Λίγο πριν φτάσει στην καρδιά της τουριστικής σεζόν -από την οποία αναμένει θετικά αποτελέσματα- και με πολλαπλές πολιτικές και γεωπολιτικές εξελίξεις να προσδιορίζουν το γεωπολιτικό προφίλ της ανατολικής Μεσογείου, η Τουρκία αντιμετωπίζει το τελευταίο διάστημα την πραγματικότητα μιας έντονης μεταβλητότητας στην ισοτιμία του νομίσματος της, της τουρκικής λίρας, ακόμη και αν πολλοί ήλπιζαν ότι η ολοκλήρωση των δημοτικών εκλογών θα οδηγούσε με ηρεμία στη μετάβαση στο Νέο Οικονομικό Πρόγραμμα, που μαζί με τη σύσφιξη των νομισματικών και δημοσιονομικών πολιτικών θα οδηγούσε σε εκτόνωση της πίεσης που βιώνει η τουρκική οικονομία.
«Η ακύρωση της νίκης της αντιπολίτευσης και των εκλογικών αποτελεσμάτων στο δήμο της Κωνσταντινούπολης, άνοιξε και πάλι τον ασκό του Αιόλου και των προβλημάτων για την τουρκική οικονομία, η οποία είναι αντιμέτωπη με την ύφεση και την περιδίνηση της τουρκικής λίρας.
»Η τουρκική λίρα καταρρακώθηκε μόλις ανακοινώθηκε η χωρίς προηγούμενο απόφαση ακύρωσης στις 6 Μαΐου» εξηγεί μιλώντας στον ραδιοφωνικό σταθμό του ΑΠΕ- ΜΠΕ, «Πρακτορείο 104,9 FM», ο Δρ. Παναγιώτης Κοντάκος, επίκουρος καθηγητής στη Διεθνή Επιχειρηματικότητα, Διευθυντής του μεταπτυχιακού προγράμματος ΜΒΑ και μέλος του Συμβουλίου του Πανεπιστημίου UCLan Cyprus.
Στην ανάλυση του, ο κ. Κοντάκος εξηγεί πως παρά τις παρεμβάσεις της Κεντρικής τράπεζας της γείτονος που είχαν ως στόχο να περιοριστεί η πτώση του εθνικού νομίσματος της ανερχόμενης περιφερειακής οικονομίας, αυτό έφθασε να υποτιμηθεί στις 6,24 λίρες ανά δολάριο στις 9 Μαΐου, που αποτελεί το χαμηλότερο επίπεδο τους τελευταίους οκτώ μήνες.
«Η τουρκική λίρα υποτιμήθηκε μέσα στο 2018 κατά 40% (στις 5,3 λίρες ανά δολάριο) ενώ η υποτίμηση μέχρι σήμερα από την αρχή του έτους ανέρχεται σε 14%» αναλύει ο κ. Κοντάκος, που ταυτόχρονα εκτιμά πως η αναταραχή αναμένεται να συνεχιστεί «τουλάχιστον μέχρι την επανάληψη των δημοτικών εκλογών στην Κωνσταντινούπολη, που είναι προγραμματισμένες για τις 23 Ιουνίου».
Το ζήτημα που προκύπτει ωστόσο, κατά τον κ. Κοντάκο, είναι πως «η ύφεση της λίρας δεν τροφοδοτείται αποκλειστικά από εγχώριες πολιτικές ανησυχίες και εκλογική αβεβαιότητα».
Επιπροσθέτως, τονίζει, υπάρχουν αντιξοότητες που σχετίζονται με τις αναδυόμενες αγορές γενικότερα, καθώς και με το παγκόσμιο πολιτικό κλίμα, όπως οι αμερικανικές κυρώσεις για τις πωλήσεις πετρελαίου στο Ιράν που επηρεάζουν επίσης αρνητικά την Τουρκία.
Τα καθαρά συναλλαγματικά αποθέματα της κεντρικής τράπεζας, το ερώτημα της βιωσιμότητας και της ρευστότητας σε ξένο συνάλλαγμα της τουρκικής οικονομίας
«Χώρες όπως η Τουρκία χρησιμοποιούν τα συναλλαγματικά τους αποθέματα για να καλύψουν τις ανάγκες αποπληρωμής του εξωτερικού τους χρέους, που εκφράζεται σε δολάρια καθώς και για σκοπούς διεθνούς εμπορίου.
»Με απλά λόγια, οι χώρες με χαμηλότερα αποθέματα ξένου νομίσματος είναι εκτεθειμένες σε μεγαλύτερο κίνδυνο από αυτές με υψηλότερα επίπεδα», εξηγεί ο ειδικός επί των ζητημάτων της οικονομίας της γείτονος, ενώ περιγράφει πως η εκτιμώμενη σημαντική μείωση των αποθεμάτων αυτών οδήγησε την Κεντρική τράπεζα της Τουρκίας στο να δανεισθεί βραχυπρόθεσμα από τις τοπικές τράπεζες μέσω πράξεων ανταλλαγής νομισμάτων (σ.σ currency swaps) κατά την περίοδο μεταξύ 25 Μαρτίου και 8 Απριλίου περίπου 13 δισ. δολάρια.
Την ίδια ώρα, εξηγεί, και σύμφωνα με δημοσιεύματα στο «Bloomberg», στις αρχές του μήνα Μαΐου η κυβέρνηση ώθησε τις δημόσιες τράπεζες να πουλήσουν ξένα νομίσματα αξίας περίπου 1 δισ. δολ., προκειμένου να στηρίξουν την ισοτιμία της τουρκικής λίρας.
«Οι παραπάνω ανορθόδοξες πρακτικές αποτελούν ενδείξεις ότι τα συναλλαγματικά αποθέματα έχουν πραγματικά μειωθεί σε κρίσιμα επίπεδα.
»Ωστόσο, η προσπάθεια αυτή επηρεασμού της συναλλαγματικής ισοτιμίας μέσω των δημόσιων τραπεζών δεν είναι βιώσιμη, ιδιαίτερα σε μια περίοδο που μειώνονται τα συναλλαγματικά αποθέματα της κεντρικής τράπεζας» εξηγεί ο κ.Κοντάκος που μάλιστα τονίζει πως από την άλλη πλευρά, η αναγκαία στην περίπτωση αυτή αύξηση των επιτοκίων για τη συγκράτηση της τουρκικής λίρας, συναντά τις έντονες αντιδράσεις του προέδρου Ερντογάν «και ομάδων εγχώριων επιχειρηματικών ομίλων, που είναι υπερδανεισμένοι».
Πώς μεταφράζεται για τους Τούρκους πολίτες μια τουρκική οικονομία είναι αντιμέτωπη με την ύφεση την περίοδο;
«Η τουρκική οικονομία, συρρικνώθηκε κατά 3% το τελευταίο τρίμηνο του 2018, ενώ αναμένεται επιπλέον κάμψη κατά 4% το πρώτο τρίμηνο του τρέχοντος έτους, σύμφωνα με εκτιμήσεις του Πανεπιστημίου Μπαχτσέσεχιρ της Κωνσταντινούπολης» σημειώνει ο κ. Κοντάκος που τονίζει πως ενώ το επίσημο ποσοστό αναμένεται να ανακοινωθεί στα τέλη Μαΐου, τo ΔΝΤ εκτιμά ότι η οικονομία της Τουρκίας θα υποχωρήσει κατά 2,5% φέτος, προτού αυξηθεί με τον ίδιο ρυθμό το 2020.
Σημαντική παράμετρος δε, που αφορά και την καθημερινότητα των Τούρκων πολιτών αποτελεί η εξέλιξη της οικονομίας στο επίπεδο του πληθωρισμού.
«Ο ετήσιος πληθωρισμός τιμών καταναλωτή ανήλθε σε 19,5% τον Απρίλιο, χωρίς να παρουσιάζει σημεία επιβράδυνσης.
»Ο πληθωρισμός των τροφίμων είναι ακόμη υψηλότερος, φθάνοντας το 32% και διαδραματίζοντας αποφασιστικό παράγοντα επηρεασμού της συμπεριφοράς των ψηφοφόρων», σημειώνει ο κ. Κοντάκος ενώ εστιάζει και σε μια παράμετρο κρίσιμη, αυτή του επιπέδου ανεργίας.
«Το ποσοστό ανεργίας είναι ακόμη πιο ανησυχητικό και ανέρχεται σήμερα σε 14,5% με τον αριθμό των ανέργων να εκτιμάται στα 8 εκατομμύρια, προσφάτως δε συστάθηκε ένα ειδικό ταμείο για τη διάσωση των χρεοκοπημένων κατασκευαστικών εταιρειών, πολλές από τις οποίες συνδέονται με την κυβέρνηση, το οποίο ταυτόχρονα απαλλάσσει τις τράπεζες από τα επισφαλή δάνεια», περιγράφει ο ειδικός επιστήμονας ενώ δεν παραλείπει να σημειώσει πως η συγκεκριμένη «επιχείρηση διάσωσης» είναι βέβαιο «ότι θα επιβαρύνει περαιτέρω τα δημόσια οικονομικά και, συνεπώς, τους φορολογούμενους».
Πρόβλημα για την βραχυπρόθεσμη εξέλιξη της τουρκικής οικονομίας σύμφωνα με το κ. Κοντάκο αποτελεί πάντως και ένας δείκτης που έγινε γνωστός ως όρος και στους Έλληνες πολίτες με την εμφάνιση της οικονομικής κρίσης το 2009:
«Οι ζοφεροί οικονομικοί δείκτες, σε συνδυασμό με την αβεβαιότητα σχετικά με τις εκλογές των δημάρχων στην Κωνσταντινούπολη, έχουν επίσης αυξήσει σημαντικά το ασφάλιστρο κινδύνου της Τουρκίας, το οποίο αντικατοπτρίζεται σε συμβάσεις αντιστάθμισης πιστωτικού κινδύνου (CDS).
»Αυτό σημαίνει ότι ο εξωτερικός δανεισμός γίνεται όλο και πιο δύσκολος για την Τουρκία, με τα χρήματα που καταβάλλονται στα επιτόκια να ανέρχονται σε υπερβολικά επίπεδα», τονίζει.
Εκτιμήσεις για την πορεία της Τουρκικής οικονομίας την προσεχή περίοδο
«Η κυβέρνηση του ΑΚΡ αντιμετωπίζει ένα δυσμενές παγκόσμιο κλίμα, καθώς αγωνίζεται να διαχειριστεί την πολιτική και την οικονομική κατάσταση στη χώρα.
»Εν ολίγοις, η ακύρωση των εκλογών των δημάρχων στην Κωνσταντινούπολη έχει βυθίσει την Τουρκία σε άλλη μια εξαιρετικά εύθραυστη περίοδο.
»Οι αναταράξεις που διέρχεται η οικονομία (σ.σ της Τουρκίας) αναμένεται να επιδεινώσουν τις καθημερινές οικονομικές δυσχέρειες των πολιτών κυρίως της Κωνσταντινούπολης, και να τους οδηγήσουν να ανταποκριθούν αναλόγως όταν ψηφίσουν στις επαναληπτικές δημοτικές εκλογές της 23ης Ιουνίου», εκτιμά ερωτηθείς για το αμέσως επόμενο διάστημα και τις ενδεχόμενες εξελίξεις ο διευθυντής του μεταπτυχιακού προγράμματος ΜΒΑ και μέλος του Συμβουλίου του Πανεπιστημίου UCLan Cyprus.
