Η αποτελεσματικότητα των αντικαταθλιπτικών είναι ξεκάθαρη, αλλά για μερικά εξ αυτών υπάρχουν ερωτηματικά. Στην κατηγορία αυτή ανήκει μια ομάδα αντικαταθλιπτικών η οποία χαρακτηρίζεται ως επιλεκτικοί αναστολείς της επαναπρόσληψης της σεροτονίνης με πιο διάσημο και ευρέως γνωστό το Prozac.

Για δεκαετίες, οι γιατροί πίστευαν ότι το ssris (εκλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης) δρα αυξάνοντας τα επίπεδα σεροτονίνης, μιας χημικής ουσίας που στέλνει σήματα μεταξύ των νευρώνων στον εγκέφαλο. Να σημειωθεί για όσους δεν γνωρίζουν πως η σεροτονίνη είναι ένας από τους χημικούς αγγελιοφόρους (νευροδιαβιβαστές) που μεταφέρουν σήματα μεταξύ των νευρικών κυττάρων του εγκεφάλου (νευρώνες).

Αυτή η υπόθεση βασίζεται στην άποψη ότι η έλλειψη της σεροτονίνης προκαλεί κατάθλιψη, αλλά ένας αυξανόμενος αριθμός μελετών δείχνει ότι η θεωρία αυτή δεν είναι και τόσο βάσιμη, ένα συμπέρασμα που προκύπτει από μια περίληψη ανασκοπήσεων τέτοιων μελετών που μόλις δημοσιεύθηκε στο Molecular Psychiatry.

Με επικεφαλής την Joanna Moncrieff του University College London, αυτή η μελέτη ερευνά τη σχέση μεταξύ σεροτονίνης και κατάθλιψης. Κάποιος μπορεί να εξετάσει τα επίπεδα της σεροτονίνης και τα προϊόντα διάσπασής της στο αίμα και το εγκεφαλονωτιαίο υγρό, λαμβάνοντας τα ως δείκτη της ποσότητας στον εγκέφαλο, η οποία δεν είναι ασφαλές να μετρηθεί άμεσα σε ζωντανούς ανθρώπους.

Το πόρισμα της μελέτης δείχνει πως δεν υπάρχουν διαφορές μεταξύ κλινικά καταθλιπτικών και υγιών ανθρώπων καθώς οι νευρώνες επαναπροσλαμβάνουν σεροτονίνη αφότου έχει δράσει, ενώ η δραστική ουσία ssris μπλοκάρει τη διεργασία αυτή.

Έτσι, σε μια άλλη ερευνητική ομάδα έχουν μελετηθεί οι πρωτεΐνες υποδοχέα που ανταποκρίνονται στη σεροτονίνη και οι μεταφορείς μέσω των οποίων απορροφάται. Αυτό μερικές φορές έδειξε σημάδια υψηλότερης δραστηριότητας σεροτονίνης σε άτομα με κατάθλιψη, το οποίο έρχεται σε αντίθεση με το αναμενόμενο αποτέλεσμα. Ο Δρ. Moncrieff πιστεύει ότι αυτό μπορεί στην πραγματικότητα να είναι το αποτέλεσμα της λήψης αντικαταθλιπτικών, κάτι το οποίο δεν λαμβάνεται πάντα υπόψη κατά τη σύγκριση των ατόμων με και χωρίς κατάθλιψη.

Ο ρόλος της σεροτονίνης

Μια τρίτη παράμετρος της έρευνας βασίζεται στο γεγονός ότι η σεροτονίνη παράγεται από τρυπτοφάνη, μια ουσία που το σώμα δεν μπορεί να συνθέσει και ως εκ τούτου πρέπει να προσλαμβάνεται με την τροφή. Σε αυτά τα πειράματα, στους συμμετέχοντες οι ερευνητές μειώνουν τα επίπεδα σεροτονίνης τους στερώντας τους την τρυπτοφάνη. Κατά συνέπεια η ομάδα του Δρ. Moncrieff κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η μείωση των επιπέδων σεροτονίνης με αυτόν τον τρόπο δεν προκαλεί κατάθλιψη σε εκατοντάδες υγιείς εθελοντές.

Τέλος, οι ερευνητές εξέτασαν μεγάλες γενετικές αναλύσεις στις οποίες δεν βρήκαν διαφορά μεταξύ των γονιδίων που ρυθμίζουν τον μεταφορέα σεροτονίνης σε άτομα με και χωρίς κατάθλιψη.

Οι παρενέργειες της σεροτονίνης

Εάν η έλλειψη σεροτονίνης δεν είναι η αιτία της κατάθλιψης, αυτό εγείρει ερωτηματικά για τη δραστική ουσία ssris.

Κάποιοι νέοι ασθενείς βοηθιούνται με την χορήγησή της, ενώ άλλοι όχι κάτι που έχει αντίκτυπο στην υγεία τους. Πιθανές παρενέργειες της λήψης σεροτονίνης περιλαμβάνουν απώλεια της λίμπιντο και αδυναμία επίτευξης οργασμού. Μπορεί επίσης να είναι δύσκολο να σταματήσουν τη λήψη της και να χρειάζονται αγωγή εφόρου ζωής.

Η κλινική πρακτική στον τομέα αυτό αλλάζει και επικεντρώνεται πλέον σε περιβαλλοντικούς παράγοντες που προκαλούν την κατάθλιψη, όπως οι αντιξοότητες και οι κακές δεξιότητες αντιμετώπισής, αντί της χρήσης φαρμάκων. Αλλά θα ήταν καλό να γνωρίζουμε εκ των προτέρων ποιος θα ωφεληθεί από τη χορήγηση σεροτονίνης και ποιος όχι.

Χωρίς την εκτίμηση σχετικά με τη σεροτονίνη οι γιατροί επανέρχονται στο σημείο αυτό.