Το μέρος όπου έζησε κανείς ως παιδί, επηρεάζει σημαντικά την ικανότητα προσανατολισμού που έχει, όταν μεγαλώσει. Οι άνθρωποι που μεγάλωσαν σε επαρχιακές ή προαστιακές περιοχές, έχουν καλύτερες δεξιότητες προσανατολισμού και “πλοήγησης” στον χώρο, σε σχέση με όσους μεγάλωσαν μέσα σε πόλεις, ιδίως εκείνες με οδικό δίκτυο οργανωμένο γεωμετρικά σε μορφή πλέγματος με πολλούς κάθετους και οριζόντιους δρόμους.
Αυτό συμπέρανε μια νέα βρετανο-γαλλική επιστημονική έρευνα, σύμφωνα με την οποία ο σχεδιασμός των πόλεων και ιδίως των δρόμων μπορεί να επηρεάσει τη λειτουργία του εγκεφάλου και τις γνωστικές ικανότητες των παιδιών και κατ’ επέκταση των ενηλίκων. Από την άλλη, όπως δείχνει η μελέτη, οι άνθρωποι των οποίων η πόλη καταγωγής είχε γεωμετρική διαρρύθμιση τύπου στους δρόμους της, αν και γενικά έχουν χειρότερη επίδοση προσανατολισμού, είναι ελαφρώς καλύτεροι στο να προσανατολίζονται και να κινούνται σε άλλες πόλεις με παρόμοια γεωμετρική οργάνωση δρόμων.
Όσοι μεγάλωσαν σε μια πόλη με πολύπλοκη τοπογραφία έχουν καλύτερη αίσθηση προσανατολισμού σε σχέση με όσους μεγάλωσαν σε μια πόλη με απλή γεωμετρία στη χωροταξία της. Ακόμη οι ενήλικες προσανατολίζονται καλύτερα και τα καταφέρνουν πιο καλά στα μακρινά ταξίδια σε άγνωστα μέρη, όταν δεν έχουν μεγαλώσει μέσα σε μια πόλη.
Οι ερευνητές του Ινστιτούτου Συμπεριφορικών Νευροεπιστημών του Πανεπιστημιακού Κολλεγίου του Λονδίνου (UCL) και των πανεπιστημίων Κλοντ Μπερνάρ της Λιόν και της Ανατολικής Αγγλίας, με επικεφαλής τους Αντουάν Κουτρό και Ούγκο Σπάιερς, οι οποίοι έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό “Nature”, ανέλυσαν στοιχεία για σχεδόν 400.000 ανθρώπους από 38 χώρες που έπαιξαν στο κινητό τηλέφωνο τους ένα βιντεοπαιγνίδι (Sea Hero Quest), κατάλληλο για νευροεπιστημονική έρευνα σχετικά με την άνοια και τη νόσο Αλτσχάιμερ.
Το παιγνίδι απαιτεί από τους παίκτες να κατευθύνουν ένα πλοιάριο σε ένα ψηφιακό περιβάλλον, βρίσκοντας διάφορα σημεία που φαίνονται σε έναν χάρτη. Οι ερευνητές δημιούργησαν και μια δική τους εκδοχή του παιγνιδιού (City Hero Quest), που εκτυλίσσεται σε ψηφιακές πόλεις με διάφορες διατάξεις δρόμων.
Διαπιστώθηκε ότι το πού έχει μεγαλώσει ένας άνθρωπος, παίζει καθοριστικό ρόλο στην απόδοση του στον τομέα του προσανατολισμού και της πλοήγησης, ενώ αντίθετα ο τόπος διαμονής του τα τελευταία χρόνια δεν παίζει ρόλο. Για παράδειγμα, όσοι είχαν μεγαλώσει σε πόλεις με γεωμετρική διάταξη δρόμων όπως το Σικάγο και η Νέα Υόρκη τα πήγαιναν χειρότερα στο βιντεοπαιγνίδι, σε σύγκριση με όσους είχαν μεγαλώσει σε πόλεις όπως η Πράγα με πολυδαίδαλη, χαοτική και λιγότερο οργανωμένη χάραξη των δρόμων τους. Για λόγους που δεν είναι σαφείς, υπάρχουν διαφορές από χώρα σε χώρα: το πλεονέκτημα προσανατολισμού για όσους μεγάλωσαν μακριά από πόλεις, είναι πολύ μεγαλύτερο σε χώρες όπως ο Καναδάς, οι ΗΠΑ, η Αργεντινή και η Σαουδική Αραβία από ό,τι σε άλλες όπως η Αυστρία, η Γαλλία και η Ινδία.
Όπως είπε ο καθηγητής Ούγκο Σπάιερς του Τμήματος Ψυχολογίας του UCL, “βρήκαμε ότι όσοι μεγάλωσαν έξω από τις πόλεις, φαίνεται να τους έχει κάνει καλό στην ανάπτυξη των δεξιοτήτων πλοήγησης, κάτι που οφείλεται στην απουσία πολυπλοκότητας σε πολλά δίκτυα δρόμων στις πόλεις. Η ικανότητα των ανθρώπων να προσανατολίζονται στον χώρο μειώνεται σταδιακά με την ηλικία, ξεκινώντας σχετικά νωρίς στη ζωή ενός ενήλικα. Η μελέτη μας βρήκε ότι εκείνοι που μεγάλωσαν σε περιοχές με δρόμους σε μοτίβο πλέγματος, μπορεί να έχουν δεξιότητες πλοήγησης συγκρίσιμες με ανθρώπους της επαρχίας μεγαλύτερους στην ηλικία κατά πέντε χρόνια, ενώ σε μερικές περιοχές η διαφορά είναι ακόμη μεγαλύτερη”.
Η δυσκολία προσανατολισμού και πλοήγησης αποτελεί βασικό σύμπτωμα στα αρχικά στάδια του Αλτσχάιμερ. Πάντως οι ερευνητές ανέφεραν ότι είναι πρώιμο να συμπεράνει κάποιος ότι η ζωή στην επαρχία ή σε μακρινά προάστια θα βοηθήσει κατά της άνοιας, καθώς η τελευταία εξαρτάται από πολλούς παράγοντες κινδύνου (γενετικούς, τρόπο ζωής κ.α.).
ΑΠΕ-ΜΠΕ
