Με την ονομασία Άγιοι Ανάργυροι είναι γνωστές ομάδες αγίων που ήταν γιατροί και, σύμφωνα με την παράδοση, παρείχαν αφιλοκερδώς και αναργύρως (δωρεάν) τις υπηρεσίες τους προς τους πάσχοντες.
Κατά τη διάρκεια της Θείας Λειτουργίας μνημονεύονται «οι άγιοι και θαυματουργοί Ανάργυροι Κοσμάς και Δαμιανός, Κύρος και Ιωάννης, Παντελεήμων και Ερμόλαος, Σαμψών και Διομήδης και πάντες οι Άγιοι Ανάργυροι».
Ο γερμανός φιλόλογος και θρησκειολόγος Λούντβιχ Ντόιμπνερ (1877-1946) υποστηρίζει ότι οι εκχριστιανισθέντες Έλληνες απέδωσαν τις πεποιθήσεις και τις θεραπευτικές ιδιότητες των Διόσκουρων στους Αγίους Αναργύρους, η λατρεία των οποίων πέρασε από το Βυζάντιο στη Δύση.
Οι πιο γνωστοί Ανάργυροι:
Κοσμάς και Δαμιανός, Ανάργυροι εκ Ρώμης
Τα δύο αδέλφια κατόρθωσαν να προσηλυτίσουν στο χριστιανισμό το ρωμαίο αυτοκράτορα Καρίνο (282-285).
Προκάλεσαν, όμως, το φθόνο του δασκάλου τους στην ιατρική και με δόλο οδηγήθηκαν από αυτόν σε ένα λόφο κοντά στη Ρώμη, δήθεν για τη συλλογή ιαματικών βοτάνων, και εκεί λιθοβολήθηκαν μέχρι θανάτου.
Η μνήμη τους εορτάζεται την 1η Ιουλίου.
Κοσμάς, Δαμιανός, Άνθιμος, Ευπρέπιος και Λεόντιος, Ανάργυροι οι εξ Αραβίας
Τα πέντε αδέλφια αποκεφαλίστηκαν ύστερα από φρικτά βασανιστήρια, στα οποία υποβλήθηκαν από τον έπαρχο των Αιγών Λυσία επί ρωμαίου αυτοκράτορα Διοκλητιανού (284-305).
Η μνήμη τους εορτάζεται στις 17 Οκτωβρίου.
Κοσμάς και Δαμιανός, οι Ανάργυροι
Δύο αδέλφια ιατροί από την Ασία.
Συνεορτάζονται την 1η Νοεμβρίου.
Κύρος και Ιωάννης, Ανάργυροι Μάρτυρες
Ο Κύρος καταγόταν από την Αλεξάνδρεια και ο Ιωάννης από την Έδεσσα της Μεσοποταμίας.
Ασκήτευσαν και οι δύο σε μοναστήρι του Αραβικού κόλπου και μαρτύρησαν με αποκεφαλισμό μαζί με την Αθανασία και τις τρεις κόρες της Θεοδότη, Θεοκτίστη και Ευδοξία, επί Διοκλητιανού (284-305).
Συνεορτάζονται στις 31 Ιανουαρίου.
Παντελεήμων μεγαλομάρτυρας ο ιαματικός
Καταγόταν από τη Νικομήδεια και θεράπευε τους ασθενείς χωρίς αμοιβή, γι’ αυτό και κατατάσσεται στη χορεία των Αναργύρων.
Μαρτύρησε με αποκεφαλισμό επί συναυτοκράτορος Μαξιμιανού (286-305).
Η μνήμη του εορτάζεται στις 27 Ιουλίου.
Ερμόλαος ο Ανάργυρος
Ιατρός και ιερέας από τη Νικομήδεια της Μικράς Ασίας, η μνήμη του οποίου εορτάζεται στις 26 Ιουλίου.
Διομήδης ο Μάρτυρας
Ιατρός από την Ταρσό της Κιλικίας, που αποκεφαλίστηκε με διαταγή του Διοκλητιανού (284-305).
Η μνήμη του εορτάζεται στις 16 Αυγούστου.
Όσιος Σαμψών ο ξενοδόχος
Γιατρός από τη Ρώμη, που έζησε την εποχή του αυτοκράτορα του Βυζαντίου Ιουστινιανού.
Διέθεσε όλη την περιουσία του και έθεσε την επιστήμη του στην υπηρεσία των φτωχών και των πασχόντων.
ΑΓΙΟΙ ΑΝΑΡΓΥΡΟΙ: Η παράδοση λέει ότι για να είναι το «ξεμάτιασμα» αποτελεσματικό, την “ευχή” πρέπει να μάθετε από άτομο-γνώστη του αντίθετου φύλου. Το παρόν κείμενο είναι γραμμένο από γυναίκα, επομένως -σύμφωνα πάντα με τις σοφές γιαγιάδες- αν είστε γυναίκα, δώστε στο σύντροφό σας να διαβάσει το άρθρο. Επίσης: ο «ματιασμένος» δεν πρέπει να πει «ευχαριστώ», ούτε να δώσει χρήματα ή οποιουδήποτε τύπου αντάλλαγμα σ’ αυτόν που τον «ξεματιάζει», αλλιώς οι ευχές ακυρώνονται.
Σε ένα μικρό φλιτζανάκι ή ποτηράκι, βάζετε λίγο νερό (περίπου δύο δάχτυλα). Μετά, σε ένα μπολάκι ή πιατάκι, ρίχνετε λίγο ελαιόλαδο και αρχίζετε το ξεμάτιασμα λέγοντας «Εις το όνομα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος για τον/την (λέτε το όνομα του/της ματιασμένου/ης)» ενώ παράλληλα σταυρώνετε τρεις φορές το φλιτζανάκι ή το ποτηράκι με το νερό.
Στη συνέχεια, πρέπει να πείτε μία (μόνο μία!!) από τις παρακάτω ευχές:
1η Ευχή: «Ιησούς Χριστός νικά κι όλα τα κακά σκορπά»
2η Ευχή: «Ιησούς Χριστός νικά, κι αν είναι μάτι το σκορπά, η κυρά η Παναγιά»
3η Ευχή: «Άγιοι Ανάργυροι και θαυματουργοί, δωρεάν ελάβατε δωρεάν δότε ημίν»
Την ώρα που λέτε την ευχή, πρέπει να βουτήξετε το δάχτυλό σας στο μπολάκι με το ελαιόλαδο και να ρίξετε μία μόνο σταγόνα από το λάδι μέσα στο νερό σταυρώνοντάς το. Επαναλαμβάνετε δύο φορές ακόμα την ίδια ευχή και ρίχνετε άλλες δύο σταγόνες –μία, κάθε φορά που λέτε την ευχή.
Αν όταν πέσουν πάνω στην επιφάνεια του νερού, οι σταγόνες του λαδιού, ενωθούν σε μία και απλωθούν, τότε –σύμφωνα με τους… ειδικούς- πρόκειται για «ματιασμένο/η». Εάν δεν διαλυθούν στο νερό, τότε δεν πρόκειται για «μάτι».
Άγιοι Ανάργυροι – Προσευχή
“Ιησούς Χριστός επέρασε και πάλι ξαναπέρασε.Το ραβδί του ακούμπησε τον όφη και την όφισσα και την κακιά γειτόνισσα.
Άγιοι Ανάργυροι θαυματουργοί, Κοσμά και Δαμιανέ, δωρεά ελάβατε, δωρεά να δώσετε του (όνομα) το κακό να σκορπίσετε. Ιησούς Χρισός νικά κι όλα τα κακά σκορπά, η κυρά η Παναγιά που σκορπίζει τα κακά”.
Ξεμάτιασμα – Βασκανία – Η Θέση της Εκκλησίας
Η Εκκλησία δεν αρνείται την ύπαρξη της βασκανίας. Απλά δεν την θεωρεί πρόληψη και δεισιδαιμονία και την αποδίδει στην επέμβαση του πονηρού πνεύματος, την θεωρεί έργο του διαβόλου ως αποτέλεσμα φθόνου.
Επίσης, η Εκκλησία θεωρεί όλους τους λαϊκούς τρόπους ξεματιάσματος μη έγκυρους και αυτό διότι τα συνεχή ματιάσματα και ξεματιάσματα χαροποιούν το διάβολο αφού ασχολούνται συνέχεια με αυτόν και αυτός είναι ο σκοπός του ιδίου. Αυτό που χρειάζεται να έχει κάθε άτομο πάνω του είναι να φορά τον σταυρό του και να έχει δυνατή πίστη, η οποία είναι και το όπλο του σε οτιδήποτε κακό.
