Ένα ενδιαφέρον άρθρο για το πως αντιλαμβάνεται ο πολιτικός κόσμος στην Τουρκία τις σχέσεις με την Αρμενία και την Ελλάδα, είτε πρόκειται για τους ισλαμιστές – εθνικιστές της κυβέρνησης Ερντογάν είτε για τους κεμαλιστές της αντιπολίτευσης, δημοσίευσε ο Τούρκος πολιτικός επιστήμονας Mεχμέτ Εφέ Τσαμάν, που ζει στον Καναδά και εργάζεται στο πανεπιστήμιο της Νέας Γης (Newfoundland).
Στο άρθρο του ο Τσαμάν επισημαίνει πως η στόχευση Αρμενίων και Ελλήνων, είναι επωφελής και άνετη τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό για τον τουρκικό πολιτικό κόσμο από την αριστερά έως την άκρα δεξιά, επισημαίνοντας πως: «Το μίσος εναντίον Αρμενίων και Ελλήνων ήταν καθοριστικό για την οικοδόμηση της σύγχρονης τουρκικής ταυτότητας».
Γράφει συγκεκριμένα ο Τσαμάν:
«Αμέσως μετά από την είδηση της θερμής σύγκρουσης μεταξύ Αζερμπαϊτζάν και Αρμενίων στο Ναγκόρνο Καραμπάχ, εμφανίστηκαν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, πληροφορίες σχετικά με τον βομβαρδισμό κατοικημένων περιοχών από τις δυνάμεις του Αζερμπαϊτζάν. Παρατηρώ ότι η Τουρκία διατηρεί στην εξωτερική της πολιτική με το Αζερμπαϊτζάν, την προσέγγιση “δυο κράτη ένα έθνος”, ενώ καταδικάζει επίσημα την Αρμενία σχετικά με τις τελευταίες εξελίξεις.
Ο Πρόεδρος Ερντογάν κάλεσε τον αρμενικό λαό να εξεγερθεί ενάντια στην κυβέρνησή του. Ισχυρίζεται ότι οι Αρμένιοι είναι η μεγαλύτερη απειλή κατά της ειρήνης και της σταθερότητας στην περιοχή. Πρόσθεσε μάλιστα πως “Οι Τούρκοι είναι δίπλα-δίπλα με τους αδελφούς του Αζερμπαϊτζάν όπως πάντα”.
Ο Μουχαρεμ Ιντζέ μία πολύ γνωστή φιγούρα της αντιπολίτευσης που ήταν ο κύριος αντίπαλος του Ερντογάν στις πρόσφατες προεδρικές εκλογές, έγραψε στο Twitter πώς “Η καρδιά μου, η ψυχή μου και οι προσευχές μου, είναι όλες μαζί με το Αζερμπαϊτζάν. Καταδικάζω έντονα την επιθετικότητα της Αρμενίας που απειλεί τη σταθερότητα της περιοχής. Η Τουρκική Δημοκρατία είναι δίπλα-δίπλα στο Αζερμπαϊτζάν, ενάντια στην παράνομη κατοχή και επιθετικότητα της Αρμενίας και πρέπει μάλιστα να εντείνει αυτήν τη στάση”. Ο Οζγκιούρ Οζέλ -επικεφαλής της κοινοβουλευτικής ομάδας του κόμματος της αντιπολίτευσης καταδίκασε επίσης “έντονα τις επιθέσεις της Αρμενίας στο Αζερμπαϊτζάν”.
Ο δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης Εκρέμ Ιμάμογλου ο οποίος είναι από το ίδιο κόμμα δήλωσε : “Καταδικάζω την επίθεση της Αρμενίας στο Ναγκόρνο Καραμπάχ που προκάλεσε απώλειες πολιτών. Εύχομαι το έλεος του Αλλάχ σε αυτούς που έχασαν τη ζωή τους. Εκφράζω τα συλλυπητήριά μου στην αδερφικη και φίλη χώρα του Αζερμπαϊτζάν. “.
Η Μεραλ Ακσενερ αρχηγός του μικρού κόμματος της αντιπολίτευσης δήλωσε ότι “Όπως πάντα είμαστε δίπλα στο Αζερμπαϊτζάν μας“.
Η τουρκική εξωτερική πολιτική για τα δύο κόμματα που στηρίζουν την κυβέρνηση Ερντογάν, αλλά και για την αντιπολίτευση, έχει κολλήσει ανάμεσα στον σεχταρισμό και τον παντουρανισμό και αυτό είναι κάτι που προκαλεί ανησυχίες. Υπάρχει η λεγόμενη αντιπολίτευση, που βιάζεται να υποστηρίξει κάθε στάση της εξωτερικής πολιτικής που υιοθετεί ο Ερντογάν και η βαθιά δομή που τον υποστηρίζει. Επιπρόσθετα σε αυτό, ενδιαφέρουσα είναι επίσης, η ατμόσφαιρα “ενότητας και αλληλεγγύης” στα τουρκικά ΜΜΕ. Φιγούρες όπως ο Ισμαήλ Καραγκιούλ που προέρχεται από την ισλαμική πτέρυγα των ΜΜΕ που χρηματοδοτούνται από την πισίνα χρημάτων των διεφθαρμένων δημόσιων διαγωνισμών, δεν διστάζουν να κάνουν έκκληση για “Εναν πύραυλο στο κέντρο του Ερεβάν”.
Αριστερά ή κεντροδεξιά, τα ΜΜΕ είναι γεμάτα από άρθρα και μηνύματα για υποστήριξη προς το Αζερμπαϊτζάν και τους Αζέρους. Αυτό μάλιστα είναι κάτι περισσότερο από κριτική ή προειδοποίηση προς τους Αρμένιους ως αντιμαχόμενη πλευρά. Στο πρόβλημα υπάρχουν δύο πλευρές, αλλά η Τουρκία και οι Τούρκοι υποστηρίζουν το Αζερμπαϊτζάν σαν να είναι οι ίδιοι άμεσο ή έμμεσο μέρος του προβλήματος και υποστηρίζουν τις επιθέσεις του Αζερμπαϊτζάν.
Ο Γκάρο Παϊλάν ένας βουλευτής αρμενικής καταγωγής επισημαίνει το γεγονός ότι μόνο η Άγκυρα υποστηρίζει αυτό τον πόλεμο. Όλες οι άλλες χώρες ζήτησαν εκεχειρία. Για διάφορους λόγους τόσο η κυβέρνηση και η αντιπολίτευση, όσο και η συντριπτική πλειοψηφία των χρηστών στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης βγάζουν μίσος εναντίον των Αρμενίων και της Αρμενίας και δικαιολογούν άνευ όρων τις ενέργειες του Αζερμπαϊτζάν και των Αζέρων. Σύμφωνα όμως με όσα καταλαβαίνω από τις αναφορές των μέσων ενημέρωσης, το Αζερμπαϊτζάν επιτέθηκε πρώτο. Το Αζερμπαϊτζάν είναι που στοχεύει κατοικημένες περιοχές με βαριά όπλα ! Εν προκειμένω δεν ερευνώ αν οι Αρμένιοι έχουν δίκιο ή αν οι Αζέροι είναι αθώοι ! Αλλά ερευνώ το γιατί η Τουρκία και οι Τούρκοι θέλουν να μετάσχουν σε αυτή την διμερή σύγκρουση.
Παρόμοια κατάσταση συνέβη κατά τη διάρκεια του πολέμου στην Βοσνία. Στη Βοσνία πολέμησαν όχι μόνο προσωπικότητες από το τουρκικό δεξιό πολιτικό κόσμο αλλά και ορισμένοι πιστοί του κοσμικού κράτους. Υπήρξε μία σοβαρή μουσουλμανική οπισθοδρόμηση. Αλλά η διεθνής κοινότητα σε τέτοιου είδους θέματα έχει μία διαφορετική προσέγγιση. Έχετε δει ποτέ μία δημοκρατική χώρα να υιοθετεί έναν βαρύνοντα χριστιανικό λόγο για μία κρίση στη Μέση Ανατολή ή στην Αφρική; Ας υποθέσουμε πως θέλουν να κατηγορήσουν μία από τις δύο πλευρές. Λένε μήπως “Αυτοί είναι μουσουλμάνοι. Γιατί να τους υποστηρίξω ;”.
Στον 20ο και 21ο αιώνα οι στάσεις στην εξωτερική πολιτική δεν λαμβάνονται πλέον ανάλογα με την εθνικότητα, την φυλή ή τις θρησκευτικές αιρέσεις.
Η Αρμενία είναι ένα από τα δύο κακά η δύο “άλλες” εικόνες για την τουρκική εξωτερική πολιτική. Η άλλη είναι η Ελλάδα. Το μίσος εναντίον Αρμενίων και Ελλήνων ήταν καθοριστικό για την οικοδόμηση της σύγχρονης τουρκικής ταυτότητας. Και είναι “άλλοι” εξωτερικά και εσωτερικά. Δεν είναι δηλαδή μόνο οχήματα εξόδου πέραν των εθνικών συνόρων. Αλλά χρησιμοποιούνται και στο σπίτι για την “πύκνωση των γραμμών”. Ως αποτέλεσμα η χρήση των συγκρούσεων στο Αζερμπαϊτζάν ως δικαιολογία για να στοχεύσουμε τους Αρμένιους ή οι κατάρες κατά των Ελλήνων λόγω του ανταγωνισμού για την ύπαρξη πόρων της ανατολικής Μεσογείου, είναι τυπικά αντανακλαστικά. Η τουρκική αντιπολίτευση δεν επικρίνει αυτά τα αντανακλαστικά για να κατηγορήσει την κυβέρνηση. Οι Τούρκοι αριστεροί αποδιοργανωμένοι από τις εθνικιστικές ιδέες δεν μπορούν να προδώσουν αυτό το φασιστικό κεμαλικό δόγμα. Οι άνθρωποι της δεξιάς, κατηχημένοι σύμφωνα με ισλαμιστικη-τζιχαντιστική συμπάθεια η με τις τουρανικές ρατσιστικές ιδέες, παίρνουν και αυτοί μία παρόμοια θέση. Ως αποτέλεσμα, η στόχευση Αρμενίων και Ελλήνων, είναι επωφελής και άνετη τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό.
Δεν ήταν πάντα έτσι. Όπως τόνισα στο παρελθόν, ξεκινώντας από τη δεκαετία του 1950, οι κεντρικοί δεξιοί πολιτικοί κύκλοι μετέτρεψαν την τουρκική πολιτική και χειραγώγησαν τα βασικά της δημοκρατίας, με τους μύθους της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, του Ισλάμ και της Κεντρικής Ασίας. Όταν ο Νετσμεττίν Ερμπακάν έγινε «μαχητής του Ισλάμ» και ο Μπουλέντ Ετσεβίτ έγινε ¨ο κατακτητής της Κύπρου¨, το δόγμα του «εμείς και αυτοί» κληρονομηθέν από την οθωμανική εποχή, μετατράπηκε σε αδιάσπαστο τμήμα της τουρκικής πολιτικής κουλτούρας. Τώρα οι Έλληνες, της Ανατολίας ή της Κύπρου, ή ακόμη και οι Ευρωπαίοι μπορούν να κηρυχθούν ως ¨άλλοι¨. Συνθήματα και τραγούδια όπως «Ω, Ευρώπη. Ακούστε μας! Αυτός είναι ο ήχος του βήματος των Τούρκων! ” κανονικοποιήθηκε πια σε ευρωπαϊκούς ποδοσφαιρικούς αγώνες. Η τουρκική εξωτερική πολιτική έχει αντισταθεί σε αυτήν την τάση εδώ και πολύ καιρό. Οι απόφοιτοι της Σχολής Πολιτικών Επιστημών του Πανεπιστημίου της Άγκυρας κυριάρχησαν στην εξωτερική πολιτική, αντί να τονίζουν κοινούς λόγους, όπως το οθωμανικό υπόβαθρο, τη θρησκεία του Ισλάμ ή την τουρκική καταγωγή, ακολουθούσαν μια ορθολογική προσέγγιση που βασίζεται στο εθνικό συμφέρον Αλλά η κυριαρχία τους σταδιακά μειώθηκε και το παράδειγμα άλλαξε μετά τον Ψυχρό Πόλεμο. Αρχίσαμε να βλέπουμε ηγέτες και πολιτικούς να μιλούν για «έναν τουρκικό κόσμο από την Αδριατική Θάλασσα έως το Σινικό Τείχος της Κίνας» και στη συνέχεια «οθωμανική περιοχή επιρροής». Αρμένιοι και Έλληνες ήταν οι κατάλληλες ευκαιρίες για να προωθήσουν αυτά τα συναισθήματα.
Από την άλλη πλευρά η πολιτική άρνησης των γεγονότων του 1915 είναι πιθανόν η πιο συνεπής πολιτική της τουρκικής δημοκρατίας. Δηλώσεις του τύπου “Οι Αρμένιοι είναι κατακτητές στο Αζερμπαϊτζάν”, είναι η πιο αποτελεσματική θεραπεία σε αυτήν την πληγή. Το αντιαρμενικό συναίσθημα δεν είναι θέμα μόνο σε ορισμένους κύκλους στην Τουρκία, αλλά είναι σαν καρκίνος στην τουρκική κοινωνία. Μάλιστα αυτή η στάση ενάντια στην αρμενική ταυτότητα, δεν περιορίζεται μόνο στην αρμενική κυβέρνηση ή τους Αρμένιους του Ναγκόρνο Καραμπάχ. Ακούτε τι λέει η αντιπολίτευση. Τα γονίδια των νεοτουρκων μπορούν να είναι ενεργά σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα τόσο στο ρεπουμπλικανικό Λαϊκό κόμμα όσο και στο κόμμα ΙΥΙ. Αν και ο κεμαλιστικός εθνικισμός είναι κάπως ορθολογικός, στην ουσία βασίζεται στους μύθους των Nεότουρκων. Στη χώρα αυτή υπάρχει μία γενική ρομαντική αντίληψη για τον Ενβέρ πασά, πως ήταν λάθος μόνο επειδή ήταν τυχοδιώκτης, ενώ παραβλέπονται σε μεγάλο βαθμό οι προδοσίες του, οι εμμονές, ο παντουρανισμός και οι καταστροφικές του πολιτικές. Αυτό το πνεύμα των Νεότουρκων ενεργοποιείται οπότε προκύπτει αρμένικο η ελληνικό ζήτημα. Το Αζερμπαϊτζάν και οι άνθρωποι του γίνονται “εμείς” ενώ οι Αρμένιοι Αρμένη επισημαίνονται ως οι “άλλοι” !
Οι διεθνείς σχέσεις δεν έχουν σαφείς γραμμές διαχωρισμού μεταξύ του μαύρου και λευκού. Έχουν διάφορους τόνους του γκρι. Όταν σκεφτόμαστε τις σχέσεις μεταξύ Τουρκίας και Αζερμπαϊτζάν, η μη αναγνώριση της τουρκικής δημοκρατίας της Βόρειας Κύπρου από το Μπακού, είναι ένα καλό παράδειγμα. Δηλαδή οι Αζέροι για χάρη του σκοπού τους, χειροκροτούν με δάκρυα χαράς την παντουρκικη στάση της Τουρκίας, αλλά οι ίδιοι διατηρούν την αμεροληψία τους στο Κυπριακό, που είναι ο πλέον “εθνικός λόγος” της Άγκυρας. Επιλέγουν το σωστό δρόμο, δεν τους επικρίνω. Για λόγους όμως αμοιβαιότητας η Τουρκία πρέπει να υιοθετήσει μια πιο ορθολογική και ήρεμη στάση στα θέματα μεταξύ Αζερμπαϊτζάν και Αρμενίας. Ας υποθέσουμε πως η κυβέρνηση δεν το κάνει αυτό, λόγω ψήφων και άλλων λαϊκίστικων στόχων. Τι γίνεται όμως στην αντιπολίτευση;
Φυσικά η αντιπολίτευση είναι ένας από τους πυλώνες του καθεστώτος. Στην πολιτική διαμόρφωση του περασμένου αιώνα, ο Έλληνας και ο Αρμένιος είναι η ραχοκοκαλιά, όσον αφορά την ταυτότητα και το αίσθημα του ανήκειν. Δηλαδή καθώς τους χτυπάτε, παίρνετε πόντους στο σπίτι. Σήμερα το κίνημα Γκιουλέν, ή η αποκαλούμενη “Τρομοκρατική οργάνωση Γκιουλενιστών”, είναι ο εσωτερικός εχθρός που ταιριάζει σε αυτό το μοτίβο. Αν προσέξετε θα δείτε ότι η ίδια κατευθυνόμενη κατάσταση, τα ίδια αντανακλαστικά του “όλοι μαζί” και η ίδια άποψη περί λιντσαρίσματος εφαρμόζεται τώρα στο κίνημα Γκιουλέν. Μία ακόμη ομοιότητα μπορεί να εντοπιστεί στην πολιτική ενάντια στους Κούρδους. Είναι οι νέοι “Αρμένιοι” ή “Έλληνες” του καθεστώτος.
Το πραγματικό ζήτημα είναι η κανονικοποίηση αυτών των αντιλήψεων. Παρατηρούμε ότι ακόμη και οι απλοί πολίτες έχουν αυτές τις αντιλήψεις. Μπορούμε να το κατανοήσουμε αυτό για τους ανθρώπους που είναι κάτοικοι στο εσωτερικό αλλά τα εθνικά αντανακλαστικά είναι πολύ ζωντανά ακόμη και στη διασπορά που ζει στο εξωτερικό. ! Υπάρχουν πολλά συσσωρευμένα ζητήματα προς επίλυση μπροστά στην Τουρκία. Νομίζω πως το πρώτο που θα επιλυθεί θα είναι η αρμενική γενοκτονία του 1915 και θα ακολουθήσουν άλλα. Η κανονικοποίηση σε όλους τους τομείς, δεν μπορεί να επιτευχθεί αν δεν εγκαταλειφθεί στην άκρη, ο ρατσισμός, ο φονταμενταλισμός και οι άλλες πολιτικές που βασίζονται στην ταυτότητα» (μετάφραση : tourkikanea.gr)
Ο Τσαμάν ζει αυτοεξόριστος στον Καναδά και πριν εγκαταλείψει κυνηγημένος τη χώρα του, δίδασκε στις ακαδημίες πολέμου του τουρκικού υπουργείου Άμυνας. Σήμερα είναι από τις λίγες φωνές στην Τουρκία, που τολμούν και επικρίνουν δημόσια και ευθέως τις νέο-οθωμανικές ονειρώξεις του Ταγίπ Ερντογάν στο Αιγαίο Πέλαγος και στην Ανατολική Μεσόγειο και αποτελεί «κόκκινο πανί» από εθνικιστές και ισλαμιστές του Ερντογάν, αλλά και από την κεμαλική αντιπολίτευση.
Μπορει να ειναι και κρυπτοχριστιανος ο τυπος αυτος