοποιός αγαπούσε πολύ την Πάτρα μιας και η σύζυγος του ήταν Πατρινή καθώς κι ότι το 1967 επέλεξε ν’ αγοράσει ένα σπίτι στα Καμίνια όπου περνούσε τα καλοκαίρια του με τη γυναίκα του και τις δύο κόρες του.

Το παραθαλάσσιο σπίτι στα Καμίνια ήταν η αφορμή για τις καλοκαιρινές αποδράσεις της οικογένειας. Όπως είχε πει η Άννα Φωτοπούλου στην εφημερίδα Πελοπόννησος, «εκεί μεγαλώσαμε εμείς, μεγαλώσανε τα παιδιά μας και τώρα τα εγγόνια μας. Οι αναμνήσεις μου από τα καλοκαίρια στα Καμίνια είναι πολύ όμορφες και πραγματικά νοσταλγώ αυτό το πολύ ιδιαίτερο μείγμα γενεών και ιδεών που κατά κάποιο τρόπο με διαμόρφωσε. Θέλω να πιστεύω ότι αυτός ο τρόπος διακοπών συνεχίζεται ως σήμερα».

Η Άννα Φωτοπούλου ζει μόνιμα στο Μαρούσι και έχει ασχοληθεί με τα εικαστικά. Είχε δημιουργήσει και μία γκαλερί που δυστυχώς έκλεισε εν μέσω της οικονομικής κρίσης. Η κόρη της, Ελένη έχει τελειώσει την σχολή καλών τεχνών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και έχει βοηθήσει την ίδια τόσο στο καλλιτεχνικό όσο και το εμπορικό κομμάτι της γκαλερί.

Επαγγελματική σταδιοδρομία

Πρεμιέρα στη θεατρική του καριέρα ο Μίμης Φωτόπουλος έκανε στο 1932, σε ηλικία 19 ετών, στην παράσταση «Λοκαντιέρα», με το θίασο Κουνελάκη. Δύο χρόνια αργότερα αναχώρησε για την πρώτη του περιοδεία, με το θίασο «Δράματος, κωμωδίας, κωμειδυλλίου και επιθεωρήσεως» του Θεμιστοκλή Νέζερ. Λίγο πριν από τον πόλεμο του ’40 έκανε ένα σύντομο πέρασμα απ’ το χώρο του βαριετέ και το θέατρο της Κατερίνας, συμμετέχοντας σε πολεμικές επιθεωρήσεις και μουσικές ηθογραφίες.

Κατά τη διάρκεια της λαμπρής καριέρας του, ο Μίμης Φωτόπουλος συνεργάστηκε με πολλούς θιάσους και γνωστούς συναδέλφους του. Σημαντικότερες συμμετοχές του ήταν στο «Βυσσινόκηπο» του Τσέχοφ με τον πρωτοεμφανιζόμενο θίασο του Κάρολου Κουν, στις «Αγριόπαπιες» του Ίψεν στο Θέατρο Τέχνης, στο «Όνειρο καλοκαιρινής νύκτας» του Σαίξπηρ στο θέατρο του Βασιλικού Κήπου. Το 1952 δημιούργησε τον δικό του θίασο, με τον οποίο περιόδευσε στην Κύπρο, στην Τουρκία, στην Αίγυπτο, στη Γερμανία, ακόμα και στην Αμερική.

Από το 1960 ασχολήθηκε με επιτυχία και με τη σκηνοθεσία. Για τελευταία φορά εμφανίστηκε στο θέατρο το 1984, μαζί με τον Λάκη Λαζόπουλο, στην επιθεώρηση «Μια στο Καστρί και μια στο πέταλο». Ξεχώρισε για το εντελώς προσωπικό λαϊκό ύφος και τους έξυπνους και πάντα εύστοχους αυτοσχεδιασμούς του.

Όπως όλοι οι μεγάλοι ηθοποιοί της γενιάς του, ο Μίμης Φωτόπουλος έκανε λαμπρή καριέρα και στον ελληνικό κινηματογράφο. Πρώτη του ταινία ήταν η «Μαντάμ Σουσού» το 1948. Συνολικά έλαβε μέρος σε 101 ταινίες, σε δύο από τις οποίες είχε γράψει και το σενάριο: «Προπαντός ψυχραιμία» (1951) και «Μια νταντά και τέζα όλοι» (1971). Μεγάλος επιτυχίες θεωρούνται οι ταινίες «Ο γρουσούζης» (1952), «Το Σωφεράκι» (1953), «Η Ωραία των Αθηνών» (1954), «Κάλπικη λίρα» (1955), «Λατέρνα, φτώχεια και φιλότιμο» (1955), «Ο Πατούχας» (1972) κ.ά. Εκτός από τη μεγάλη οθόνη, εμφανίστηκε και στη μικρή, στην τηλεοπτική σειρά «Ο θείος μας ο Μίμης», που προβλήθηκε από την ΕΡΤ2 το 1984.

Εκτός από σπουδαίος ηθοποιός, ο Μίμης Φωτόπουλος ήταν και λογοτέχνης. Έγραψε τέσσερις ποιητικές συλλογές [ «Μπουλούκια» (1940), «Ημιτόνια» (1960), «Σκληρά τριολέτα» (1961) και «Ο θάνατος των ημερών» (1976) ], τρία αυτοβιογραφικά [ «25 χρόνια θέατρο» (1958), «Το ποτάμι της ζωής μου» και «Ελ Ντάμπα – Όμηρος των Εγγλέζων» (1965) ] και δύο θεατρικά έργα [ «Ένα κορίτσι στο παράθυρο» (1966) και «Πελοπίδας ο καλός πολίτης» (1976) ].

Η προδοσία του συναδέλφου, η σύλληψη και η εξορία στην Ελ Ντάμπα της Αιγύπτου

Το στρατόπεδο της Ελ Ντάμπα που βρισκόταν 150 χιλιόμετρα μακριά από την Αλεξάνδρεια, ήταν τόπος εξορίας των Ελλήνων αριστερών κατά την περίοδο των Δεκεμβριανών. Στο βρετανικό στρατόπεδο της Αιγύπτου στάλθηκαν πάνω από 5.000 Έλληνες αριστεροί και όχι μόνο. Ανάμεσά τους και ο ηθοποιός Μίμης Φωτόπουλος.

Κατά την περίοδο της κατοχής, ο Μίμης Φωτόπουλος εντάχθηκε στην αντίσταση και συμμετείχε στο Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο. Λόγω της μόρφωσής του, είχε αναλάβει περισσότερο «διαφωτιστικό» ρόλο. Μετέφερε δηλαδή τις ιδέες και τη θεωρία της επανάστασης στον απλό κόσμο. Το 1944 έγινε μέλος και στον θίασο των Ενωμένων Καλλιτεχνών, της ομάδας των ηθοποιών που προέτασαν μέσα από τα έργα τους τις ιδέες της αριστεράς.

Σαν μέλος αυτού του θιάσου συμμετείχε σε παραστάσεις που γίνονταν σε υπόγεια θέατρα, υπό το άγρυπνο μάτι ανθρώπων του ΕΛΑΣ, που φύλαγαν ηθοποιούς και θεατές από ενδεχόμενο χτύπημα. Η σύλληψη του ηθοποιού και η εξορία Στα τέλη του 1944 τα Δεκεμβριανά είχαν ήδη ξεσπάσει στην Αθήνα.

Οι συγκρούσεις των ανταρτών με τους Βρετανούς και τις κυβερνητικές δυνάμεις ήταν καθημερινές και σφοδρές. Πολλά σπίτια κάηκαν και χιλιάδες άνθρωποι, ακόμα και αμέτοχοι στη σύρραξη, βρήκαν τραγικό θάνατο. Ένα από τα σπίτια που παραδόθηκαν στις φλόγες, ήταν και αυτό του Μίμη Φωτόπουλου. Η απώλεια ήταν μεγάλη. Όχι μόνο γιατί ο ίδιος και ο αδελφός του βρέθηκαν στον δρόμο, αλλά και γιατί μέσα στο σπίτι τους, τα δύο αδέλφια είχαν μια τεράστια βιβλιοθήκη, με περισσότερα από 2.000 βιβλία, που κάηκαν.

Την παραμονή της πρωτοχρονιάς του 1945, ο Φωτόπουλος επισκέφτηκε τα στέκια των καλλιτεχνών στο Κολωνάκι, προκειμένου να βρει δουλειά. Εκεί συνελήφθη. Τον είχε προδώσει ένας άνθρωπος του θεάτρου. Ο ίδιος έχει περιγράψει τη στιγμή της σύλληψης στο βιβλίο του «Το ποτάμι της ζωής μου»: «Ξαφνικά, ένα βάναυσο χέρι μου χτύπησε τον ώμο. Γυρίζω και βλέπω έναν ταξιθέτη. Ήτανε το πασίγνωστο τομάρι του θεάτρου, ο Αποστόλης. Σε λίγο, να ‘μαι στα βάθη ενός κρατητηρίου. Βρισκόμουν βέβαια σε ένα αστυνομικό τμήμα, που στεγαζόταν σε κάποια πολυκατοικία κοντά στην οδό Αμερικής. Στην αρχή ήμουν ο μόνος ένοικος. Μα μέσα σε δύο ώρες, αυτό το μπουντρούμι είχε γεμίσει με τόσο κόσμο που δεν είχαμε αέρα να αναπνεύσουμε».

Λίγες μέρες αργότερα, οι κρατούμενοι φορτώθηκαν σε ένα καράβι και απέπλευσαν από το Φάληρο με άγνωστο προορισμό. Μέσα στο πλοίο βρίσκονταν στοιβαγμένοι Έλληνες άντρες κάθε ηλικίας. Κανείς τους δεν γνώριζε που τους πήγαιναν. «Μας βάλανε στα έγκατα του καραβιού και μας κλείσανε πίσω από καγκελωτές σιδερένιες πόρτες, με σκοπούς μπροστά να μας φυλάνε. Ότι σαλπάραμε το καταλάβαμε από το τράνταγμα της προπέλας, καθώς έσκιζε τα νερά του Σαρωνικού. Για που τραβάγαμε; Σίγουρα πάντως όχι για την Αίγινα».

Ο προορισμός ήταν η Ελ Ντάμπα της Αφρικής.

Η ζωή στο στρατόπεδο

Οι συνθήκες ζωής στην Ελ Ντάμπα ήταν πολύ δύσκολες. Το στρατόπεδο είχε στηθεί πρόχειρα σε αμμόλοφους της ερήμου. Οι Έλληνες, που δεν είχαν συνηθίσει το κλίμα της Αφρικής, δυσκολεύτηκαν να προσαρμοστούν. Την ημέρα η ζέστη ήταν αφόρητη και το βράδυ η παγωνιά έκανε τους αιχμαλώτους να υποφέρουν. Οι υποδομές ήταν σχεδόν ανύπαρκτες. Οι εξόριστοι ζούσαν μέσα σε συρματοπλέγματα, που έμοιαζαν με τεράστια κλουβιά. Οι σκηνές δεν έφταναν για όλους με αποτέλεσμα να συνωστίζονται για να κοιμηθούν. Στρατόπεδο στην Ελ Ντάμπα. Εκεί φυλακίστηκε ο Μ. Φωτόπουλος και χιλιάδες Έλληνες εξόριστοι Οι ψείρες έκαναν γρήγορα την εμφάνισή τους.

Το φαγητό ήταν μια ακόμη δύσκολη εμπειρία για τους εξόριστους. Στην έρημο, οι αμμοθύελλες ήταν συχνές, με αποτέλεσμα πολύ συχνά οι εξόριστοι να μασάνε κόκκους άμμου μέσα στο λιγοστό φαγητό που τους έδιναν. Όλοι έψαχναν διεξόδους που θα κράταγαν ζωντανή την ελπίδα για ζωή. Ο Μίμης Φωτόπουλος βρήκε καταφύγιο στο θέατρο. «Καιρό τώρα σκεφτόμασταν, πως μας έλειπε κάτι το ουσιαστικό. Ήταν το θέατρο. Στο κλουβί μας υπήρχε ένας θεατρώνης, ένας υποβολέας κι ένας ηθοποιός. Μετά τις παραστάσεις που δώσαμε μες το κλουβί μας, φύγαμε για περιοδεία και στ’ απέναντι κλουβί».

Για αρκετό καιρό, ο Φωτόπουλος και η ομάδα του διασκέδαζαν τους υπόλοιπους κρατούμενους κάνοντας κάτι δημιουργικό. Ομάδα Ελλήνων εξορίστων.

Στο πίσω μέρος της φωτογραφίας γράφει «Ελ Ντάμπα, Απρίλιος 1945″. Ο νεαρός άνδρας με το τσιγάρο είναι ο Γιώργος Κονταρίνης, φοιτητής από το Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών και μέλος του ΕΛΑΣ που συμμετείχε στα Δεκεμβριανά, συνελήφθη και μεταφέρθηκε στη Αφρική. Ο άλλος εξόριστος που ταυτοποιήθηκε στη φωτογραφία είναι ο Γρηγόρης Τσεβάς, με το μουστάκι δίπλα στο φοιτητή.
Το γράμμα που έγραψε ο Φωτόπουλος προς την αγαπημένη μητέρα του, δεν έφτασε ποτέ
Οι μέρες κυλούσαν κι ενώ η ζωή στην Ελ Ντάμπα είχε μπει σε ένα ρυθμό, στην Ελλάδα, οι συγγενείς του ηθοποιού δεν είχαν καταφέρει να μάθουν τίποτα για την τύχη του αγαπημένου τους. «Μας δώσανε από ένα επιστολόχαρτο να δώσουμε στους δικούς μας ένα μήνυμα που θα ‘βαζε τέλος στην αγωνία της μάνας μου.

«Μάνα μου, βρίσκομαι στην Αφρική, στα σύρματα, χωρίς να ξέρω γιατί. Μ’ αρπάξανε βάναυσα μέσα από τη ζεστασιά σας. Είμαι καλά. Όμως, η σκέψη μου είναι όλες τις ώρες κοντά σας. Γράψτε μου αμέσως δυο λέξεις, να μάθω κάτι για σας. Η αγωνία μου είναι τέτοια, που δεν περιγράφεται». Η ίδια αγωνία κυρίευε όλη την οικογένεια. Έτσι, όταν ο ηθοποιός επέστρεψε τον Μάρτιο του 1945, η ξαδέλφη του που τον αντίκρισε πρώτη, ξαφνιάστηκε τόσο, που της έπεσε από τα χέρια το ταψί με το φαγητό που κρατούσε.

Ήταν 25η Μαρτίου και ο Φωτόπουλος θεώρησε τη μέρα εκείνη σημάδι της μοίρας. Η περιπέτεια του ηθοποιού είχε αίσιο τέλος, αλλά ο ίδιος δεν ξέχασε ποτέ τη σκληρή εμπειρία της εξορίας. Γι’ αυτό, η περιγραφή της περιόδου εκείνης στο βιβλίο του, είναι πολύ ζωντανή….

Η παρασημοφόρηση του Μίμη Φωτόπουλου

Ο Μίμης Φωτόπουλος υπήρξε πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου του κινητού θεάτρου «Άρμα Θέσπιδος», μέλος του διοικητικού συμβουλίου του Σωματείου Ελλήνων Ηθοποιών και μέλος της Πανελλήνιας Ένωσης Ελευθέρου Θεάτρου, ενώ παρασημοφορήθηκε με το Χρυσό Σταυρό του Γεωργίου Α’ και το Σταυρό του Αποστόλου Μάρκου από το Πατριαρχείο Αλεξάνδρειας.

Η κόρη του Άννα Φωτοπούλου

Η κόρη του, Άννα, εικαστικός στο επάγγελμα με αφορμή την υποψηφιότητά της ως δημοτικός σύμβουλος με το #Ενωμένο Μαρούσι του Γιώργου Καραμέρου έδωσε στο φως της δημοσιότητας άγνωστες πτυχές της ζωής του θρυλικού ηθοποιού, αλλά και το πως από βέρος Εξαρχιώτης αγάπησε το Μαρούσι και αποφάσισε να γίνει ο τόπος κατοικίας του.

Η Άννα Φωτοπούλου:

«Το 1948 ήρθαν στο Μαρούσι με την μητέρα του, την μητέρα μου και το αδελφό του. Από τότε άρχισε να αγαπά πολύ το Μαρούσι», είχε πει χαρακτηριστικά η Άννα Φωτοπούλου αναφερόμενη στον πατέρα της.

Και είχε συνεχίσει λέγοντας: «Όταν αποφάσισε να αγοράσει σπίτι ήθελε να πάρει στο Μαρούσι». Όπως είπε η κόρη του ηθοποιού όλα εκείνη την εποχή ήταν στο κέντρο, ωστόσο αυτό ήταν κάτι που ο Μίμης Φωτόπουλος δεν λογάριαζε, αφού η πόλη του Αμαρουσίου είχε μπει ολοκληρωτικά στην καρδιά του.

Σύμφωνα πάντα με τα όσα είχε πει η υποψήφια δημοτική σύμβουλος του Γιώργου Καραμέρου ο πατέρας της είχε έφεση και σε άλλες τέχνες όπως η ζωγραφική και η ποίηση. Μάλιστα, η Άννα Φωτοπούλου αναφέρει πως είχε ένα χαρακτηριστικό τρόπο να ζωγραφίζει με γραμματόσημα.

«Θα ήθελα να δημιουργηθεί ένα χώρος στο Μαρούσι προκειμένου όλος ο κόσμος να βλέπει όλα αυτά τα οποία έχω στο σπίτι από τον πατέρα μου», είχε αναφέρει η Άννα Φωτοπούλου.

Το τέλος

Ο Μίμης Φωτόπουλος πέθανε ξαφνικά, από ανακοπή καρδιάς, στις 29 Οκτωβρίου του 1986, σε ηλικία 73 ετών.

Πηγή: enimerotiko.gr