Πριν από το νέο σημείο τομής στη σύγχρονη ιστορία, την 24η Φεβρουαρίου 2022, όταν η Ρωσία ενπαλάκη ενεργά στον ουκρανικό εμφύλιο που μαινόταν εδώ και οκτώ χρόνια, ένας υπόγειος θρησκευτικός πόλεμος μαινόταν με επίκεντρο την Ουκρανία.
«Καμπανάκι» για το ρήγμα που έχει σχηματιστεί στην Ορθοδοξία έκρουε πριν από μερικούς μήνες από την πλευρά του ο Γεώργιος Κυριάκου, πρόεδρος της Παγκύπριας Ένωσης Ελλήνων Θεολόγων, ένα χρόνο μετά την υιοθέτηση του ουκρανικού αυτοκεφάλου από την Ιερά Σύνοδο της Εκκλησίας της Κύπρου.
Οι δηλώσεις του δημοσιεύθηκαν σε ρωσικά ΜΜΕ.
Σύμφωνα με πληροφορίες, εκείνη τη χρονική περίοδο. πριν από τη νέα φάση του πολέμου, είχε σταματήσει ο διάλογος ενώ υπήρχαν φήμες για μια άτυπη συμφωνία. Καθώς η κυπριακή εκκλησία δεν υποστήριξε ομόφωνα την αναγνώριση της ουκρανικής αυτοκεφαλίας, πληροφορίες αναφέρουν ότι ο Αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος της Κύπρου δεν θα συλλειτουργήσει με τον Επιφάνιο ενώ φαίνεται ότι δεν θα τον καλέσει στην Κύπρο.
Σε σχετική ηρεμία παραμένει η κατάσταση στην κυπριακή εκκλησία κάτι που μπορεί να ανατραπεί ανά πάσα στιγμή, σύμφωνα με τον κύριο Κυριάκου.
Ομως, το γόητρο του Αρχιεπισκόπου δεν πλήττεται καθώς το θέμα απέκτησε πολιτική διάσταση κάτι που σημαίνει ότι ξεπερνά τα όρια της εκκλησίας, προσθέτει.
«Ωστόσο με την πάροδο του καιρού φαίνεται ότι το λεπτό αυτό ζήτημα έχει γεωπολιτικό χαρακτήρα. Οι πολιτικοί που θέλουν να αποσπάσουν εδάφη, εμπλέκουν την Εκκλησία μέσα στις επιδιώξεις τους. Δυστυχώς η Εκκλησία εγκλωβίστηκε μέσα σε αυτές τις προεκτάσεις και καλείται να παίξει ένα ρόλο.
Δεν μπορούμε να προβλέψουμε με σιγουριά ποια πλευρά θα επικρατήσει. Το σίγουρο είναι ότι έχει γίνει μια αδικία σε βάρος της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ουκρανίας», τονίζει χαρακτηριστικά ο κος Κυριάκου.
Σύμφωνα με τον πρόεδρο της Παγκύπριας Ένωσης Ελλήνων Θεολόγων είναι οφθαλμοφανές ότι πίσω από αυτό κρύβεται η αντιπαλότητα Ρωσίας – ΗΠΑ:
«Είναι ξεκάθαρη η ευθύνη των Ηνωμένων Πολιτειών που θέλει να διαιρέσει και με αυτόν τον τρόπο να ελέγξει την εκκλησία της Μόσχας. Αν είχαν τη δυνατότητα να διαιρέσουν και το Πατριαρχείο Μόσχας θα το έκαναν. Το ”διαίρει και βασίλευε” είναι η πολιτική των Αγγλοσαξόνων. Το ίδιο έκαναν και εμάς στην Κύπρο. Δημιούργησαν εθνικές διαφορές με τους Τουρκοκύπριους που στην πραγματικότητα ήταν ελληνοκύπριοι που εξισλαμίστηκαν. Στη συνέχεια φτάσαμε στη διαίρεση του νησιού.
Στο ίδιο μοτίβο, αν παρατηρήσουμε στενότερα το Ουκρανικό, θα καταλάβουμε ότι Ουκρανία είναι για τη Ρωσία, ότι ακριβώς το Κόσοβο για τη Σερβία. Στην Ουκρανία αναπτύχθηκε η κοιτίδα του ρωσικού χριστιανισμού.
Όμως ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος και η Δύση αναγνώρισαν αυτόν που μέχρι πρότινος θεωρούνταν σχισματικός και αχειροτόνητος, ως επικεφαλής της Ουκρανικής εκκλησίας. Από την άλλη, ο αναγνωρισμένος, πανορθόδοξα και κανονικά, ο μητροπολίτης Κιέβου Ονούφριος, είναι πλέον έκπτωτος. Αυτές οι πράξεις δημιουργούν ένα οξύμωρο σχήμα που αποδεικνύει απουσία της κοινής λογικής αλλά και στέρηση εκκλησιαστικής συνείδησης αφού με ελαφρά τη καρδία εμμένουν σε πράξη εκκλησιαστικού διχασμού. Και διερωτάται κανείς· ποιό μπορεί να είναι το αντίτιμο το οποίο τοποθετήθηκε πιο ψηλά από την ενότητα του σώματος της Εκκλησίας και δη όταν η ενέργεια αυτή δεν σχετίζεται με δογματικά θέματα;»
Σε κάθε περίπτωση ο πρόεδρος της Παγκύπριας Ένωσης Ελλήνων Θεολόγων επισημαίνει οτι σέβεται απεριόριστα την Μητέρα Εκκλησία, το Οικουμενικό Πατριαρχείο μας και εύχεται όπως ο εκάστοτε Οικουμενικός Πατριάρχης βαδίζει στο δρόμο της εκκλησιαστικής ενότητας και να επιμένει σε αυτήν.
«Θεωρώ όμως ότι η πράξη του Οικουμενικού μας Πατριάρχη, δηλαδή η απόδοση της αυτοκεφαλίας, είχε πολιτική χροιά και υπό άλλες συνθήκες δεν θα ενεργούσε ως προς αυτήν την κατευθυνση. Δύο ήταν οι λόγοι ειδικότερα που τον ώθησαν σε αυτό : Η απουσία της Ρωσίας από τη Σύνοδο του Κολυμπαρίου ως αφορμή, και η αμερικανική πίεση που δέχεται. Ας μην ξεχνάμε ότι το Οικουμενικό Πατριαρχείο μας βρίσκεται στο σταυροδρόμι πιέσεων. Από τη μία μεριά πιέζεται από τους Τούρκους και από την άλλη από τις αγγλο- αμερικανικές πολιτικές της Δύσης που το χρησιμοποιούν για να επιτύχουν δικά τους συμφέροντα στην περιοχή. Φυσικά δεν είναι εύκολο να βρίσκεται κανείς στην δίνη των αντίπαλων γεωπολιτικών συμφερόντων των μεγάλων δυνάμεων, όταν μάλιστα με αυτά δεν αστειεύονται
Σε κάθε περίπτωση εκτιμώ ότι έπρεπε να συνεργαστεί με τον Πατριάρχη Μόσχας καθότι σε αυτό υπάγεται η δικαιοδοσία της ουκρανικής εκκλησίας, αν και η Ουκρανία είναι ανεξάρτητο κράτος. Ήταν αταίριαστη κίνηση, επενέβη σε ξένη δικαιοδοσία, δεν έλυσε κανένα χρονίζον πρόβλημα, αντίθετα δημιούργησε. Επομένως η ενέργεια της αυτοκεφαλίας ήταν αχρείαστη», υπογραμμίζει.
«Για το αν η απόδοση αυτοκεφαλίας στην εκκλησία της Ουκρανίας είναι σύμφωνη με τα εκκλησιαστικά θέσμια και τους ιερούς κανόνες, μπορεί όποιος επιθυμεί να μελετήσει το σχετικό σύγγραμμα του Μητροπολίτου Κύκκου και Τηλλυρίας κ.κ. Νικηφόρου», πρόσθεσε.
Παράλληλα καθιστά σαφές ότι είναι οξύμωρο να δημιουργούμε ένταση στους κόλπους της εκκλησίας ειδικά όταν ξέρουμε ότι θα υπάρξει μια μορφή σχίσματος.
«Όταν υπάρχει ένα πανορθόδοξο θέμα, αυτό πρέπει να λυθεί από σύσσωμη την Ορθοδοξία, μέσα από μια πανορθόδοξη Σύνοδο που θα έχει καθολική συμμετοχή. Αν δεν λυθεί εγκαίρως το ζήτημα είναι πολύ πιθανό να φτάσουμε σε κανονικό σχίσμα. Θα είναι θλιβερό γεγονός η διχόνοια, και η ιστορία μας δείχνει πού έχουν οδηγήσει τα σχίσματα. Ο κόσμος πρέπει να ενώνεται και όχι να διασπάται», προσθέτει.
Ταυτόχρονα ο κ Κυριάκου, αναγνωρίζει ότι το αυτοκέφαλο που δόθηκε στην ουκρανική εκκλησία και αναγνωρίστηκε από κάποιες ελληνόφωνες εκκλησίες, κρύβει κατ αναλογίαν, τον κίνδυνο δημιουργίας ανεξάρτητης Μακεδονικής εκκλησίας με την υπογραφή του Οικουμενικού Πατριαρχείου.
«Οι Σκοπιανοί έχουν προχωρήσει στη δημιουργία πλαστής ιστορίας και τώρα θέλουν να δημιουργήσουν και δική τους ψευδο-εκκλησία με βάση την ψευδο-εθνικότητα. Μήπως οι θιασώτες της ψευδομακεδονικής αυτής οντότητας δεν προσδοκούν την υφαρπαγή του εδάφους της ελληνικής Μακεδονίας;
Αυτός είναι ο τεράστιος κίνδυνος για την Ορθοδοξία που φάνηκε από την περίπτωση του Ουκρανικού. Πρόκειται για το ορατό ενδεχόμενο μιας εθνοφυλετικής διάσπασης που θα ακυρώσει τον πολυπολιτισμικό χαρακτήρα της Ορθοδοξίας και την οικουμενικότητά της», συμπληρώνει.
«Δεν είναι σωστό η Εκκλησία μας να σπάει σε εθνικά κομμάτια· ο ρόλος της είναι ενωτικός των ανθρώπων και των εθνών στη βάση της κοινής ορθόδοξης πίστης και ανεξάρτητος από εθνικότητες, επειδή τότε θα καταλήξουμε στον εθνικισμό. Πρέπει να αγαπάμε την πατρίδα μας αλλά και την πατρίδα των άλλων. Η κοινή μας πίστη, ωστόσο, ως Ορθοδόξων, πρέπει να υπερβαίνει τις διαφορές που υπάρχουν σε επίπεδο εθνικότητας. Εξάλλου η σύνοδος του Οικ. Πατριαρχείου το 1872, γνωρίζουμε πολύ καλά πως, καταδίκασε ως αίρεση τον εθνοφυλετισμό γιατί κατατρώει σπλάχνα και διαιρεί το σώμα της Εκκλησίας. Ο Χριστός μας ενώνει λοιπόν· για το λόγο αυτό ας ξεκινήσουμε εδώ και τώρα τη δημιουργία γέφυρας και εφόσον η απόφαση του Οικουμενικού Πατριαρχείου ήταν λάθος τότε πρέπει να ακουστεί η συγνώμη», καταλήγει.
