Οι γυναίκες της Σενεγάλης σκοτώνουν τα παιδιά τους μόλις γεννηθούν

Θύματα της κοινωνίας και της αμάθειας ή κοινοί δολοφόνοι. Η απάντηση γι’ αυτές τις γυναίκες της Σενεγάλης δεν είναι απλή

Το Μπεμπέους είναι μια από τις μεγαλύτερες χωματερές σε όλη την Αφρική με χιλιάδες ρακοσυλλέκτες να ψάχνουν ανάμεσα στα σκουπίδια για να βρουν κάτι που θα μπορέσουν να πουλήσουν. Την ίδια στιγμή όμως είναι το μεγαλύτερο νεκροταφείο παιδιών της Σενεγάλης. Μόνο τα τελευταία τρία χρόνια έχουν βρεθεί ανάμεσα στα σκουπίδια τα νεκρά σώματα 32 βρεφών. Άγνωστο είναι πόσα είναι τα βρέφη που δεν έχουν βρεθεί…

Η Σενεγάλη τα τελευταία χρόνια βρίσκεται αντιμέτωπη με ένα μεγάλο ποσοστό βρεφοκτονιών. Νεαρές γυναίκες μένουν έγκυες εκτός γάμου και εξαιτίας του στίγματος που φέρνει αυτό στην κοινωνία της Σενεγάλης αποφασίζουν να… απαλλαγούν από το πρόβλημα έστω και αργά. Χωρίς τη δυνατότητα πρόσβασης στις περισσότερες περιπτώσεις σε κλινικές εκτρώσεων, οι κοπέλες αυτές αναγκάζονται να γεννήσουν και επιλέγουν στη συνέχεια να σκοτώσουν το νεογέννητο βρέφος με τα χέρια τους.

Η φωτογράφος Μαρούσια Μμπαγέ βρέθηκε στην Σενεγάλη και συνάντησε μητέρες που σκότωσαν τα παιδιά τους δημιουργώντας ένα αποκαλυπτικό ρεπορτάζ για τον Guardian. Σύμφωνα με την ίδια πίσω από αυτή τη «μάστιγα» φαίνεται ότι βρίσκονται η ντροπή για την εγκυμοσύνη εκτός γάμου, που είναι έντονη στην κοινωνία της Σενεγάλης, αλλά και η απώλεια της παραδοσιακής καθοδήγησης και βοήθειας που υπήρχε παλιότερα για τις νέες κοπέλες. Όπως λέει πολλές από τις γυναίκες με τις οποίες μίλησε νιώθουν παραγκωνισμένες εξαιτίας του θρησκευτικού συντηρητισμού, της οικονομικής δυσκολίας και την έλλειψη της πρόσβασης στην αντισύλληψη αλλά και την απουσία οποιασδήποτε σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης.

Η παράδοση της «Μπαντιάνε»

Σε παλιότερες εποχές τα νεαρά κορίτσια μπορούσαν να απευθυνθούν στην «Μπαντιάνε», την μεγαλύτερη θεία τους, η οποία θα τα μάθαινε για το σεξ και την αντισύλληψη καθώς πλησίαζαν την εφηβεία.

Σύμφωνα με την σενεγαλέζικη παράδοση, σε κάθε οικογένεια η «la Badiane» κατέχει μια σημαντική θέση. Ωστόσο, η παράδοση αυτή χάνεται καθώς τα χρόνια περνούν. Η «Μπαντιάνε» ήταν αυτή που παρείχε σεξουαλική διαπαιδαγώγηση στα κορίτσια. Ήταν επίσης το μόνο άτομο που επιτρεπόταν να παρακολουθήσει την μύηση των κοριτσιών σε γυναίκες στο «ιερό δάσος».
Το «Le Bois Sacré», ή αλλιώς ιερό δάσος, βρισκόταν στο κέντρο μιας τελετής για τα αγόρια και τα κορίτσια που έφταναν στην εφηβεία. Τα κορίτσια συγκεκριμένα, υπό την καθοδήγηση της Μπαντιάνε, πήγαιναν στο ιερό δάσος έως και τρεις μήνες. Εκεί λάμβαναν μέρος σε τελετές και μάθαιναν για την έμμηνο ρύση και την σεξουαλικότητα καθώς και εναλλακτικές μεθόδους αντισύλληψης. Ωστόσο, εξαιτίας του γρήγορου εκμοντερνισμού και της αστικοποίησης, η παράδοση αυτή ουσιαστικά εξαφανίστηκε. Είναι χαρακτηριστικό ότι η τελευταία τέτοια μαζική τελετή συνέβη το 1968!

Μαζί με την απώλεια της παράδοσης ήρθε και η υποβάθμιση του ρόλου και της θέσης της γυναίκας στην κοινωνία κάτι που έφερε δραστικές συνέπειες στη ζωή των κοριτσιών. Οι παλιότερες γενιές γνώριζαν τις παραδοσιακές μεθόδους αντισύλληψης και έκτρωσης κάτι που ωστόσο δεν έχει περάσει στις νεότερες γενιές. Πολλές από τις γυναίκες με τις οποίες μίλησε η Μμπαγιέ δήλωσαν πως αισθάνονται ότι οι παλιότεροι τις έχουν εγκαταλείψει καθώς οι μητέρες και οι γιαγιάδες τους δεν τους μεταδίδουν πλέον αυτές τις πληροφορίες. Με την κλασική αντισύλληψη να είναι πανάκριβη και την έκτρωση να επιτρέπεται μόνο όταν η ζωή της γυναίκας κινδυνεύει, στο μυαλό αυτών των κοριτσιών δεν υπάρχει άλλη λύση.
Η Μμπαγέ μιλώντας με μερικές από τις γυναίκες που έχουν φυλακιστεί για την δολοφονία των βρεφών του και φωτογραφίζοντας τη δουλειά που κάνει η ΜΚΟ Tostan, η οποία στοχεύει να εκπαιδεύσει όσο το δυνατόν περισσότερες γυναίκες σε κάποια τέχνη ώστε να βγάζουν τα προς το ζην όταν αποφυλακιστούν, υποστηρίζει ότι είναι φανερό πως η εγκατάλειψη αυτής της παράδοσης έχει επηρεάσει κατά πολύ την κατάσταση. Για τις γυναίκες αυτές δεν υπάρχει καμία στήριξη από την οικογένεια αλλά και καμία ψυχολογική βοήθεια ή κάποιος άνθρωπος απλώς για να του μιλήσουν.

«Εδώ, το να έχεις παιδί εκτός γάμου είναι πολύ σοβαρό και η κοινωνία το αντιμετωπίζει πολύ άσχημα. Οι γυναίκες που βρίσκονται σε αυτήν την κατάσταση προτιμούν να πνίξουν το παιδί τους παρά να βιώσουν αυτή την πίεση από την κοινωνία», υποστηρίζει η Ιμάμ Μπαγιέ Νιάνγκ, μια αντιπρόσωπος της εθνοσυνέλευσης της Σενεγάλης.

Την ίδια στιγμή, πολλές από τις γυναίκες που έχουν καταδικαστεί για βρεφοκτονία αναφέρουν ότι δεν είχαν ιδέα πως μπορούσαν να αφήσουν το μωρό τους στο ορφανοτροφείο Pouponnière στην Ντακάρ, ένα από τα ελάχιστα αντίστοιχα ιδρύματα της Σενεγάλης.

Το ορφανοτροφείο Pouponnière στο Ντακάρ διοικείται από καθολικές μοναχές. Ιδρύθηκε το 1955, για να βοηθήσει τα ήδη γεμάτα νοσοκομεία και φροντίζει εγκαταλελειμμένα ή ορφανά μωρά. Στην πορεία του έχει φροντίσει 4.150 βρέφη από τα οποία 3.496 ήταν ορφανά, τα 504 υιοθετήθηκαν ή είναι στην διαδικασία υιοθέτησης και τα 104 πέθαναν. Σήμερα, στο Pouponnière φροντίζουν περίπου 86 παιδιά κάθε χρόνο. Ωστόσο, στην επαρχιακή Σενεγάλη ελάχιστες γυναίκες γνωρίζουν την ύπαρξη αυτού ή άλλου ορφανοτροφείου.

Ιστορίες… καθημερινότητας

Η Φατίμα (ψευδώνυμο) είναι 40 ετών. Εξέτισε μια ποινή πέντε ετών για την δολοφονία του νεογέννητου κοριτσιού της και η ιστορία της μοιάζει κοινή με πολλών άλλων γυναικών. Στην μικρή, θρησκευόμενη κοινότητα όπου ζούσε σε ένα νησί νότια της ηπειρωτικής χώρας ερωτεύτηκε όταν ήταν 18 και έμεινε έγκυος ενώ ήταν ανύπαντρη. Παρά την κοινωνική πίεση και το στίγμα αποφάσισε να κρατήσει το παιδί, ένα αγοράκι. Δεν συνάντησε ποτέ ξανά τον πατέρα του γιου της, ο οποίος ήταν ναύτης. Όπως λέει τόσο η ίδια όσο και ο γιος της δέχονταν καθημερινά τον ρατσισμό από την κοινότητα.

Η Φατίμα αναγκάστηκε να παντρευτεί έναν πολύ μεγαλύτερο άντρα και έκανε τέσσερα ακόμα παιδιά. Όμως κάποια στιγμή απαίτησε να πάρει διαζύγιο, ένα θέμα ταμπού στην οικογένειά της. Εκδιώχθηκε από το σπίτι της και της πήραν τα παιδιά της. Πήγε στην πρωτεύουσα της χώρας, την Ντακάρ, και βρήκε δουλειά ως υπηρέτρια. Κάποια στιγμή ζήτησε την βοήθεια του τοπικού θρησκευτικού ηγέτη, του Μαραμπούτ, ώστε να κερδίσει την συγχώρεση της οικογένειάς της. Αυτός όμως την βίασε και την άφησε έγκυο. Η Φατίμα δεν ήθελε να ζήσει κι αυτό το παιδί της ως απόκληρος και προσπαθούσε μάταια να βρει μια λύση. Ωστόσο, η έκτρωση δεν ήταν επιλογή καθώς η ίδια δεν είχε ούτε τα μέσα ούτε τις κατάλληλες διασυνδέσεις για να την κάνει κρυφά. Γέννησε μια μέρα σε ένα στενό βρώμικο σοκάκι. Για τρεις μέρες έκρυβε την κόρη της από τους εργοδότες της πριν τελικά την πνίξει.
Στο Ντακάρ γνώρισε έναν άντρα και έμεινε και πάλι έγκυος. Δεν ξέρει να γράφει ή να διαβάζει και κερδίσει λιγότερο από ένα ευρώ την ημέρα πουλώντας ό,τι μπορεί. Φοβούμενη για την ζωή τη δική της και του παιδιού της, έκρυψε την εγκυμοσύνη και όταν το παιδί γεννήθηκε το πέταξε. Σήμερα ζει κρυμμένη από την κοινωνία σε ένα δάσος και με την βοήθεια της Τοστάν φτιάχνει χυμούς και μεγαλώνει κοτόπουλα.

Από την άλλη η Μαριάμα (ψευδώνυμο) είναι 42 ετών και έχει επτά παιδιά. Απελευθερώθηκε από την φυλακή πριν από έναν χρόνο, αφού εξέτισε ποινή πέντε ετών επειδή σκότωσε την κόρη της. Όταν έμεινε έγκυος είχε χηρέψει και έβλεπε έναν άντρα με τον οποίο δεν ήταν παντρεμένη. Έκρυψε την εγκυμοσύνη από την οικογένειά της, τους φίλους και τους συναδέρφους της στη δουλειά. Όπως λέει σκότωσε την κόρη της ενώ ήταν νεογέννητη, αλλά την θήλασε περίπου μια ώρα αφού την γέννησε. Η νεκροψία του παιδιού έδειξε ότι το είχε στραγγαλίσει πριν το θάψει στον κήπο της με την βοήθεια του συντρόφου της. Οι γείτονες αντιλήφθηκαν τι συνέβη και κάλεσαν την αστυνομία, η οποία την συνέλαβε την επόμενη μέρα. Τώρα όπως λέει έχει μετανιώσει για ό,τι έκανε και προειδοποιεί τις κόρες της για τους άντρες και τις κακές τους προθέσεις.

Δύο όψεις

Απλοί δολοφόνοι και μάλιστα νεογέννητων βρεφών ή θύματα της κοινωνίας; Είναι δύσκολο να δοθεί μια τελική απάντηση. Σίγουρα οι πράξεις μας είναι δικές μας και φέρουμε την ευθύνη γι’ αυτές. Την ίδια στιγμή όμως ποια είναι η ευθύνη της κοινωνίας ή της οικογένειας που έχει δημιουργήσει το σύνολο του ανθρώπου που γινόμαστε όταν μεγαλώνουμε; Όπως συμβαίνει συχνά, στο θέμα υπάρχουν δύο όψεις.

https://www.janus.gr/