Νέα επιστημονική μελέτη αποκαλύπτει ότι η σοκολάτα την εποχή των Μάγια λειτουργούσε ως χρήμα και η απώλεια της μπορεί να έπαιξε ρόλο στη πτώση αυτού του πολιτισμού.
Ο David Freidel, ανθρωπολόγος και ειδικός των Maya στο Πανεπιστήμιο της Ουάσινγκτον στο St. Louis, Missouri, σχολιάζει ότι η σοκολάτα για την τότε εποχή θεωρείτο ένα πολύ σπουδαίο φαγητό και είναι σχεδόν σίγουρο ότι λειτουργούσε ως «νόμισμα».
Οι αρχαίοι Μάγια δεν χρησιμοποιούσαν ποτέ κέρματα ως χρήμα αλλά όπως αρκετοί αρχαίοι πολιτισμοί έκαναν εμπόριο με αντικείμενα, καπνό, αραβόσιτο και ρούχα. Οι Ισπανοί αποικιοκρατικοί λογαριασμοί του 16ου αιώνα δείχνουν ότι οι Ευρωπαίοι χρησιμοποίησαν το κακάο –κύριο στοιχείο της σοκολάτας- για να πληρώσουν τους εργαζόμενους αλλά δεν είναι σαφές αν το συγκεκριμένο προϊόν θεωρείτο ως «νόμισμα» και πριν από την άφιξη τους.
Η Joanne Baron, αρχαιολόγος στο δίκτυο Bard Early College Network – ένα δίκτυο που επικεντρώνεται στην διδασκαλία μαθητών Γυμνασίου και Λυκείου ανέλυσε τα έργα των Μάγια . Εστίασε σε δημοσιευμένες έρευνες και άλλες διαθέσιμες εικόνες των Μάγια κατά τη διάρκεια της κλασικής περιόδου των Μάγια από περίπου 250 μ.Χ μέχρι το 900 μ.Χ στο σημερινό Μεξικό και την Κεντρική Αμερική. Τα αντικείμενα – συμπεριλαμβανομένων των τοιχογραφιών, των κεραμικών ζωγραφικών έργων και των γλυπτών – απεικονίζουν τις τυπικές συναλλαγές και τους φόρους που έπρεπε να δοθούν στο βασιλιά.
Η σοκολάτα δεν εμφανίζεται πολύ στην πρώιμη εποχή και αρχίζει να γίνεται γνωστή τον 8ο αιώνα. Εποχή που φαίνεται να αρχίζει να χρησιμοποιείται ως «χρήμα» για πληρωμή αγαθών ή υπηρεσιών ή ανταλλαγών. Οι μάγια κατανάλωναν την σοκολάτα ως ρευστό ρόφημα σε πήλινα κύπελλα
Μια από τις παλιότερες τοιχογραφίες που ήταν σε κεντρική αγορά στα σύνορα της Γουατεμάλας απεικονίζει μια γυναίκα που προσφέρει ένα μπολ με κακάο σε κάποιο που της έδωσε ζύμη για να φτιάξει Tamales (μεξικάνικη πίττα).
Αυτή η πρώιμη απεικόνιση υποδηλώνει ότι τα αγαθά δίνονταν ως είδος φόρου ή τιμής προς τους ηγέτες των Μάγια. Ο καπνός και ο σπόρος του αραβοσίτου δίδονται επίσης ως φόρος αλλά αυτά που δίνονται με οικονομικά κίνητρα είναι τα κομμάτια από ύφασμα και σακούλες με αποξηραμένους κόκκους κακάου όπως αναφέρουν ανθρωπολόγοι.
Η Baron πιστεύει οτι το γεγονός οτι οι βασιλιάδες των Μάγια συλλέγανε τo κακάο και τα υφάσματα ως φόρο δείχνουν ότι και τα δύο είχα χρηματική αξία γι’ αυτούς γιατί «συλλέγανε περισσότερο κακάο απ’ ότι το παλάτι κατανάλωνε, άρα χρησιμοποιείτο ως νόμισμα για να πληρώσουν τους εργάτες και να αγοραστούν νέα προϊόντα»
Ο Freidel λέει ότι το κακάο ήταν γενικά αποδεκτό και αγαπημένο από τους Μάγια αλλά ήταν πολύ πιο ψηλά στην χρηματική του δύναμη σε σύγκριση με τον αραβόσιτο γιατί δύσκολα παράγεται και οι καλλιέργειες τους δεν ήταν πολύ κοντά στις πόλεις των Μάγια. Ενώ η Baron εξηγεί ότι η ξηρασία οδήγησε στην πτώση του πολιτισμού των Μάγια καθώς σταμάτησε ο εφοδιασμός κακάο άρα και η πολιτική δύναμη.
Ο Freidel λέει ότι η άνοδος των καλλιτεχνικών απεικονίσεων του κακάο μπορεί να μην σημαίνει αναγκαστικά την «χρηματική δύναμη» του κακάο αλλά απλά την γενική καλλιτεχνική απασχόληση του κόσμου. Επίσης δεν μπορεί να μιλήσει με σιγουριά αν η απώλεια κακάο συνέβαλε στην κατάρρευσή των Μάγια γιατί όπως αναφέρθηκε υπήρχαν κι άλλα προιόντα που χρησιμοποιούνται ως νόμισα όπως ο αραβόσιτος, τα υφάσματα και μοιάζει δύσκολο από την απώλεια και μόνο ενός προϊόντος να κατάρρευσε ένας ολόκληρος πολιτισμός.
