Η ανακάλυψη που ανέδειξε το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, μέσω διεθνούς συνεργασίας, ανοίγει νέους ορίζοντες στην Αστροφυσική.
Η έρευνα αυτή αναθεωρεί βασικές απόψεις για τη βαρυτική κατάρευση γιγάντιων υπέρψυχρων συννέφων Υδρογόνου τα οποία δημιουργούν τα άστρα στον Γαλαξία μας, και τον ρόλο των μαγνητικών πεδίων, αναδεικνύοντας και πάλι την σημαντική συμβολή Ελληνικών Πανεπιστημίων στην διεθνή ερευνητική σκηνή, με δημοσιεύσεις σε ιιδιαίτερα υψηλού κύρους επιστημονικά περιοδικά.
Μιλώντας για την εξέλιξη της μελέτης στο Newsbomb.gr, ο καθηγητής του Τμήματος Φυσικής του ΑΠΘ, Παντελής Παπαδόπουλος, εξήγησε ότι η διαδικασία ήταν εξαιρετικά επίπονη, απαιτώντας τέσσερα χρόνια επιβεβαιώσεων δεδομένων, τα οποία συλλέχθηκαν από τα πλέον προηγμένα ραδιοτηλεσκόπια του κόσμου: το IRAM 30 μέτρων στην Ισπανία και τη διάταξη ALMA (με 64 τηλεσκόπια) στην έρημο Ατακάμα στις Άνδεις της Βόρειας Χιλής, σε υψόμετρο 5.000 μέτρων.
«Η έρευνα αυτή ξεκίνησε ως ένα project ενός φοιτητή στην Κίνα. Όταν συγκεντρώθηκαν τα δεδομένα, στην αρχή νομίζαμε πως υπήρχε κάποιο λάθος σε αυτά αφού έρχονταν σε αντίθεση με την καθιερωμένη εικόνα που έχουμε για την βαρυτική κατάρευση γιγάντιων νεφών μοριακού Υδρογόνου στον Γαλαξία μας», ανέφερε ο καθηγητής.
Η έρευνα επικεντρώθηκε σε γιγάντια μοριακά νέφη μοριακού υδρογόνου στις παρυφές του Γαλαξία μας και στα Μαγγελανικά Νέφη. Πρόκειται για ψυχρές και σκοτεινές περιοχές, οι οποίες έχουν θερμοκρασίες που αγγίζουν τους -250°C και δεν εκπέμπουν φως στα οπτικά μήκη κύματος, και περιέχουν αέριες μάζες Υδρογόνου εκατομμυρίων Ηλιων.
Ωστόσο, τα σύννεφα αυτά εκπέμπουν ακτινοβολία στα ραδιοκύματα από τα μόρια που εμπεριέχουν, επιτρέποντας στους επιστήμονες να μελετήσουν τη φυσική τους κατάσταση.
«Με τα οπτικά τηλεσκόπια αυτά τα νέφη είναι αόρατα, αλλά τα ραδιοκύματα που εκπέμπουν τα μόρια που περιέχουν αυτά τα σύννεφα μάς επέτρεψαν να τα χαρτογραφήσουμε. Χάρη σε τέτοιους, χάρτες μπορέσαμε να διαπιστώσουμε μια καινούργια και παράξενη δυναμική τους κατάσταση», σημείωσε ο καθηγητής Παπαδόπουλος.
Επαναπροσδιορισμός της διαδικασίας αστρογένεσης
Η έρευνα ανασκεύασε την καθιερωμένη άποψη ότι τα μοριακά νέφη καταρρέουν άμεσα εξαιτίας της βαρύτητάς τους. Αντίθετα, βρέθηκε ότι τα μαγνητικά πεδία του Γαλαξία λειτουργούν ως αόρατοι ρυθμιστές, συγκρατώντας τα νέφη και καθυστερώντας τη διαδικασία κατάρρευσης.
«Η παραδοσιακή άποψη ήταν ότι αυτά τα νέφη καταρρέουν τόπους- τόπους και σταδιακά σχηματίζουν άστρα. Ωστόσο, παρατηρήσαμε πως οι εσωτερικές κινήσεις των αερίων είναι πολύ αργές για να συγκρατήσουν τη βαρύτητα. Αυτό που τα σταθεροποιεί τελικά είναι τα μαγνητικά πεδία του Γαλαξία. Παρόλο που είναι σχετικά ασθενή, είναι αρκετά ισχυρά για να ρυθμίζουν τελικά τη διαδικασία δημιουργίας των άστρων στον Γαλαξία», εξήγησε ο καθηγητής.
Τα μαγνητικά πεδία καθυστερούν την κατάρρευση των νέφων, επιτρέποντας πιο σταδιακή δημιουργία άστρων. Για παράδειγμα, το τοπικό μας άστρο, ο Ήλιος και το Ηλιακό μας Σύστημα σχηματίστηκαν πριν από περίπου 4,5 δισεκατομμύρια χρόνια από ένα τέτοιο μαζικό μοριακό νέφος.
Η μελέτη φέρνει μια νέα οπτική στη διαδικασία της αστρογένεσης. Μέχρι τώρα, τα μαγνητικά πεδία παραμελούνταν σε πολλές θεωρίες σχηματισμού άστρων. «Αν τα ευρήματά μας επιβεβαιωθούν και από άλλες ομάδες, όπως είναι απαραίτητο, τότε η μελέτη της δημιουργίας των άστρων θα πρέπει να ενσωματώσει τον ρόλο των μαγνητικών πεδίων, κάτι που δεν γινόταν μέχρι σήμερα», δήλωσε ο κ. Παπαδόπουλος.
Η τεχνολογία και οι μελλοντικές προοπτικές
Η χρήση της τεχνολογίας αιχμής ήταν κρίσιμη για την έρευνα. Το IRAM και το ALMA, δύο από τα ευαίσθητα ραδιοτηλεσκόπια στον κόσμο, που χρησιμοποιούν υπέρψυχρους ραδιοδέκτες που κάνουν χρήση του εξωτικού κβαντομηχανικού φαινομένου σήραγγας, επέτρεψαν την παρατήρηση αυτών των ψυχρών, σκοτεινών, και υπερμαζικών νεφών μοριακου Υδρογόνου στον Γαλαξία μας και τα Μαγγελανικά νέφη, ανοίγοντας τον δρόμο για περαιτέρω ανακαλύψεις.
Επιπλέον, ο καθηγητής αναφέρθηκε στις ιδιαίτερες συνθήκες διεξαγωγής της έρευνας: «Πέρα από τη σπουδαιότητα της επιστήμης, η εργασία μας πραγματοποιήθηκε σε μερικά από τα πιο όμορφα μέρη του πλανήτη, όπως οι Άνδεις και η Χαβάη. Η επιστημονική έρευνα δεν είναι μόνο εργαστήρια, μαθηματικούς υπολογισμούς, και υπολογιστές είναι και περιπέτεια!».
Διεθνής συνεργασία και Ελληνική επιστημονική συμβολή
Η έρευνα αποτελεί αποτέλεσμα μιας διεθνούς συνεργασίας με τη συμμετοχή κυρίως Κινέζων και τριών Ευρωπαίων επιστημόνων, μία ερευνήτρια από την Ιταλία και δύο επιστήμονες από την Ελλάδα.
Εκτός από τον κύριο Παπαδόπουλο συμμετείχε επίσης και o Φυσικός/Αστροχημικός Δρ Θωμάς Μπίσμπας, απόφοιτος του τμήματος Φυσικής του ΑΠΘ. Στην συγκεκριμένη υψηλού προφίλ έρευνα το ΑΠΘ ήταν η μοναδική ελληνική εκπροσώπηση, καταδεικνύοντας τη δυναμική παρουσία των ελληνικών πανεπιστημίων στη διεθνή επιστημονική σκηνή, με τα αποτελέσματα αυτής της έρευνας να παρουσιάζονται στο Nature Astronomy του Ιανουαρίου, ένα επιστημονικό περιοδικό πολύ υψηλού ερευνητικού αντίκτυπου στο πεδίο της Αστροφυσικής.
Ολοκληρώνοντας, ο καθηγητής τόνισε: «Είμαστε όλοι μαθητές μπροστά στη Φύση. Το σημαντικό τώρα είναι να περιμένουμε την επιβεβαίωση από άλλες ομάδες και να συνεχίσουμε να εξερευνούμε τον Γαλαξία μας. Το ταξίδι αυτό μόλις ξεκίνησε».
ΑΛΛΑ ΦΤΙΑΧΝΟΥΝ ΣΥΜΠΑΝΤΑ