Ερευνητές έκαναν μια επιστημονική ανακάλυψη που με τον καιρό θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για την επιβράδυνση των σημαδιών γήρανσης, αλλά και για την παραγωγή τεχνητού δέρματος για μεταμόσχευση και για την πρόληψη των ουλών.
Μια ομάδα επιστημόνων του προγράμματος Human Cell Atlas, που είναι διεθνές αλλά επικεντρώνεται στο Ινστιτούτο Wellcome Sanger στο Κέιμπριτζ της Αγγλίας, ανακάλυψε πώς το ανθρώπινο σώμα δημιουργεί δέρμα από ένα βλαστικό κύτταρο και μάλιστα αναπαρήγαγε μικρές ποσότητες δέρματος σε εργαστήριο.
Η έρευνα αποτελεί μέρος μιας μελέτης για την κατανόηση του τρόπου με τον οποίο δημιουργείται κάθε μέρος του ανθρώπινου σώματος, ένα κύτταρο τη φορά.
Ένας από τους επικεφαλής του προγράμματος Human Cell Atlas, ο καθηγητής Muzlifah Haniffa του Ινστιτούτου Wellcome Sanger, δήλωσε ότι η ανακάλυψη θα βοηθήσει τους επιστήμονες να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικότερα τις ασθένειες, αλλά και να βρουν νέους τρόπους για να παραμείνουμε υγιείς για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, ίσως ακόμη και να διατηρήσουμε τη νεανική μας εμφάνιση.
Αν μπορέσουμε να κατανοήσουμε πώς τα κύτταρα αλλάζουν από την αρχική τους ανάπτυξη μέχρι τη γήρανση στην ενήλικη ζωή, τότε μπορούμε να προσπαθήσουμε να πούμε: “Πώς μπορώ να αναζωογονήσω τα όργανα, να κάνω την καρδιά νεότερη, πώς μπορώ να κάνω το δέρμα νεότερο;”».
Αυτό το όραμα απέχει ακόμη αρκετά, αλλά οι ερευνητές σημειώνουν πρόοδο, με πιο πρόσφατη την κατανόηση του τρόπου με τον οποίο αναπτύσσονται τα κύτταρα του δέρματος στο έμβρυο κατά το πρώιμο στάδιο ανάπτυξης της ανθρώπινης ζωής.
Όταν ένα ωάριο γονιμοποιείται για πρώτη φορά, τα ανθρώπινα κύτταρα είναι όλα ίδια. Αλλά μετά από τρεις εβδομάδες, συγκεκριμένα γονίδια στο εσωτερικό αυτών των λεγόμενων βλαστικών κυττάρων ενεργοποιούνται, δίνοντας οδηγίες για το πώς να εξειδικευτούν και να συσσωρευτούν για να σχηματίσουν τα διάφορα κομμάτια του σώματος.
Οι ερευνητές εντόπισαν ποια γονίδια ενεργοποιούνται σε ποιες χρονικές στιγμές και σε ποιες θέσεις για να σχηματιστεί το μεγαλύτερο όργανο του σώματος, το δέρμα, και δημοσίευσαν τα ευρήματά τους στο περιοδικό Nature.
Πιθανές εφαρμογές της ανακάλυψης
Η δυνατότητα ανάγνωσης αυτών των «οδηγιών σχηματισμού δέρματος» ανοίγει συναρπαστικές δυνατότητες. Για παράδειγμα, οι επιστήμονες γνωρίζουν ήδη ότι το δέρμα του εμβρύου επουλώνεται χωρίς ουλές. Οι «οδηγίες» της μελέτης περιέχουν λεπτομέρειες για το πώς συμβαίνει αυτό, και ένας τομέας έρευνας θα μπορούσε να αφορά την αναπαραγωγή του στο δέρμα των ενηλίκων, ενδεχομένως για χρήση σε χειρουργικές διαδικασίες.
Οι επιστήμονες ανακάλυψαν επίσης ότι τα κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος παίζουν κρίσιμο ρόλο στο σχηματισμό των αιμοφόρων αγγείων στο δέρμα και στη συνέχεια μπόρεσαν να ακολουθήσουν τις σχετικές «οδηγίες» στο εργαστήριο.
Χρησιμοποίησαν χημικές ουσίες για να ενεργοποιήσουν και να απενεργοποιήσουν γονίδια τη σωστή στιγμή και στα σωστά σημεία για να αναπτύξουν δέρμα από βλαστικά κύτταρα. Μέχρι στιγμής, έχουν αναπτύξει μικροσκοπικά κομμάτια δέρματος, από τα οποία έχουν βλαστήσει μικρές τρίχες.
«Αν ξέρουμε πώς να φτιάξουμε ανθρώπινο δέρμα, μπορούμε να το χρησιμοποιήσουμε για ασθενείς με εγκαύματα», δήλωσε ο καθηγητής Haniffa. «Επίσης, αν μπορούμε να κατασκευάσουμε θύλακες τριχών, μπορούμε και να δημιουργήσουμε τριχοφυΐα».
Το πρόγραμμα Human Cell Atlas έχει αναλύσει 100 εκατομμύρια κύτταρα από διάφορα μέρη του σώματος στα οκτώ χρόνια λειτουργίας του. Έχει δημιουργήσει σχέδια άτλαντα του εγκεφάλου και των πνευμόνων και οι ερευνητές συνεχίζουν την έρευνα για τα νεφρά, το ήπαρ και την καρδιά. Η επόμενη φάση του προγράμματος είναι να συνδυαστούν οι επιμέρους άτλαντες.
Οι γενετικές οδηγίες για το πώς αναπτύσσονται άλλα μέρη του σώματος θα δημοσιευτούν τις επόμενες εβδομάδες και μήνες – μέχρι τελικά να έχουμε μια πιο ολοκληρωμένη εικόνα για το πώς είναι φτιαγμένος ο άνθρωπος.
