Ο νέος πρόεδρος του Ιράν, Μασούντ Πεζεσκιάν, έφθασε νωρίς το πρωί της Τετάρτης 11/9 στη Βαγδάτη, όπου ξεκινά το πρώτο του ταξίδι στο εξωτερικό μετά την εκλογή του τον Ιούλιο, για τριήμερη επίσκεψη με σκοπό να βαθύνουν περαιτέρω οι ήδη στενοί δεσμοί ως προς την οικονομία και την ασφάλεια ανάμεσα στα δυο γειτονικά κράτη.
Επίθεση σε αμερικανική βάση
Μερικές ώρες πριν από την άφιξή του, με φόντο τη μεγάλη ένταση στην περιοχή, αναφέρθηκε «έκρηξη» το βράδυ της Τρίτης προς Τετάρτη σε στρατιωτική βάση που χρησιμοποιείται από τον διεθνή αντιτζιχαντιστικό Συνασπισμό υπό τις ΗΠΑ στο αεροδρόμιο της Βαγδάτης.
Οι ιρακινές δυνάμεις ασφαλείας ανέφεραν πως δεν ήταν σε θέση να πουν σε τι «οφειλόταν η έκρηξη», πάντως διαβεβαίωσαν ότι η αεροπορική κίνηση δεν αντιμετώπισε προβλήματα.
Οι σχέσεις του Ιράν με το Ιράκ
Οι σχέσεις του Ιράν και του Ιράκ, χωρών με κατά πλειονότητα σιιτικό πληθυσμό, βελτιώθηκαν μετά την εισβολή στο Ιράκ που έκαναν οι ΗΠΑ το 2003 ανατρέποντας το καθεστώς του δικτάτορα Σαντάμ Χουσέιν, ορκισμένου εχθρού της Τεχεράνης.
Η Ισλαμική Δημοκρατία είναι πλέον σήμερα βασικός σύμμαχος της ιρακινής κυβέρνησης και έχει μεγάλη επιρροή στα μεγαλύτερα σιιτικά πολιτικά κόμματα και σε οπλισμένες οργανώσεις ενταγμένες επισήμως στα κρατικά σώματα ασφαλείας — τους πρώην παραστρατιωτικούς των Χασντ ας Σάαμπι («Μονάδες Λαϊκής Κινητοποίησης»).
«Ο πρωθυπουργός Μοχάμεντ Σία αλ Σουντάνι υποδέχθηκε τον πρόεδρο της Ισλαμικής Δημοκρατίας του Ιράν Μασούντ Πεζεσκιάν», ανέφεραν σε λιτή ανακοίνωσή τους οι υπηρεσίες του επικεφαλής της ιρακινής κυβέρνησης, δημοσιοποιώντας φωτογραφία στην οποία οι δυο άνδρες εικονίζονται καθώς σφίγγουν τα χέρια σε ταρμάκ του διεθνούς αεροδρομίου της Βαγδάτης.
Για προσκύνημα και στο Κουρδιστάν
Στην τριήμερη επίσκεψή του, κατά τη διάρκεια της οποίας θα μεταβεί στις ιερές για τους σιίτες πόλεις Νατζάφ και Καρμπάλα, ο Ιρανός πρόεδρος θα πάει επίσης στο Κουρδιστάν, αυτόνομη περιφέρεια στο βόρειο Ιράκ που έχει ενίοτε πολύ δύσκολες σχέσεις με την Τεχεράνη.
Σύμφωνα με Iρανό διπλωμάτη, ο κ. Πεζεσκιάν αναμένεται να υπογράψει κάπου δέκα διμερείς συμφωνίες, ιδίως οικονομικές.
«Το ταξίδι αυτό θα είναι καλό και χρήσιμο για να δημιουργηθούν και να βαθύνουν οι σχέσεις, οι οικονομικές, οι πολιτιστικές, οι πολιτικές και αυτές της ασφάλειας (…) ξεκινώντας από το Ιράκ, ώστε να επιλυθούν τα πολλά προβλήματα που υπάρχουν», ανέφερε ο νέος πρόεδρος Πεζεσκιάν πριν από την αναχώρησή του.
Να μειώσει τη διεθνή απομόνωση
Ο Μασούντ Πεζεσκιάν, που ανέλαβε τα καθήκοντά του στα τέλη του Ιουλίου, διαδέχθηκε τον Εμπραχίμ Ραϊσί, που έχασε τη ζωή του σε δυστύχημα με ελικόπτερο.
Δεσμεύτηκε να δώσει προτεραιότητα στις σχέσεις με τις γειτονικές χώρες, καθώς έχει σκοπό να μειώσει τη διεθνή απομόνωση του Ιράν και να περιορίσει τον αντίκτυπο των κυρώσεων των ΗΠΑ στην ιρανική οικονομία.
«Οι σχέσεις με τις γειτονικές χώρες μπορεί να μειώσουν σε αξιοσημείωτο βαθμό την πίεση των κυρώσεων», εξήγησε τον Αύγουστο.
Το Ιράν υφίσταται κυρώσεις από δυτικά κράτη εδώ και χρόνια, ιδιαίτερα μετά τη μονομερή απόσυρση των ΗΠΑ, μέγα εχθρού της Τεχεράνης, από τη διεθνή συμφωνία για το πρόγραμμα πυρηνικής ενέργειας της Ισλαμικής Δημοκρατίας, το 2018, επί προεδρίας Ντόναλντ Τραμπ.
Την Τρίτη οι κυβερνήσεις των ΗΠΑ, της Γαλλίας, της Γερμανίας και της Βρετανίας ανακοίνωσαν την επιβολή νέων κυρώσεων σε βάρος της Τεχεράνης, βάζοντας στο στόχαστρο ειδικά την αεροπορική εταιρεία Iran Air, εν είδει τιμωρίας της Τεχεράνης διότι κατ’ αυτές προμήθευσε τη Ρωσία με βαλλιστικούς πυραύλους για να πλήξει την Ουκρανία.
Σημαντική επίσκεψη
Η επίσκεψη που ξεκινά την Τετάρτη είναι «πολύ σημαντική» για τις δύο χώρες, εκτιμά ο Ιρακινός πολιτολόγος Αλί αλ Μπάινταρ.
Σκοπό έχει να επιδείξει «ότι οι δυο πλευρές διατηρούν την προσέγγισή τους στο ίδιο επίπεδο και θέλουν να βελτιώσουν τις σχέσεις τους, που δεν θα αλλάξουν μετά την έλευση μεταρρυθμιστή προέδρου» στο Ιράν.
Πέρα από τα ζητήματα της ασφάλειας, τόνισε την οικονομική διάσταση της επίσκεψης.
«Το Ιράν έχει ανάγκη την ιρακινή αγορά για τις εξαγωγές του, έχει ανάγκη τις ιρακινές ενεργειακές εισαγωγές», σύμφωνα με τον κ. Μπάινταρ.
Το Ιράν εξάγει εκατομμύρια κυβικά μέτρα αερίου την ημέρα στο Ιράκ, που τροφοδοτούν ηλεκτροπαραγωγικούς σταθμούς, δυνάμει απαλλαγής —που ανανεώνεται τακτικά— των συναλλαγών αυτών από τις αμερικανικές κυρώσεις.
Οι εμπορικές ανταλλαγές εξαιρουμένου του πετρελαίου ανάμεσα στο Ιράν και στο Ιράκ είχαν αξία σχεδόν 5 δισεκ. δολαρίων κατά τη διάρκεια των πέντε μηνών ως τον Μάρτιο του 2024, σύμφωνα με ιρανικά ΜΜΕ.
Κούρδοι αντάρτες του Ιράν
Τον Μάρτιο του 2023, η Τεχεράνη υπέγραψε συμφωνία για την ασφάλεια με την ομοσπονδιακή κυβέρνηση στη Βαγδάτη, έπειτα από σειρά βομβαρδισμών εναντίον θέσεων κουρδικών του Ιράν παρατάξεων στο ιρακινό Κουρδιστάν.
Κούρδοι αντάρτες από την κουρδική μειονότητα στο Ιράν. Οι Κούρδοι του Ιράν υπολογίζονται μεταξύ 9 με 16 εκατομμύρια.
Έκτοτε, τα μέρη συμφώνησαν οι οργανώσεις των Κούρδων του Ιράν ανταρτών να αφοπλιστούν και να απομακρυνθούν από τα σύνορα.
Η Τεχεράνη κατηγορεί κουρδικά κόμματα του Ιράν πως εισάγουν λαθραία όπλα στην επικράτεια του Ιράν από το Ιράκ και ότι ενορχήστρωσαν τις μαζικές —και εξαιρετικά αιματηρές— κινητοποιήσεις εναντίον του θεοκρατικού καθεστώτος που συντάραξαν τη χώρα μετά τον θάνατο υπό κράτηση της Μαχσά Αμινί, νεαρής που ανήκε στην κουρδική μειονότητα, τον Σεπτέμβριο του 2022, μετά τη σύλληψή της από την Αστυνομία Ηθών για υποτιθέμενη παραβίαση των κανόνων του αυστηρού ενδυματολογικού κώδικα που επιβάλλεται στις Ιρανές.
Η επίσκεψη του κ. Πεζεσκιάν καταγράφεται εν μέσω ατμόσφαιρας έντασης στη Μέση Ανατολή εξαιτίας του πολέμου του Ισραήλ και της Χαμάς στη Λωρίδα της Γάζας.
Η ανακοίνωση του Ιρακινού πρωθυπουργού
Ο πρωθυπουργός Μοχάμεντ Σία αλ Σουντάνι τόνισε τη σημασία της διμερούς συνεργασίας για την αντιμετώπιση των περιφερειακών προκλήσεων κατά τη συνάντησή του με τον Ιρανό πρόεδρο Μασούντ Πεζεσκιάν την Τετάρτη.
Σύμφωνα με ανακοίνωση του Γραφείου του Πρωθυπουργού, η συνάντηση πραγματοποιήθηκε στο Κυβερνητικό Μέγαρο στη Βαγδάτη στο πλαίσιο της επίσημης επίσκεψης του Ιρανού Προέδρου στο Ιράκ.
Οι συζητήσεις επικεντρώθηκαν σε διάφορα θέματα αμοιβαίου ενδιαφέροντος, με στόχο την ενίσχυση της συνεργασίας και της εταιρικής σχέσης μεταξύ των δύο χωρών.
«Ο Πρωθυπουργός καλωσόρισε τον Πρόεδρο Πεζεσκιάν στην πρώτη του επίσκεψη στο εξωτερικό μετά την ανάληψη των καθηκόντων του, υπενθυμίζοντας την υποστήριξη του εκλιπόντος Προέδρου Ιμπραχίμ Ραϊσί για το Ιράκ.
»Τόνισε τη σημασία των διμερών προσπαθειών για την αντιμετώπιση των οικονομικών προκλήσεων και των προκλήσεων ασφάλειας στην περιοχή, οι οποίες θα ωφελήσουν τόσο τη σταθερότητα όσο και την ανάπτυξη», αναφέρεται στην ανακοίνωση.
Από την πλευρά του, ο Πρόεδρος Πεζεσκιάν εξέφρασε την εκτίμηση για τη θερμή υποδοχή του Ιράκ, τονίζοντας τη δέσμευση της Ισλαμικής Δημοκρατίας για την ενίσχυση των διμερών σχέσεων και την προώθηση προγραμμάτων συνεργασίας και μνημονίων κατανόησης.
Κατά τη διάρκεια αυτών των συνομιλιών υψηλού επιπέδου, υπογράφηκαν 14 μνημόνια συμφωνίας μεταξύ Ιράκ και Ιράν, που καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα τομέων, όπως η φορολογική συνεργασία, η γεωργία, οι φυσικοί πόροι, η επικοινωνία, η κοινωνική υποστήριξη, ο αθλητισμός και οι υποθέσεις νεολαίας, η εκπαίδευση, ο τουρισμός, οι πολιτιστικές και καλλιτεχνικές ανταλλαγές και συνεργασία για την ιστορική διατήρηση, σύμφωνα με τη δήλωση.
Πριν από τη συνάντηση με τον Ιρακινό Πρωθυπουργό, ο Πεζεσκιάν συναντήθηκε με τον Πρόεδρο του Ιράκ Αμπντούλ Λατίφ Ρασίντ, όπου και οι δύο ηγέτες τόνισαν την ανάγκη περαιτέρω ενίσχυσης των διμερών δεσμών.
Ο Πρόεδρος Πεζεσκιάν αναμένεται να επισκεφθεί την περιοχή του Κουρδιστάν στη συνέχεια, όπου θα συναντηθεί με τους Κούρδους ηγέτες.
