9 Μαΐου 1967. Μία εγχείρηση ανοιχτής καρδιάς ολοκληρώθηκε με πλήρη επιτυχία στην Κλινική Cleveland των ΗΠΑ. Η πολύωρη ιατρική πράξη σήμανε την τελειοποίηση της επαναστατικής μεθόδου του bypass. Το bypass δημιουργεί μία νέα οδό για τη ροή του αίματος προς την καρδιά. Ο χειρουργός παίρνει ένα υγιές αιμοφόρο αγγείο από το πόδι, το χέρι ή το στήθος και το συνδέει με την αρτηρία της καρδιάς (στεφανιαία αρτηρία). Με αυτόν τον τρόπο, το αίμα παρακάμπτει τη στενωμένη αρτηρία. Στην ουσία, η επέμβαση δεν θεραπεύει τη στεφανιαία νόσο. Απλώς παρακάμπτει τις στενώσεις των αρτηριών και αυξάνει την αιμάτωση του μυοκαρδίου. Επεμβάσεις ανοιχτής καρδιάς επιχειρούνταν από τις αρχές του 1960. Ωστόσο, η ανάπτυξη της τεχνικής του bypass τελειοποιήθηκε το 1967 από έναν πρωτοπόρο Αργεντίνο καρδιοχειρουργό. Ο Ρενέ Φαβαλόρο διέθετε το πάθος ενός μάχιμου γιατρού της επαρχίας και το ταλέντο ενός χειρουργού διεθνούς φήμης. Έτσι περιέγραφαν πολύ εύστοχα οι άνθρωποι που είχαν την τύχη να τον γνωρίσουν. Όταν έκανε το αγροτικό του κατάλαβε ότι είχε κλίση στην καρδιολογία. Δεν περιορίστηκε όμως στην ειδίκευση, τον ενδιέφερε η έρευνα. Όταν αντιλήφθηκε ότι στην Αργεντινή τα περιθώρια εξέλιξής του ήταν στενά, άρχισε να εξερευνά το ενδεχόμενο της μετανάστευσης. Οι καθηγητές του τού πρότειναν την Κλινική του Cleveland, που φημιζόταν για το καινοτόμο ερευνητικό έργο στον τομέα της καρδιοχειρουργικής. Έτσι, με πενιχρά αγγλικά, αλλά πολύ όρεξη για επιστημονική μελέτη, ταξίδεψε στις ΗΠΑ και εντάχθηκε στο δυναμικό της κλινικής….
Bypass
Η επιστημονική ονομασία είναι «επέμβαση αορτοστεφανιαίας παράκαμψης». Ο όρος bypass καθιερώθηκε καθώς αναφέρεται στην βασική παράμετρο της ιατρικής διαδικασίας, την παράκαμψη. Τον Μάιο του 1967, ο Φαβαλόρο ήταν ο πρώτος που επιχείρησε να πάρει ένα κομμάτι της φλέβας από το πόδι του ασθενούς για να κάνει την επέμβαση. Η επιτυχία της πρώτης εγχείρησης, οι επιστημονικές δημοσιεύσεις και η εξέλιξη της μεθόδου, συνέβαλλαν ώστε να διαδοθεί ταχύτατα. Το 1969, σύμφωνα με τα στοιχεία, το ποσοστό θνησιμότητας κατά τη διάρκεια του χειρουργείου ήταν μικρότερο από 5%. Τη δεκαετία του ’70, μειώθηκε στο 2%. Επιπλέον, πέρα από την χαμηλή θνησιμότητα, η τεχνική ήταν σχετικά απλή και ο εξοπλισμός προσβάσιμος. Έτσι έγινε η λεγόμενη «επανάσταση του bypass». Μέσα σε μία δεκαετία, η Αορτοστεφανιαία Παράκαμψη έγινε μία από τις πιο συνηθισμένες επεμβάσεις στον κόσμο. Σις ΗΠΑ, το 2001, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, πραγματοποιήθηκαν συνολικά 395.000 εγχειρήσεις….
Το τραγικό τέλος του «πατέρα του bypass»
Η διεθνής επιστημονική κοινότητα αναγνώρισε εξαρχής την τεράστια προσφορά του Φαβαλόρο στην ιατρική. Χάρη στη μέθοδό του εκατομμύρια άνθρωποι με καρδιακά προβλήματα, που παλαιότερα θα ήταν καταδικασμένοι, απέκτησαν μια δεύτερη ευκαιρία στη ζωή. Ο Φαβαρόλο όμως δεν είχε τις ευκαιρίες που ήθελε από την πατρίδα του. Το 2000, η Αργεντινή ήταν στα πρόθυρα της μεγάλης οικονομικής κρίσης. Το «Ίδρυμα Φαβαλόρο», εκπαίδευε γιατρούς απ’ όλη την Λατινική Αμερική και πραγματοποιούσε επεμβάσεις. Τα οικονομικά προβλήματα απειλούσαν η λειτουργία του και η κυβέρνηση δεν ανταποκρίθηκε στις εκκλήσεις του πρωτοπόρου επιστήμονα. Η ψυχολογία του ήταν στη χειρότερη δυνατή κατάσταση. Τον Ιούλιο του 2000, ο 77χρονος Ρενέ Φαβαλόρο, κλείστηκε στο μπάνιο του σπιτιού του και πυροβόλησε την καρδιά του. Είχε κάνει χιλιάδες καρδιές να χτυπούν ρυθμικά. Μόνο μία σταμάτησε εσκεμμένα. Τη δική του. Η επιλογή της ημερομηνίας ήταν επίσης συμβολική. Η 29η Ιουλίου, ήταν η ημέρα των γενεθλίων ενός καλού του φίλου -επίσης καρδιοχειρουργού-, ο οποίος τον είχε ενθαρρύνει το 1971 να επιστρέψει στην Αργεντινή. Η απόφαση να «επενδύσει» στην πατρίδα του αποδείχθηκε καταστροφική. Ανάμεσα στα σημειώματα που άφησε πίσω του ο Φαβαλόρο ανέφερε ότι «είχε κουραστεί να είναι ζητιάνος στην ίδια του τη χώρα» και ότι «η αργεντίνικη κοινωνία είχε ανάγκη τον θάνατό του για να συνειδητοποιήσει τα προβλήματα που την έπνιγαν»….
