Το καμπανάκι του κινδύνου για την δημόσια υγεία, ιδίως σε αγροτικές περιοχές, κρούει έρευνα του Πανεπιστημίου Πατρών, που αναδεικνύει τις απειλές για την υγεία μας που μπορεί να κρύβει το έδαφος κάτω από τα πόδια μας. Η χρήση φυτοφαρμάκων και η συνεχιζόμενη επιβάρυνση του εδάφους με την αυξημένη χρήση μετάλλων, δείχνει να σχετίζεται άμεσα με τα αυξημένα ποσοστά θανάτων από καρκίνο, σε αγροτικές κοινότητες.
Η πρόσφατη μελέτη ερευνητών από το Εργαστήριο Δημόσιας Υγείας της Ιατρικής Σχολής και το Τμήμα Επιστήμης και Τεχνολογίας Τροφίμων του Πανεπιστήμιου Πατρών, διερεύνησε τη σχέση μεταξύ συγκεκριμένων στοιχείων στο υπέδαφος και της σχετιζόμενης με καρκίνο θνησιμότητας στην αγροτική Ελλάδα.
«Σε καθημερινή βάση, οι άνθρωποι εκτίθενται συνεχώς σε μέταλλα, φυσικά ή ανθρωπογενούς προέλευσης, μέσω της εισπνοής, της κατανάλωσης τροφίμων και νερού και της απορρόφησης από το δέρμα! Ενώ ορισμένα μέταλλα, όπως ο χαλκός (Cu), το μαγγάνιο (Mn), ο σίδηρος (Fe) και ο ψευδάργυρος (Zn) είναι απαραίτητα για τη διατήρηση των φυσιολογικών λειτουργιών στα ζώα και τους ανθρώπους, άλλα δεν συμμετέχουν σε βιοχημικές και ενζυμικές οδούς και ένα υποσύνολο αυτών είναι δυνητικά τοξικά, ακόμη και σε σχετικά χαμηλές συγκεντρώσεις» αναφέρουν στην έρευνά τους, που θα φιλοξενείται στον 370ο Τόμο του επιστημονικού περιοδικού Chemosphere, τον ερχόμενο Φεβρουάριο (2025).
Κατά την έρευνα εξετάστηκαν δεδομένα από 61 δήμους για έξι βασικά στοιχεία (μέταλλα και μεταλλοειδή) που βρίσκονται στο έδαφος –μαγγάνιο (Mn), νικέλιο (Ni), μόλυβδο (Pb), βηρύλλιο (Be), αρσενικό (As) και κάδμιο (Cd)-, που υπάρχουν στη φύση αλλά, ενίοτε, μπορεί να φτάσουν σε τοξικά επίπεδα εξαιτίας της ανθρώπινης δραστηριότητας.
Αναλύθηκαν δείγματα εδάφους παράλληλα με στατιστικά στοιχεία θνησιμότητας από καρκίνο από το 2000 έως το 2015, με κύριο στόχο την ανάδειξη πιθανών συσχετισμών σε περιοχές με λιγότερους από 20.000 κατοίκους, όπου η αστική ρύπανση και οι παράγοντες του τρόπου ζωής μπορεί να μη διαδραματίζουν τόσο σημαντικό ρόλο.
Η αποκάλυψη της έρευνας ήταν ότι ορισμένα στοιχεία στο έδαφος, μπορεί να συνδέονται με τη θνησιμότητα από καρκίνο, ιδίως όταν αλληλεπιδρούν μεταξύ τους.
Η προγνωστική αξία των επιπέδων των μετάλλων και μεταλλοειδών του εδάφους ήταν ισχυρότερη στους νεότερους πληθυσμούς. Για παράδειγμα, στην ηλικιακή ομάδα 0-29 ετών, το μοντέλο προσδιόρισε με ακρίβεια τις περιοχές με υψηλή ή χαμηλή θνησιμότητα από καρκίνο στο 83,3% των περιπτώσεων.
Η σημασία των συμπερασμάτων της μελέτης ξεπερνούν τα όρια της αγροτικής Ελλάδας, καθώς ο καρκίνος αποτελεί κύρια αιτία θανάτου παγκοσμίως ενώ η επιβάρυνση του περιβάλλοντος αποτελεί αναγνωρισμένο παράγοντα κινδύνου.
Αντίστοιχες μελέτες παγκοσμίως έχουν καταλήξει σε συσχετίσεις μεταξύ ρυπαντών του εδάφους, όπως το αρσενικό και το κάδμιο, και καρκίνων του στομάχου, των πνευμόνων και της ουροδόχου κύστης.
Οι ερευνητές επισημαίνουν ότι ο εντοπισμός περιοχών υψηλού κινδύνου με βάση τη σύσταση του εδάφους θα μπορούσε να οδηγήσει σε στοχευμένες παρεμβάσεις, όπως η βελτίωση της διαχείρισης του εδάφους ή η εκπαίδευση των κοινοτήτων σχετικά με τους πιθανούς κινδύνους.
