Το όνειρο κάθε πολεοδόμου είναι να αποφύγει τα εφιαλτικά μποτιλιαρίσματα στους εμπορικούς δρόμους των μεγαλουπόλεων, όπου τα οχήματα -και ειδικά τα λεωφορεία- κινούνται με ρυθμό χελώνας, εκπέμποντας τεράστιες ποσότητες ρύπων στην ατμόσφαιρα.
Καθώς αναπτύσσονται τα μεγάλα αστικά κέντρα ο ρυθμός των μετακινήσεων επιβραδύνεται, όπως π.χ. στο κέντρο του Μανχάταν όπου έχει μειωθεί κατά ένα πέμπτο από το 2010 και στο Λονδίνο από περίπου 15 χλμ/ώρα σε 12. Και το πρόβλημα αναμένεται να επιταθεί καθώς σε τρεις δεκαετίες περισσότερα από τα δύο τρίτα του πληθυσμού της Γης αναμένεται να ζουν σε μεγαλουπόλεις άνω των δέκα εκατομμυρίων κατοίκων.
Μια λύση θα ήταν ο επανασχεδιασμός των κεντρικών αρτηριών με τη μετατροπή τους σε πεζοδρόμους και τη διοχέτευση της κυκλοφορίας άνω ή κάτω απ’ αυτές. Έως τώρα οι Αρχές μεγαλουπόλεων του πλανήτη έχουν προσπαθήσει να δώσουν απαντήσεις στο πρόβλημα του μποτιλιαρίσματος αποθαρρύνοντας τις μετακινήσεις με ΙΧ και ενθαρρύνοντας τη χρήση ποδηλάτων ή την πεζοπορία. Στο Παρίσι π.χ. έχει περιοριστεί η κυκλοφορία σε παρόχθιους δρόμους του Σηκουάνα, ενώ στη Βαρκελώνη έχει περιοριστεί η χρήση ΙΧ σε συγκεκριμένες αστικές ζώνες, που έχουν μετατραπεί σε πεζοδρόμους με πάρκα και παιδικές χαρές.
Λύση τα σκούτερ;
Αλλά η χρήση νέων τεχνολογιών μπορεί να επιφέρει σημαντικές αλλαγές στις μετακινήσεις, όπως π.χ. με τη χρήση ηλεκτροκίνητων σκούτερ και ποδηλάτων. Δεκάδες νεοφυείς επιχειρήσεις, όπως σημειώνουν οι FT, έχουν κατακλύσει μεγαλουπόλεις με ενοικιαζόμενα σκούτερ και σε μια πρόσφατη έρευνα το 34% των κατοίκων του Πόρτλαντ στο Όρεγκον δήλωσαν ότι χρησιμοποίησαν σκούτερ αντί για το ΙΧ τους ή κάποιο ταξί για την τελευταία τους μετακίνηση.
Από την άλλη πλευρά η ασφάλεια των χρηστών σκούτερ είναι ένας παράγοντας που λαμβάνουν σοβαρά υπ’ όψιν τους οι πολεοδόμοι, όπως π.χ. στη Σουηδία, όπου ακούγονται φωνές που ζητούν την απαγόρευση των ηλεκτροκίνητων σκούτερ μετά από ένα θανατηφόρο τροχαίο, ενώ στις ΗΠΑ οργανώσεις προστασίας καταναλωτών επισημαίνουν ότι τον περασμένο χρόνο καταγράφηκαν πάνω από 1.500 τραυματισμοί με σκούτερ
Για να περιοριστούν οι κίνδυνοι αυτοί χρειάζεται να δημιουργηθούν ειδικοί δρόμοι για σκούτερ, ενδεχομένως σε επίπεδο άνω των αρτηριών όπως έκαναν στο Σιαμέν της ανατολικής Κίνας, όπου έφτιαξαν ειδικό, υπερυψωμένο ποδηλατόδρομο μήκους σχεδόν οκτώ χλμ., ενώ το Πανεπιστήμιο Τινγκγί σε συνεργασία με τον όμιλο BMW ετοιμάζουν φιλόδοξα σχέδια για τη δημιουργία υπερυψωμένων καλυμμένων «σωλήνων» για μετακινήσεις με ποδήλατα και σκούτερ -σχέδια που έχουν προσελκύσει το ενδιαφέρον αρκετών μεγάλων δήμων.
Τα ηλεκτρικά αυτόνομα οχήματα
Μια άλλη επιλογή θα ήταν τα ηλεκτρικά αυτόνομα οχήματα καθώς μέχρι το 2050 τα αυτοκίνητα θα διαθέτουν πλήρη αυτονομία στις μετακινήσεις χωρίς οδηγό, χωρίς τιμόνι και χωρίς παρμπρίζ, όπως σημειώνει ο Πολ Νιούμαν, ιδρυτής της εταιρείας Oxbotica που κατασκευάζει το αντίστοιχο λογισμικό. Η χρήση τέτοιων οχημάτων μπορεί να αλλάξει ριζικά τον πολεοδομικό σχεδιασμό απελευθερώνοντας πολύ χώρο με στενότερους δρόμους, λέει ο επικεφαλής της εταιρείας χαρτογράφησης TomTom, Γουίελμ Στράιμπος.
Αυτόνομα οχήματα που επικοινωνούν ασύρματα μεταξύ τους θα μπορούν να περνούν σε απόσταση λίγων εκατοστών το ένα από τα άλλο αποφεύγοντας τα τρακαρίσματα, κάνοντας χώρο για τέσσερις λωρίδες κυκλοφορίας εκεί που υπήρχαν μέχρι τώρα τρις και καταργώντας τους σηματοδότες.
Εξατομικευμένες μεταφορές
«Οι δημόσιες μεταφορές θα μπορούσαν να γίνουν πολύ εξατομικευμένες», λέει ο Γουόργουικ Γκούνταλ, συνεργάτης της PA Consulting, που επικεντρώνεται στις μεταφορές και την κινητικότητα. «Τον περασμένο αιώνα, οι μεταφορές αφορούσαν στην κατασκευή αμαξοστοιχιών. Οι μεταφορές τις επόμενες δεκαετίες θα χτιστούν σχεδιάζονται για να καλύπτουν τις προσωπικές ανάγκες. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η Uber και άλλες ανάλογες υπηρεσίες έχουν αναπτυχθεί τόσο γρήγορα – μπορείτε να καλέσετε ένα ταξί και να φτάσει σε δύο λεπτά. Από τις μεταφορές σε σταθερές σιδηροτροχιές θα μετακινηθούμε σε υπερ-εξατομικευμένες μεταφορές».
Παράδειγμα αποτελεί η πρόταση της φιλανδέζικης νεοφυούς επιχείρησης MaaS Global, που προσφέρει σε χρήστες συνδρομητική υπηρεσία μέσω εφαρμογής κινητού, η οποία περιλαμβάνει μετακινήσεις με Μέσα Μαζικής Μεταφοράς, ποδήλατα, σκούτερ, ταξί και ενοικιαζόμενα αυτοκίνητα σε λίγες ευρωπαϊκές πόλεις και ετοιμάζεται σύντομα να εγκαινιαστεί και στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Οι προτάσεις του Έλον Μασκ
Την ίδια ώρα ο ιδιοκτήτης της Tesla, της Space X και της Boring Company, Έλον Μασκ ετοιμάζεται να δημιουργήσει σε αμερικανικές μεγαλουπόλεις υπόγεια τούνελ, όπου οι επιβάτες θα μετακινούνται με πολύ υψηλές ταχύτητες σε σήραγγες που θυμίζουν σφραγισμένους σωλήνες, ενώ εταιρείες όπως η Uber και η Lilium σχεδιάζουν στόλους ιπτάμενων ταξί που θα απογειώνονται και προσγειώνονται κάθετα σε συγκεκριμένα σημεία μέσα σε αστικά κέντρα.
Κι αν τα σχέδια αυτά ακούγονται παρατραβηγμένα από τη Lilium λένε ότι τους έχουν ήδη προσεγγίσει ενδιαφερόμενες μεγαλουπόλεις που θέλουν να τρέξουν πιλοτικά προγράμματα επειδή τα ιπτάμενα ταξί ίσως είναι φθηνότερη λύση από την κατασκευή παραδοσιακών υποδομών όπως οι ανισόπεδες διαβάσεις, οι γέφυρες και οι σιδηρόδρομοι. Ακόμη και τα τούνελ του Έλον Μασκ είναι φθηνότερα από τους παραδοσιακούς σιδηρόδρομους, λένε οι ειδικοί σημειώνοντας ότι η εξοικόνομηση πόρων ίσως είναι αυτή που θα ανοίξει τον δρόμο για την υλοποίηση τέτοιων πρωτοποριακών ιδεών, που θα απελευθερώσουν τους δρόμους από τα μποτιλιαρίσματα.
