Παρά τις χρόνιες έρευνες στο πεδίο του καρκίνου, μερικοί τύποι της νόσου αντιστέκονται ακόμη στα διαγνωστικά και θεραπευτικά βήματα που έχει κάνει η επιστήμη, εξακολουθώντας να δυσκολεύουν τους ειδικούς. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί ο καρκίνος των ωοθηκών, γνωστός για την ιδιότητά του να «κρύβεται» έως ότου φτάσει σε προχωρημένο στάδιο, όπου είναι πλέον αργά για να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά. Το γεγονός αυτό προβληματίζει σταθερά ασθενείς και ειδικούς, δεδομένης της σημασίας της έγκαιρης παρέμβασης για την επιβίωση των ασθενών. Πρόσφατες έρευνες, όμως, έρχονται να προσφέρουν πολλά υποσχόμενα δεδομένα για τον έγκαιρο εντοπισμό του καρκίνου των ωοθηκών, εστιάζοντας σε τέσσερα συγκεκριμένα συμπτώματα.
Η Δρ Jenny Doust, Κλινική Καθηγήτρια και Ερευνήτρια στο Κέντρο Έρευνας για την Υγεία των Γυναικών και των Κοριτσιών της Αυστραλίας του Πανεπιστημίου του Queensland παρουσιάζει αυτά τα τελευταία ερευνητικά δεδομένα με άρθρο της στο The Conversation.
Η πρόκληση της έγκαιρης ανίχνευσης
Ένας από τους κύριους λόγους για τους οποίους ο καρκίνος των ωοθηκών είναι τόσο δύσκολο να εντοπιστεί νωρίς είναι ότι τα συμπτώματά του είναι συχνά ασαφή και μπορούν εύκολα να συσχετιστούν με λιγότερο σοβαρές καταστάσεις. Σε αντίθεση με τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, ο οποίος μπορεί να εντοπιστεί μέσω τακτικών εξετάσεων, ο καρκίνος των ωοθηκών δεν εξετάζεται μέσω μιας απλής διαγνωστικής μεθόδου. Επιπλέον, οι πυελικές εξετάσεις, που πραγματοποιούνται συνήθως κατά τη διάρκεια των τυπικών ελέγχων, αποτυγχάνουν να ανιχνεύσουν αποτελεσματικά τη νόσο στα πρώιμα στάδιά της.
Ωστόσο, το στάδιο στο οποίο διαγιγνώσκεται ο καρκίνος επηρεάζει σημαντικά τα ποσοστά επιβίωσης. Για παράδειγμα, εάν περιορίζεται στην αρχική του θέση, το ποσοστό πενταετούς επιβίωσης αγγίζει το ενθαρρυντικό 92%. Όταν, όμως, η διάγνωση γίνεται σε πιο προχωρημένα στάδια, όπου ο καρκίνος έχει εξαπλωθεί σε άλλα μέρη του σώματος, τα ποσοστά επιβίωσης μειώνονται δραματικά, με μόνο το 31% των γυναικών να επιβιώνουν 5 χρόνια μετά τη διάγνωση.
Σε αυτό το πλαίσιο, μια νέα μελέτη που δημοσιεύεται στο BMJ αναγεννά τις ελπίδες για έγκαιρη διάγνωση και υψηλότερα ποσοστά επιβίωσης των ασθενών. Η έρευνα διεξήχθη μεταξύ Ιουνίου 2015 και Ιουλίου 2022 σε 2.596 γυναίκες ηλικίας 16-90 ετών από 24 νοσοκομεία του Ηνωμένου Βασιλείου και επικεντρώθηκε σε 4 συγκεκριμένα συμπτώματα:
επίμονο φούσκωμα,
αίσθημα γρήγορου κορεσμού,
κοιλιακό άλγος και
συχνή ούρηση.
Οι γυναίκες που ανέφεραν ότι αντιμετώπιζαν επίμονα οποιοδήποτε από αυτά τα συμπτώματα, προωθήθηκαν γρήγορα σε ειδικό εντός 2 εβδομάδων. Η διαδικασία ταχείας παρακολούθησης περιλάμβανε μια αρχική εξέταση αίματος, που μετρούσε το επίπεδο του καρκινικού αντιγόνου 125 (CA125). Εάν ήταν μη φυσιολογικό, οι γυναίκες υποβάλλονταν σε εσωτερικό κολπικό υπερηχογράφημα για περαιτέρω διερεύνηση.
Τα αποτελέσματα ήταν ελπιδοφόρα, δείχνοντας ότι αυτή η διαδικασία είναι καλύτερη στην ανίχνευση του καρκίνου των ωοθηκών από τον γενικό έλεγχο ατόμων που δεν έχουν συμπτώματα. Από τις 1.741 γυναίκες που υποβλήθηκαν σε ταχεία εξέταση, το 12% διαγνώστηκε με κάποια μορφή καρκίνου των ωοθηκών. Ειδικότερα, το 6,8% βρέθηκε να έχει υψηλού βαθμού ορώδη καρκίνο των ωοθηκών, τον πιο επιθετικό τύπο, που ευθύνεται για το 90% των θανάτων. Εντυπωσιακό είναι, επίσης, ότι 1 στις 4 γυναίκες με αυτή την επιθετική μορφή καρκίνου διαγνώστηκε σε πρώιμο στάδιο, επιτρέποντας την πρώιμη και δυνητικά αποτελεσματικότερη θεραπεία. Επιπλέον, σημειώθηκαν κάποια ελπιδοφόρα σημάδια στη θεραπεία των ασθενών με την επιθετική μορφή. Η πλειονότητα (95%) υποβλήθηκε σε χειρουργική επέμβαση και τα 3/4 (77%) σε χημειοθεραπεία. Πλήρης κυτταροαποκατάσταση – που σημαίνει ότι όλος ο καρκίνος φαίνεται να έχει αφαιρεθεί – επιτεύχθηκε σε 6 στις 10 γυναίκες (61%).
Τα ευρήματα της μελέτης υποδηλώνουν ότι η εστίαση σε ένα συγκεκριμένο σύνολο συμπτωμάτων και η ταχεία παρακολούθηση των ασθενών για περαιτέρω εξετάσεις μπορεί να βελτιώσει σημαντικά τα ποσοστά έγκαιρης ανίχνευσης του καρκίνου των ωοθηκών. Παρ’ όλο που η μελέτη δεν παρακολούθησε τα μακροπρόθεσμα αποτελέσματα επιβίωσης, είναι γνωστό ότι η δυνατότητα έγκαιρης διάγνωσης του καρκίνου παρέχει καλύτερη ευκαιρία για επιτυχή θεραπεία. Θα πρέπει, επίσης, οι κλινικοί γιατροί να είναι σε θέση να αναγνωρίζουν όλους τους τρόπους με τους οποίους μπορεί να παρουσιαστεί ο καρκίνος των ωοθηκών, συμπεριλαμβανομένων ασαφών συμπτωμάτων, όπως η γενική κόπωση.
Η μελέτη υπογραμμίζει, επιπροσθέτως, τη σημασία της ευαισθητοποίησης του κοινού σχετικά με τα συμπτώματα. Εάν λαμβάνουν επαρκή ενημέρωση για τη σημασία αυτών των συμπτωμάτων, οι γυναίκες μπορεί να ενθαρρυνθούν να αναζητήσουν ιατρική συμβουλή νωρίτερα, οδηγώντας ενδεχομένως σε έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία. Αυτό θα βοηθήσει όχι μόνο στην ανακάλυψη της νόσου πριν αυτή εξελιχθεί, αλλά διασφαλίζει επίσης ότι η θεραπεία θα είναι πιο αποτελεσματική.
Ενώ ο καρκίνος των ωοθηκών παραμένει μια δύσκολα διαχειρίσιμη ασθένεια, η παρούσα μελέτη παρέχει ελπίδες, εστιάζοντας σε ένα στενό σύνολο συμπτωμάτων και χρησιμοποιώντας ταχείες διαγνωστικές οδούς, εργαλεία ικανά να βελτιώσουν τις πιθανότητες εντοπισμού του καρκίνου σε ένα στάδιο όπου είναι πιο θεραπεύσιμος, σώζοντας ενδεχομένως ζωές και βελτιώνοντας τα αποτελέσματα για πολλές γυναίκες.
