Η Τσικνοπέμπτη είναι μια γιορτή που πραγματοποιείται την Πέμπτη της δεύτερης εβδομάδας του Τριωδίου, σηματοδοτώντας την αρχή της προετοιμασίας για τη μεγάλη νηστεία της Σαρακοστής. Αυτή η ημέρα προσφέρει στους ανθρώπους την ευκαιρία να απολαύσουν τα υπόλοιπα κόκκινα κρέατα τους με έναν εορταστικό και χαρούμενο τρόπο, πριν από την έναρξη της νηστείας.
Η ονομασία «Τσικνοπέμπτη» προέρχεται από τη λέξη «τσίκνα», που αναφέρεται στη χαρακτηριστική μυρωδιά του ψημένου κρέατος, και τη λέξη «Πέμπτη», καθώς η γιορτή αυτή συμβαίνει την Πέμπτη, 11 ημέρες πριν από την Καθαρά Δευτέρα. Η ημέρα αυτή λειτουργεί ως προετοιμασία για τις επόμενες ημέρες της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, ενθαρρύνοντας τους πιστούς να βιώσουν τις πνευματικές απαιτήσεις και τις παραδόσεις που συνδέονται με αυτήν την περίοδο.
Κατά τη διάρκεια της Τσικνοπέμπτης, οι οικογένειες συγκεντρώνονται γύρω από το τραπέζι, όπου καταναλώνουν διάφορες λιχουδιές από κρέας, δημιουργώντας έτσι μια ατμόσφαιρα γιορτής και κοινότητας. Αυτή η παράδοση ενισχύει τους δεσμούς μεταξύ των μελών της οικογένειας και των φίλων, ενώ ταυτόχρονα προετοιμάζει πνευματικά τους ανθρώπους για τις επερχόμενες ημέρες νηστείας και περισυλλογής.
Η Τσικνοπέμπτη βρίσκεται στη 2η εβδομάδα της περιόδου που εκκλησιαστικά ονομάζεται Τριώδιο, η οποία αποτελείται από τρεις εβδομάδες πριν εισέλθουμε στην Μεγάλη Τεσσαρακοστή, δηλαδή τη νηστεία πριν από το Πάσχα.
Ο λόγος που έχει καθιερωθεί αυτή η γιορτή να γίνεται ημέρα Πέμπτη, είναι πως η ορθόδοξη εκκλησία θεωρεί σημαντικές τις νηστείες της Τετάρτης και της Παρασκευής, οπότε και έγινε επιλογή της ενδιάμεσης ημέρας από την Τετάρτη και την Παρασκευή.
Έχει καθιερωθεί να κυριαρχεί το κόκκινο χρώμα την Τσικνοπέμπτη, είτε το κρέας είναι αυτό, είτε το κρασί, για να μας θυμίσει το Πάσχα και την χαρά της Αναστάσεως.
Τι ειναι η Τσικνοπέμπτη τι γιορτάζουμε
Η προέλευση αυτού του παράξενου εθίμου χάνεται στα βάθη του χρόνου, ωστόσο φαίνεται να συνδέεται με τις βακχικές γιορτές των αρχαίων Ελλήνων και Ρωμαίων, που θεωρούσαν το φαγοπότι και το γλέντι ιεροτελεστία για την καλή ευφορία της γης την άνοιξη.
Επίσης, η Τσικνοπέμπτη αποτελεί, ουσιαστικά, την απαρχή των εκδηλώσεων για την Αποκριά, αφού την επόμενη εβδομάδα ακολουθούν το Καρναβάλι και η Καθαρά Δευτέρα.
Έθιμα της Τσικνοπέμπτης ανά την Ελλάδα
Πέρα από το καθιερωμένο ψήσιμο κρεάτων, κάθε περιοχή της Ελλάδας έχει τα δικά της ήθη και έθιμα για την Τσικνοπέμπτη.
Στην Κέρκυρα γίνονται τα λεγόμενα «Κορφιάτικα Πετεγολέτσια». Η λέξη Πετεγολέτσια σημαίνει κουτσομπολιό και πραγματοποιείται το βράδυ της Τσικνοπέμπτης, στην Πιάτσα κοντά στην τοποθεσία «Κουκουνάρα» τής Κέρκυρας.
Στην Πάτρα, έχουμε το έθιμο της Γιαννούλας της Κουλουρούς, η οποία, σύμφωνα με την παράδοση, πιστεύει πως ο ναύαρχος Ουίλσον έρχεται να την παντρευτεί και τον περιμένει μάταια σαν την τρελή στο λιμάνι. Έτσι, την Τσικνοπέμπτη οι Πατρινοί ντύνουν κάποιον νύφη, ή βάζουν ένα ομοίωμα νύφης στο λιμάνι και διασκεδάζουν γύρω του.
Στις Σέρρες ανάβουν μεγάλες φωτιές στις αλάνες και αφού ψήσουν το κρέας, πηδούν από πάνω τους.
Στην Κομοτηνή, οι νοικοκυρές σχεδόν καίνε μια κότα, για να τη φάει η οικογένεια την Κυριακή της Αποκριάς. Η παράδοση αναφέρει, επίσης, ότι την Τσικνοπέμπτη τα αρραβωνιασμένα ζευγάρια πρέπει να ανταλλάξουν φαγώσιμα δώρα. Ο άντρας πρέπει να στείλει τον «κούρκο», δηλαδή μία κότα, και η γυναίκα μπακλαβά και μια κότα γεμιστή.
Στη Θήβα, αρχίζει ο «βλάχικος γάμος», που ξεκινά με το προξενιό δύο νέων, συνεχίζει με τον γάμο και τελειώνει την Καθαρά Δευτέρα με την πορεία των προικιών της νύφης και το γλέντι των συμπεθέρων.
Στην Ιο, το βράδυ της Τσικνοπέμπτης μασκαράδες ζωσμένοι με κουδούνια προβάτων διασχίζουν τη Χώρα και επισκέπτονται σπίτια και καταστήματα.
Στον Πόρο, η παράδοση επιβάλλει στους νέους να κλέψουν ένα… μακαρόνι, το οποίο θα βάλουν κάτω από το μαξιλάρι τους για να δουν ποια θα παντρευτούν.
Σε όλη την Πελοπόννησο σφάζουν χοιρινά από τα οποία φτιάχνουν διάφορα άλλα τρόφιμα, μεταξύ των οποίων πηχτή, τσιγαρίδες, λουκάνικα, γουρναλοιφή και παστό.
Στη Σκόπελο, οι κάτοικοι δίνουν ραντεβού στο Πεύκο, για να συνεχίσουν το γλέντι και το φαγοπότι όλοι μαζί.
