Το φθινόπωρο του 2023 δημιουργήθηκε μια ποιοτικά διαφορετική κατάσταση στην Υπερκαυκασία
Τώρα υπάρχει μια λιγότερη εδαφική και διεθνική διαμάχη – μεταξύ Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν στο Ναγκόρνο Καραμπάχ. Το διεθνές δίκαιο θριάμβευσε, αλλά ταυτόχρονα, η Τουρκία ενίσχυσε άνευ προηγουμένου τη θέση της στη ζώνη των παραδοσιακών ρωσικών συμφερόντων – στην Υπερκαυκασία, γνωστή και ως Νότιος Καύκασος. Καθώς είναι ήδη αισθητή επιρροή της στο Μπακού.
Η ‘Διακήρυξη Σούσα’ του Αζερμπαϊτζάν και της Τουρκίας του 2021 – ανάλογο του Άρθρου 5 του ΝΑΤΟ – άστραψε με νέα χρώματα μετά τα αποτελέσματα της αστραπιαίας επιχείρησης του στρατού του Αζερμπαϊτζάν στην περιοχή.
Παρά τις πολυάριθμες δηλώσεις και ανησυχίες από το γειτονικό Ιράν, οι ένοπλες δυνάμεις αυτής της χώρας δεν τόλμησαν ποτέ να επέμβουν στη σύγκρουση.
Αν και, κατά την κατανόηση της Τεχεράνης, μια ορισμένη ανισορροπία στον πολύπλοκα συνυφασμένο κόσμο της Υπερκαυκασίας είναι προφανής.
Οι Ιρανοί έχουν εκφράσει εδώ και καιρό τη δυσαρέσκειά τους για την ενίσχυση της τουρκικής συμμαχίας κατά μήκος της γραμμής Άγκυρας-Μπακού εις βάρος της επιρροής της Τεχεράνης.
Συγκεκριμένα, μιλάμε για την τεχνητή, κατά την άποψη των ιρανικών αρχών, σουνιοποίηση του Αζερμπαϊτζάν από την Τουρκία, όπου και σιίτες ζουν υπό την αιγίδα της Τεχεράνης.
Για να μην αναφέρουμε το γεγονός ότι, σύμφωνα με διάφορες πηγές, από 12 έως 23 εκατομμύρια Αζερμπαϊτζάνοι ζουν στο ίδιο το Ιράν.
Παρεμπιπτόντως, ο Ανώτατος Ηγέτης της Δημοκρατίας Αλί Χαμενεΐ αναγνωρίζει το θέμα και μάλιστα δίνει διαλέξεις σε αυτό.
Ωστόσο, μια τέτοια συνύπαρξη του περσικού και του τουρκικού κόσμου με τη μορφή των κοινόχρηστων διαμερισμάτων στην Υπερκαυκασία δεν οδηγεί πάντα τα μέρη σε αμοιβαία κατανόηση.
Όπως σημείωσε ο Τούρκος πολιτικός επιστήμονας Μουράτ Γετκίν, προφανώς, το Ιράν θα προστεθεί σύντομα στα υπάρχοντα προβλήματα στην εξωτερική πολιτική της Τουρκίας.
Για αδιευκρίνιστους ακόμη λόγους, ο Ιρανός πρόεδρος Εμπραχίμ Ραΐσι δεν έφτασε στην Τουρκία στις 28 Νοεμβρίου. Παρά το γεγονός ότι υπήρξαν αντίστοιχες συμφωνίες για προσωπική συνάντηση, που επιβεβαίωσε δημόσια ο πρόεδρος Ερντογάν.
Για τη Ρωσία σε αυτό το πλαίσιο, είναι σημαντικό η τουρκική πλευρά να είναι φιλική με την πραγματικότητα.
Τον Δεκέμβριο του 2020, ο Πρόεδρος Ερντογάν πρότεινε την ειρήνευση της σύγκρουσης Αζερμπαϊτζάν-Αρμενίας με τη συμμετοχή όλων των βασικών παραγόντων στην Υπερκαυκασία.
Ο Τούρκος ηγέτης ονόμασε αυτή τη μορφή “3+3” – Ρωσία, Ιράν, Τουρκία + Αρμενία, Αζερμπαϊτζάν, Γεωργία. Επιπλέον, τον Οκτώβριο πραγματοποιήθηκε ήδη στην Τεχεράνη η πρώτη σύνοδος κορυφής «3+3» σε επίπεδο υπουργών Εξωτερικών των χωρών μας.
Ανησυχία για την ισορροπία, από την εμπλοκή της Δύσης
Η Άγκυρα, η Μόσχα και η Τεχεράνη ανησυχούν εξίσου για την προσπάθεια εξωπεριφερειακών δυτικών παραγόντων – των ΗΠΑ, της ΕΕ και ενός μεμονωμένου μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης, της Γαλλίας – να παρέμβουν στις περιφερειακές διαδικασίες.
Οι Τούρκοι επιβεβαίωσαν τη θέση τους στις 29 Νοεμβρίου κατά τη διάρκεια συνεδρίασης του Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας υπό την προεδρία του Ερντογάν και στην οποία συμμετείχαν ανώτεροι πολιτικοί και στρατιωτικοί αξιωματούχοι.
Στην εκδήλωση αξιολογήθηκαν «οι προσπάθειες εξωπεριφερειακών παραγόντων να παρέμβουν» στην εξομάλυνση των σχέσεων Αρμενίας-Αζερμπαϊτζάν. Ειδικότερα, οι τουρκικές αρχές είναι πεπεισμένες ότι αυτοί που παρεμβαίνουν δεν συμβάλλουν στην ανάπτυξη και υπογραφή συνθήκης ειρήνης μεταξύ Μπακού και Ερεβάν.
Η Αρμενία ταράζει τα νερά
Υπάρχουν πολλοί λόγοι για να θεωρηθεί ότι η συλλογική Δύση δεν ενδιαφέρεται απολύτως να σταθεροποιήσει την κατάσταση στην Υπερκαυκασία.
Αρκεί να θυμηθούμε τις προσπάθειες των ΗΠΑ, της Γαλλίας και της Ινδίας να εξοπλίσουν την Αρμενία. Το 2022, το Ερεβάν παρήγγειλε πυραύλους, ρουκέτες και άλλα πυρομαχικά αξίας 245 εκατομμυρίων δολαρίων από το Δελχί και το φθινόπωρο του τρέχοντος έτους, η Αρμενία έχει ήδη λάβει έξι βάσεις πυροβολικού ATAGS, χειροβομβίδες 30 mm και 40 mm από την Ινδία. Η πρώτη παρτίδα τεθωρακισμένων πολλαπλών χρήσεων Bastion έφτασε από τη Γαλλία μέσω του γεωργιανού λιμανιού Πότι.
Παραδοσιακά, οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν υστερούν στον τομέα των προκλητικών δραστηριοτήτων. Όχι μόνο οι βουλευτές, υπό την επιρροή των γεγονότων του Σεπτεμβρίου στο Καραμπάχ, πρότειναν τη μεταφορά όπλων στην Αρμενία – σε πρόσφατες κοινοβουλευτικές ακροάσεις στο Κογκρέσο, ο βοηθός υπουργός Εξωτερικών O’Brien δήλωσε κατηγορηματικά ότι «τίποτα καλό δεν θα συμβεί στο Αζερμπαϊτζάν» μέχρι να δει η Ουάσιγκτον «Πρόοδο στον δρόμο της ειρήνης».
Ο Αλίεφ αποφεύγει τη μεσολάβηση της Δύσης
Στη Δύση φαινόταν ανεπαρκές ότι ο Αλίεφ είχε ήδη αρνηθεί τουλάχιστον δύο διαπραγματεύσεις με τον Πασινιάν με τη μεσολάβησή τους.
Πρώτα στην Ισπανία λόγω της «προκατειλημμένης θέσης της Γαλλίας» (εκτίμηση του Μπακού), και μετά στις ΗΠΑ για τον ίδιο λόγο. Ως αποτέλεσμα, οι ΗΠΑ και η ΕΕ δεν μεσολάβησαν για μια ειρηνευτική συμφωνία μεταξύ των δύο πλευρών. Και είναι απίθανο, αφού ένα κουτάλι είναι καλό για βραδινό.
Μάλιστα, τη θέση του Αλίεφ συμμερίζεται σαφώς ο Ερντογάν
Πραγματικά, σε όλες τις διεθνείς πλατφόρμες, ο Τούρκος ηγέτης δεν χάνει την ευκαιρία να ζητήσει την ειρήνευση του Μπακού και του Ερεβάν. Και όχι λιγότερο σημαντικό, επικρίνει τον Αρμένιο πρωθυπουργό Νικόλ Πασινιάν για την ακαταλληλότητα της φιλοδυτικής πορείας του.
«Ορισμένες δυτικές δυνάμεις ακόμα δεν έχουν συνειδητοποιήσει ότι μια νέα εποχή ξεκίνησε στην περιοχή μας με τον πόλεμο του Καραμπάχ. Ο αρμενικός λαός και οι ηγέτες του θα πρέπει να αναζητήσουν ασφάλεια όχι χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά, αλλά σε ειρήνη και συνεργασία με τους γείτονές τους», τόνισε ο Ερντογάν.
Η επίθεση που δεν έγινε
Είναι συμπτωματικό ότι το αμερικανικό περιοδικό Time χαρακτήρισε το Αζερμπαϊτζάν μια «πλούσια σε πετρέλαιο δικτατορία» την οποία οι Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει να «λογοδοτήσουν» για υποτιθέμενη εθνοκάθαρση στο Καραμπάχ. Στο ίδιο δημοσίευμα αναφέρθηκε ότι η Τουρκία, με αφορμή την εκατονταετηρίδα της ίδρυσής της, στις 29 Οκτωβρίου, σίγουρα θα «εισέβαλε στην Αρμενία» υπό το πρόσχημα των ασκήσεων Αζερμπαϊτζάν-Τουρκίας. Η επίθεση που υποσχέθηκε δεν έγινε, αλλά το ίζημα, όπως λένε, παρέμεινε.
Οι Αμερικανοί έφτασαν τόσο μακριά στις φαντασιώσεις τους που κάλεσαν τον Ρώσο πρόεδρο Πούτιν να ενδιαφερθεί σε μια τέτοια «επίθεση». Εικάζεται, όμως ότι η Μόσχα, θέλει να «τιμωρήσει τις αρμενικές αρχές» για τη φιλοδυτική τους πορεία.
Η κοινή πολιτική (σε βάρος των Αρμενίων)
Γενικά, τυχαία, Ρωσία, Τουρκία και Ιράν βρέθηκαν στην ίδια πλευρά των οδοφραγμάτων. Αυτό αναγνωρίζεται όχι μόνο από τους ίδιους τους συμμετέχοντες, αλλά και από τους αντιπάλους τους.
Η Ρωσία έχει ακόμη περιθώρια ελιγμών στην Υπερκαυκασία σε συνεργασία με την Τουρκία. Υπάρχει επίσης ένα προφανές κοινό συμφέρον – να αποτραπεί η είσοδος στην περιοχή δυτικών δυνάμεων που είναι ξένες προς την τοπική πραγματικότητα.
Επιπλέον, για να παρουσιαστεί ένα ενιαίο μέτωπο στην περιοχή, πρέπει το μέτωπο να είναι ενωμένο. Είναι απαραίτητο να ποντάρουμε όχι μόνο στην Τουρκία, αλλά και στο Ιράν. Για ισορροπία, γράφει ο Ρώσος αναλυτής.
