Μια νέα μελέτη που πραγματοποιήθηκε από ερευνητές του Oxford Population Health έδειξε ότι μια σειρά περιβαλλοντικών παραγόντων, όπως ο τρόπος ζωής (κάπνισμα και σωματική δραστηριότητα) και οι συνθήκες διαβίωσης, έχουν μεγαλύτερη επίδραση στην υγεία και στον πρόωρο θάνατο από ό,τι τα γονίδιά μας.
Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν δεδομένα από σχεδόν μισό εκατομμύριο συμμετέχοντες στη βάση δεδομένων UK Biobank για να αξιολογήσουν την επιρροή 164 περιβαλλοντικών παραγόντων και γενετικών κινδύνων σε 22 σημαντικές ασθένειες που σχετίζονται με τη γήρανση και τον πρόωρο θάνατο. Η μελέτη δημοσιεύθηκε σήμερα στο Nature Medicine.
Βασικά ευρήματα
• Οι περιβαλλοντικοί παράγοντες εξήγησαν το 17% της διακύμανσης του κινδύνου θανάτου, σε σύγκριση με λιγότερο από 2% που εξηγήθηκε από τη γενετική προδιάθεση (όπως την κατανοούμε σήμερα).
• Από τους 25 ανεξάρτητους περιβαλλοντικούς παράγοντες που αναγνωρίστηκαν, το κάπνισμα, η κοινωνικοοικονομική κατάσταση, η σωματική δραστηριότητα και οι συνθήκες διαβίωσης είχαν τη μεγαλύτερη επίδραση στη θνησιμότητα και στη βιολογική γήρανση.
• Το κάπνισμα συνδέθηκε με 21 ασθένειες, οι κοινωνικοοικονομικοί παράγοντες (όπως το εισόδημα του νοικοκυριού, η ιδιοκτησία κατοικίας και η εργασιακή κατάσταση) συνδέθηκαν με 19 ασθένειες, και η σωματική δραστηριότητα συνδέθηκε με 17 ασθένειες.
• 23 από τους αναγνωρισμένους παράγοντες είναι τροποποιήσιμοι.
• Περιβαλλοντικές επιδράσεις κατά την πρώιμη ζωή, όπως το σωματικό βάρος στα 10 έτη και το κάπνισμα της μητέρας κατά τη γέννηση, επηρεάζουν τη γήρανση και τον κίνδυνο πρόωρου θανάτου 30-80 χρόνια αργότερα.
• Οι περιβαλλοντικοί παράγοντες είχαν μεγαλύτερη επίδραση στις ασθένειες των πνευμόνων, της καρδιάς και του ήπατος, ενώ ο γενετικός κίνδυνος ήταν πιο καθοριστικός για την άνοια και τον καρκίνο του μαστού.
«Η έρευνά μας καταδεικνύει τη βαθιά επίδραση των περιβαλλοντικών παραγόντων που μπορούν να αλλάξουν είτε από τα άτομα είτε μέσω πολιτικών που βελτιώνουν τις κοινωνικοοικονομικές συνθήκες, μειώνουν το κάπνισμα ή προάγουν τη σωματική δραστηριότητα», δήλωσε η Καθηγήτρια Επιδημιολογίας στο Oxford Population Health και ανώτερη συγγραφέας της μελέτης, Cornelia van Duijn. Και πρόσθεσε:
«Ενώ τα γονίδια παίζουν καθοριστικό ρόλο στις παθήσεις του εγκεφάλου και σε ορισμένους τύπους καρκίνου, τα ευρήματά μας αναδεικνύουν τις ευκαιρίες για μείωση των κινδύνων χρόνιων ασθενειών των πνευμόνων, της καρδιάς και του ήπατος, που είναι οι κύριες αιτίες αναπηρίας και θανάτου παγκοσμίως. Οι επιδράσεις κατά την πρώιμη ζωή είναι ιδιαίτερα σημαντικές, καθώς δείχνουν ότι οι περιβαλλοντικοί παράγοντες επιταχύνουν τη γήρανση από νωρίς, αλλά αφήνουν πολλές ευκαιρίες για την πρόληψη μακροχρόνιων ασθενειών και πρόωρου θανάτου».
Το «ρολόι γήρανσης»
Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν ένα μοναδικό μέτρο γήρανσης (ένα νέο «ρολόι γήρανσης») για να παρακολουθήσουν την ταχύτητα γήρανσης των ανθρώπων μέσω των επιπέδων πρωτεϊνών στο αίμα. Αυτό τους επέτρεψε να συνδέσουν τις περιβαλλοντικές επιδράσεις που προβλέπουν την πρόωρη θνησιμότητα με τη βιολογική γήρανση. Το συγκεκριμένο μέτρο είχε ήδη αποδειχθεί αποτελεσματικό στην ανίχνευση αλλαγών που σχετίζονται με την ηλικία, όχι μόνο στη βάση δεδομένων UK Biobank αλλά και σε δύο άλλες μεγάλες μελέτες από την Κίνα και τη Φινλανδία.
«Γνωρίζουμε εδώ και καιρό ότι παράγοντες κινδύνου όπως το κάπνισμα επηρεάζουν την υγεία της καρδιάς και του κυκλοφορικού συστήματος, αλλά αυτή η νέα έρευνα υπογραμμίζει πόσο μεγάλη είναι η ευκαιρία να επηρεάσουμε τις πιθανότητές μας να αναπτύξουμε προβλήματα υγείας, συμπεριλαμβανομένων των καρδιαγγειακών παθήσεων, και να αποφύγουμε τον πρόωρο θάνατο. Χρειαζόμαστε επειγόντως τολμηρές πολιτικές παρεμβάσεις από την κυβέρνηση για να αντιμετωπίσουμε τα εμπόδια που στερούν από πολλούς ανθρώπους την καλή υγεία», ανέφερε ο Καθηγητής Bryan Williams, Επικεφαλής Επιστημονικός και Ιατρικός Αξιωματούχος του British Heart Foundation, πρόσθεσε:
Η έρευνα έδειξε ότι, ενώ πολλές από τις ατομικές περιβαλλοντικές εκθέσεις είχαν μικρή επίδραση στον πρόωρο θάνατο, η συνδυασμένη επίδραση αυτών των παραγόντων κατά τη διάρκεια της ζωής (γνωστή ως ‘εξωσωμάτιο’) εξηγεί ένα μεγάλο ποσοστό της διακύμανσης στην πρόωρη θνησιμότητα. Σύμφωνα με τους ερευνητές, τα ευρήματα αυτής της μελέτης ανοίγουν τον δρόμο για ολοκληρωμένες στρατηγικές βελτίωσης της υγείας των πληθυσμών που γερνούν, εντοπίζοντας κρίσιμους συνδυασμούς περιβαλλοντικών παραγόντων που επηρεάζουν τον κίνδυνο πρόωρου θανάτου και πολλές κοινές ασθένειες που σχετίζονται με τη γήρανση.
