Αυτό το καταστροφικό κύμα σηματοδότησε την αρχή μιας παρατεταμένης κρίσης υγείας γνωστής ως Δεύτερη Πανδημία Πανώλης, διάρκειας σχεδόν 500 χρόνων
Το 1347, ο Μαύρος Θάνατος έφτασε στη Μεσόγειο μέσω εμπορικών πλοίων που μετέφεραν αγαθά από τα εδάφη κατά μήκος της Μαύρης Θάλασσας.
Αυτό το φονικό ξέσπασμα εξαπλώθηκε γρήγορα σε όλη την Ευρώπη, τη Μέση Ανατολή και τη βόρεια Αφρική, αφανίζοντας σχεδόν το 60% του πληθυσμού. Η ταχύτητα και η θνησιμότητα της ασθένειας αναδιαμόρφωσαν τις κοινωνίες, αφήνοντας ολόκληρες πόλεις εγκαταλελειμμένες και οικονομίες σε κατάρρευση.
Αυτό το καταστροφικό κύμα σηματοδότησε την αρχή μιας παρατεταμένης κρίσης υγείας γνωστής ως Δεύτερη Πανδημία Πανώλης. Διήρκεσε σχεδόν 500 χρόνια, αυτή η περίοδος είδε επαναλαμβανόμενα ξεσπάσματα πανώλης σε όλες τις ηπείρους, που συνεχίστηκαν μέχρι τις αρχές του 19ου αιώνα. Κύματα μόλυνσης έπληξαν διαφορετικές περιοχές σε διαφορετικές χρονικές στιγμές, με ορισμένες πόλεις να υφίστανται πολλαπλές αναζωπυρώσεις κατά τη διάρκεια των αιώνων.
Για χρόνια, οι μελετητές έχουν συζητήσει την προέλευση της δεύτερης πανδημίας πανώλης. Μια ευρέως αποδεκτή θεωρία υποδηλώνει ότι ξεκίνησε στην Ανατολική Ασία, ιδιαίτερα στην Κίνα. Ωστόσο, τα μόνα αρχαιολογικά στοιχεία που υποστηρίζουν ένα πρώιμο ξέσπασμα δείχνουν προς την Κεντρική Ασία, συγκεκριμένα κοντά στη λίμνη Issyk Kul σε αυτό που είναι τώρα το Κιργιστάν.
Μια διεθνής ομάδα ερευνητών προσπάθησε να λύσει αυτό το μυστήριο αναλύοντας αρχαίο DNA από ανθρώπινα λείψανα που βρέθηκαν στους χώρους ταφής. Εξέτασαν επίσης ιστορικά αρχεία και αρχαιολογικά δεδομένα από δύο συγκεκριμένες τοποθεσίες όπου οι επιτύμβιες στήλες έφεραν επιγραφές που ανέφεραν «λοιμό». Αυτές οι προσπάθειες είχαν ως στόχο να εντοπίσουν την ασθένεια που ευθύνεται για το ξέσπασμα και να καθορίσουν εάν ήταν πράγματι μια πρώιμη περίπτωση του Μαύρου Θανάτου.
Τα αρχικά αποτελέσματα της μελέτης ήταν ελπιδοφόρα. Η ομάδα ήταν σε θέση να ταυτοποιήσει DNA από το βακτήριο της πανώλης, Yersinia pestis, σε άτομα των οποίων οι ταφόπλακες ήταν χαραγμένες με το έτος 1338. Ο Phil Slavin, ανώτερος συγγραφέας της μελέτης και ιστορικός στο Πανεπιστήμιο του Sterling στο Ηνωμένο Βασίλειο, δήλωσε ότι η μελέτη παρείχε τελικά στοιχεία ότι η επιδημία που αναφέρεται στις επιτύμβιες στήλες προκλήθηκε πράγματι από την πανώλη.
Βρήκαν το αρχικό στέλεχος του Μαύρου Θανάτου
Οι ερευνητές έχουν συνδέσει στο παρελθόν την έναρξη του Μαύρου Θανάτου με μια σημαντική αύξηση του αριθμού των στελεχών πανώλης, που αναφέρεται ως το γεγονός Big Bang της ποικιλομορφίας της πανούκλας. Ωστόσο, η ακριβής ημερομηνία αυτού του περιστατικού είχε παραμείνει ανακριβής και εκτιμάται ότι έλαβε χώρα κάποια στιγμή μεταξύ του 10ου και του 14ου αιώνα. Θα μπορούσε αυτό το γεγονός να είναι η πηγή του Μαύρου Θανάτου;
Με την ανακατασκευή ολόκληρων γονιδιωμάτων αρχαίων στελεχών πανώλης από τοποθεσίες στο Κιργιστάν, η ομάδα διερεύνησε την πιθανή συσχέτισή τους με το γεγονός της Μεγάλης Έκρηξης. Τα ευρήματά τους έδειξαν ότι τα αρχαία στελέχη από το Κιργιζιστάν τοποθετήθηκαν ακριβώς στον κόμβο αυτού του εκτεταμένου γεγονότος διαφοροποίησης.
«Έχουμε εντοπίσει το αρχικό στέλεχος του Μαύρου Θανάτου και γνωρίζουμε ακόμη και την ακριβή ημερομηνία του, η οποία είναι το 1338», λέει η Ελληνίδα Μαρία Σπύρου, επικεφαλής συγγραφέας και ερευνήτρια στο Πανεπιστήμιο του Tübingen.
Η προέλευση του στελέχους που προκάλεσε τον Μαύρο Θάνατο παραμένει ένα μυστήριο. Οι επιστήμονες δεν είναι σίγουροι αν εξελίχθηκε τοπικά ή εξαπλώθηκε στην περιοχή από άλλη τοποθεσία.
Η πανούκλα δεν είναι αποκλειστική για τον άνθρωπο, καθώς το βακτήριο επιβιώνει σε πληθυσμούς άγριων τρωκτικών σε όλο τον κόσμο, σε περιοχές γνωστές ως δεξαμενές πανώλης. Ως εκ τούτου, το αρχαίο στέλεχος της Κεντρικής Ασίας που ήταν υπεύθυνο για την επιδημία του 1338-1339 κοντά στη λίμνη Issyk Kul πιθανότατα προήλθε από μία από αυτές τις δεξαμενές.
Σύμφωνα με τον Johannes Krause, διευθυντή στο Ινστιτούτο Max Planck για την Εξελικτική Ανθρωπολογία και ανώτερο συγγραφέα της μελέτης, σύγχρονα στελέχη που σχετίζονται στενά με το αρχαίο στέλεχος μπορούν να βρεθούν σε δεξαμενές πανώλης γύρω από τα βουνά Tian Shan. Αυτό το εύρημα δείχνει ότι ο πρόγονος του Μαύρου Θανάτου πιθανότατα προήλθε από την Κεντρική Ασία, σε κοντινή απόσταση από το σημείο όπου ανακαλύφθηκε το αρχαίο στέλεχος.
