Κάθε Επανάσταση,κάθε πόλεμος και ένοπλη εξέγερση χρειάζεται και χρήμα για να πετύχει.
Η Επανάσταση του 1821 στηρίχθηκε οικονομικά από Έλληνες οι οποίοι, τόσο κατα την περίοδο της Επανάστασης του 1821 αλλά και μετά απ΄ αυτή , δώρησαν στο ελληνικό κράτος υπέρογκα και σημαντικά ποσά για τις ανάγκες των λειτουργιών και την επίτευξη των στόχων της χώρας μας. Πρόκειται για τους λεγόμενους “ευεργέτες” του ελληνικού κράτους, που με την γενναιοδωρία, την μεγαλοψυχία και πάνω απο όλα με το αίσθημα της φιλοπατρίας τους, προσέφεραν μεγάλη αρωγή για τη σύσταση και την ανάπτυξη του ελληνικού κράτους. Οι σημαντικότεροι απο αυτούς:
Γεώργιος Αβέρωφ(1818-1899)
Πρόκειται για έναν απο τους πιο σημαντικούς και αξιομνημόνευτους ευεργέτες της χώρας μας. Αποκαλέιται εθνικός ευεργέτης. Ο ίδιος απέκτησε όλη του την περιουσία όταν ήταν μετανάστης στην Αλεξάνδρεια, όπου και ανέπτυξε σημαντική επιχειρηματική δραστηριότητα. Με τα κέρδη των επιχειρήσεων, προώθησε την ίδρυση και την ανάπτυξη φιλανθρωπικών, εκπαιδευτικών και άλλων ιδρυμάτων. Δημιούργησε ελληνικά σχολεία και νοσοκομεία για τους Έλληνες της Αιγύπτου. Δωρεές έκανε συχνά στο ελληνικό κράτος, και κυρίως στο Μέτσοβο και την Αθήνα. Είναι ο ιδρυτής του Πολυτεχνείου Αθηνών, της Στρατιωτικής Σχολής Ευελπίδων και των φυλακών Αβέρωφ (Αβερώφειον Εφηβείον) ενώ με δωρεά που έκανε ο ίδιος αναμαρμαρώθηκε το Παναθηναϊκό Στάδιο. Σπουδαία υπήρξε η συνδρομή του στη ναυπήγηση του θωρηκτού “Αβέρωφ”-απο εκεί άλλωστε έλαβε και το όνομα-, τη ναυαρχίδα του στόλου κατά τους Βαλκανικούς πολέμους, η οποία αποτέλεσε σημαντικό παράγοντα για την έκβαση της μάχης. Σήμερα, λειτουργεί ως μουσείο.
Ιωάννης Βαρβάκης(1750-1825)
Ο Βαρβάκης, μεγάλος έμπορος και επιχειρηματίας στη Κασπία Θάλασσα, συνέδραμε το ελληνικό κράτος σε κρίσιμες για αυτό στιγμές και απέδειξε την κοινωνική ευαισθησία και τη φιλοπατρία του. Στήριξε τον αγώνα του Νικηφόρου Θεοτόκη στο κοινωνικό του έργο, ενώ το 1817 βοήθησε στην ίδρυση ελληνικών σχολείων στη Μαριούπολη. Μετά από αίτημα του Ιωάννη Καποδίστρια προσέφερε 150.000 ρούβλια για την ίδρυση Ανώτερης Ελληνικής Σχολής στην Οδησσό το 1818, προσέφερε οικονομική ενίσχυση για την Φιλόμουσο Εταιρεία, ενώ το 1818 προσέφερε χιλιάδες γρόσια στο Γυμνάσιο της Χίου.
Με την έκρηξη της Επανάστασης του 1821, συνέδραμε οικονομικά τον Υψηλάντη και διέθεσε υψηλά ποσά για την εξαγορά Χριστιανών αιχμαλώτων, ενώ παράλληλα έστελνε φορτία σίτου και πυρίτιδας, καθώς και χρήματα για τις ανάγκες του στόλου. Στη διαθήκη του άφησε χιλιάδες ρούβλια στο ελληνικό κράτος για την ανέγερση σχολείων και τη μόρφωση των Ελληνόπουλων. Με βουλευτικό διάταγμα του 1843 αποφασίστηκε-όπως ήταν η επιθυμία του- η ανέγερση διδακτηρίου, το οποίο ολοκληρώθηκε το 1860 στην οδό Αθηνάς, στο σημείο που υπάρχει σήμερα η Βαρβάκειος αγορά, η οποία πήρε το όνομα αυτό προς τιμή του Έλληνα ευεργέτη. Προς τιμήν του επίσης, γυρίστηκε και η ξένη σε παραγωγή-με τη συνδρομή Ελλήνων ηθοποίων- ταινία “Ο Θεός αγαπούσε το χαβιάρι”, η οποία σκιαγραφεί τον αληθινό χαρακτήρα και τη δράση του Βαρβάκη.
Αδελφοί Ριζάροι
Ο Μάνθος και ο Γεώργιος Ριζάρης ήταν μεγαλόμποροι, με δικό τους εμπορικό οίκο στη Μόσχα. Ο Μάνθος Ριζάρης, ήδη από τις παραμονές της Επανάστασης του 1821, εκδήλωσε την επιθυμία του να συμπράξει υπέρ του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα των Ομογενών του. Μυήθηκε μεταξύ των πρώτων στη Φιλική Εταιρεία από τον Εμμανουήλ Ξάνθο στη Μόσχα και πήρε το ψευδώνυμο “Πρόθυμος”, ενδεικτικό της μεγάλης του δραστηριότητας. Υποστήριξε οικονομικά το επαναστατικό κίνημα του Αλέξανδρου Υψηλάντη στη Μολδοβλαχία, ενώ διέθεσε σημαντικά χρηματικά ποσά για τις ανάγκες της Επανάστασης στις νότιες ελληνικές επαρχίες καθώς και για την απελευθέρωση αιχμαλώτων. Για την προσφορά του αυτή, η Εταιρεία τον ανακήρυξε “Μέγαν Ευργέτην”.
Κατά την τελευταία περίοδο του Αγώνα, ο Γεώργιος Ριζάρης συνέδραμε στην προσπάθεια του Ιωάννη Καποδίστρια να συστήσει Τράπεζα, ενώ υποστήριξε και το εκπαιδευτικό πρόγραμμα αγοράζοντας μεγάλο αριθμό βιβλίων. Σημαντικότατη ήταν η προσφορά των αδελφών στην ανύψωση της παιδείας και του πολιτισμού των Ομογενών.
Ευάγγελος Ζάππας(1800-1865)
Ο Ευάγγελος Ζάππας ήταν γιός ενός απο τους μεγαλύτερος εμπόρους της Βόρειας Ηπείρου. Ο ίδιος μετανάστευσε στο Βουκουρέστι και εγκαταστάθηκε στη Βλαχία, αφού αρνήθηκε τη χρηματική αποζημίωση για τους ήρωες της επανάστασης του 1821. Εκεί δραστηροποιήθηκε εμπορικά ενώ μεγάλα ποσά απο τα κέρδη του, τα έστελνε ως δωρεές για το ελληνικό κράτος.
Συγκεκριμένα, ίδρυσε το 1850 την γεωργική, βιομηχανική και τεχνική έκθεση “Νέα Ολύμπια”, ενώ το 1856 προσέφερε τετρακόσια μερίσματα της εταιρείας του στον βασιλιά Όθωνα, ώστε τα κέρδη να χρησιμοποιηθούν για την Ολυμπιάδα και τα βραβεία των νικητών και χρηματοδότησε τη δημιουργία του γνωστού Ζαππείου Μεγάρου. Η τελευταία του δωρεά, ίσως να αποτελεί και την πιο σημαντική προσφορά του Ευάγγελου Ζάππα στην Ελλάδα.Το 1859 κατάφερε να αναβιώσει τους Αγώνες στην πλατεία Λουδοβίκου (τη σημερινή πλατεία Εθνικής Αντιστάσεως ή Κοτζιά). Απεβίωσε το 1865 αφήνοντας ένα μεγάλο χρηματικό πόσο στο ελληνικό κράτος, με το οποίο χρηματοδοτήθηκαν οι Ολυμπιακοί του 1870 και του 1875 οι οποίοι έγιναν στο Παναθηναϊκό Στάδιο, το οποίο ο ίδιος είχε αναστυλώσει.
Κωνσταντίνος Βέλλιος(1772-1837)
Ο Κωνσταντίνος Μπέλλιος ήταν έμπορος και τραπεζίτης στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες και στη Βιέννη. Διετέλεσε Βαρόνος της Αυστροουγγαρίας. Ήταν Φιλικός και πολεμιστής του Ιερού Λόχου κατά την Εθνεγερσία καθως και χρηματοδότης του Αλεξάνδρου Υψηλάντη. Θεωρείται, μαζί με τον Γεώργιο Αβέρωφ, Μέγας Εθνικός ευεργέτης.Έκανε πολλές δωρεές στη Βιέννη, και ενίσχυσε οικονομικά την Ελληνική Επανάσταση του 1821. Ιδιαίτερα, βοήθησε τους επαναστάτες στην ιδιαίτερη πατρίδα του, τη Μακεδονία. Ίδρυσε τον οικισμό Νέα Πέλλα της Αταλάντης όπου εγκαταστάθηκαν οι Μακεδόνες εθνικοί αγωνιστές του 1821. Δώρισε το νοσοκομείο “Η Ελπίς” στο Δήμο Αθηναίων και την τεράστια βιβλιοθήκη του στην Εθνική Βιβλιοθήκη για τη Μακεδονία.
Γεώργιος Σταύρου(1795-1869)
Ο Γεώργιος Στάυρου ήταν δημιουργός της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδας. Προερχόταν από Γιαννιώτικη οικογένεια εμπόρων και εργάστηκε αρχικά στον εμπορικό οίκο του πατέρα του στη Βιέννη, ενώ παράλληλα μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία. Ο Καποδίστριας εκτιμώντας τις οικονομικές γνώσεις του Σταύρου, του ανέθεσε τη συγκρότηση του Υπουργείου Οικονομικών και τη σύσταση μίας τράπεζας καθαρά ελληνικής. Ο ίδιος διέθεσε πολλά απο την περιουσία του το ελληνικό κράτος και ενίσχυσε τον αγώνα του 1821. Ο Σταύρου με τη διαθήκη του διέθεσε ολόκληρη την περιουσία του για την ίδρυση και συντήρηση Ορφανοτροφείου στα Γιάννενα και νοσοκομείου στην Πάρνηθα.
