Οι κατά συρροή δολοφόνοι συχνά απεικονίζονται στο σινεμά και την τηλεόραση ως διαταραγμένοι ψυχοπαθείς. Αυτό συμβάλλει σε μια γενική παρανόηση σχετικά με τους ψυχοπαθείς (και τους κατά συρροή δολοφόνους!). Η αλήθεια είναι ότι οι ψυχοπαθείς, οι κοινωνικοπαθείς και οι αντικοινωνικές προσωπικότητες, σε σύγκριση με τους σειριακούς δολοφόνους, είναι αρκετά σχετικά πιο συχνές στον γενικό πληθυσμό!
Οι κατά συρροή δολοφόνοι είναι εξαιρετικά σπάνιοι, επειδή παρουσιάζουν συνήθως έναν ισχυρό συνδυασμό διαγνωστικών κατηγοριών, όπως η αντικοινωνική προσωπικότητα, ο ναρκισσισμός και οι διάφορες μορφές παραφιλίας (σαδισμός, μαζοχισμός κλπ.). Στατιστικά μιλώντας, ένας ψυχοπαθής σχεδόν πάντα δεν γίνεται κατά συρροή δολοφόνος. Γενικά, ως κατηγορία εγκληματιών, οι κατά συρροή δολοφόνοι είναι πάρα πολύ σπάνιοι.
Πόσοι ψυχοπαθείς διαβάζουν αυτό το άρθρο ταυτόχρονα με εσάς;
Είναι δύσκολο να το πούμε με ακρίβεια. Αλλά αν χιλιάδες άνθρωποι το διαβάσουν αυτό το άρθρο, τότε, σύμφωνα με την στατιστική, κάποιοι από αυτούς θα είναι ψυχοπαθείς. Περίπου το 15% των αντρών κρατουμένων πληροί τα ψυχοπαθητικά διαγνωστικά κριτήρια. Αυτή η στατιστική δείχνει το πού μπορεί να οδηγήσει κάποιον αυτή η διαταραχή, ειδικά κάποιον που δεν διαθέτει στην ζωή του ένα δίκτυο ατόμων που τον νοιάζονται, όπως γονείς, δάσκαλοι και φίλοι. Όλοι αυτοί θα μπορούσαν να του παρέχουν υποστήριξη και να παρεμβαίνουν στα πρώτα σημάδια της διαταραχής του.
Μια μελέτη που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Behavioral Sciences & Laws διαπίστωσε ότι το 3% των επικεφαλής των επιχειρήσεων είναι στην σφαίρα των ψυχοπαθητικών συμπτωμάτων. Αντίθετα, τα ποσοστά ατόμων στο γενικό πληθυσμό με ψυχοπαθητικά χαρακτηριστικά (δηλαδή, έχουν απλά κάποιες ψυχοπαθητικές τάσεις) κυμαίνονται γύρω στο 1%.
Τα αίτια της ψυχοπάθειας είναι εν μέρει γενετικά και εν μέρει περιβαλλοντικά. Οι άνδρες είναι πιο πιθανό να διαγνωσθούν από τις γυναίκες και τα συμπτώματα είναι πιο ορατά από τα 20 χρόνια ζωής και μετά. Λόγω των θετικών κοινωνικών ιδιαιτεροτήτων που διαθέτουν πολλές φορές οι ψυχοπαθείς, η ικανότητά μας να τους εντοπίζουμε, είναι μικρή.
Εδώ είναι πέντε σημάδια ότι κάποιος με τον οποίο μπορεί εργάζεστε σε διπλανά γραφεία έχει ψυχοπαθητικές τάσεις:
1. Αναζητεί διαρκώς την… αδρεναλίνη και τον ενθουσιασμό
Οι ψυχοπαθείς συχνά επιθυμούν δραστηριότητες που έχουν ένα στοιχείο φυσικού κινδύνου, ή κίνδυνο να πιαστούν κάνοντας κάτι παράνομο, ή κακόβουλο. Επειδή έχουν περιορισμένη ανησυχία για την ασφάλειά τους, ή για την ασφάλεια των άλλων, θα προσπαθήσουν να πείσουν τους ανθρώπους γύρω τους να συμμετάσχουν σε κάποια επικίνδυνη συμπεριφορά. Μέχρι ενός σημείου, αυτό μπορεί να φαίνεται διασκεδαστικό, μέχρι να ξεπεράσει αυτό που είναι κανονικά αποδεκτό.
Για παράδειγμα, ένας ψυχοπαθής μπορεί να πει: “Βαριέμαι. Ας μπούμε στο αμάξι και ας οδηγήσουμε στο αντίθετο ρεύμα να δούμε τους άλλους να αλλάζουν λωρίδες”. Ή και “Ας δούμε πόσο μακριά μπορείτε να οδηγήσετε σε αυτό το σκοτεινό δρόμο με τους προβολείς σβηστούς”. Φυσικά, αυτό δεν σημαίνει ότι όλοι οι ψυχοπαθείς εμπλέκονται οι ίδιοι σε παράνομες δραστηριότητες, αλλά μπορεί να είναι πολύ… πειστικοί στο να παρακινήσουν άλλους να κάνουν κάτι επικίνδυνο ή ακατάλληλο.
2. Επιφανειακή γοητεία
Δεν είναι ασυνήθιστο για τους ψυχοπαθείς να είναι αρεστοί, ειδικά στην αρχή μιας σχέσης. Συχνά προβάλλουν μια εικόνα που είναι γοητευτική και συναρπαστική. Οι συνομιλίες μπορεί να περιλαμβάνουν υψηλά επίπεδα επιφανειακής γοητείας, υπέροχες μικρές συνομιλίες, πνευματώδη σχόλια και φανταστικές ιστορίες. Η γοητεία εξαντλείται όταν οι άλλοι συνειδητοποιούν ότι δεν υπάρχει τίποτα πέρα από μια προσεκτικά ελεγχόμενη επιφανειακή προσωπικότητα.
3. Έλλειψη συνείδησης
Αυτή η “μικρή φωνή στο κεφάλι” σου, που μας λέει να επιστρέψουμε το πορτοφόλι που βρήκαμε στο πάτωμα στον νόμιμο ιδιοκτήτη του είναι λιγότερο… δυνατή στους ψυχοπαθείς. Η ικανότητά τους να βιώνουν ενσυναίσθηση, ενοχή, τύψεις, συμπάθεια και λύπηση είναι περιορισμένη. Αυτά τα συναισθηματικά ελλείμματα μπορεί να είναι το πρώτο παρατηρήσιμο σημάδι που γίνεται αντιληπτό από τους άλλους. Ένας ψυχοπαθής θα έχει δυσκολία να αναλάβει την ευθύνη, αντ’ αυτού θα κατηγορήσει τους άλλους, ακόμα και εκείνους που μόλις έβλαψε.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί να περάσουν προς τα έξω ότι αισθάνονται συμπόνια. Μπορεί να έχουν μάθει τι “πρέπει” να πουν για να παρουσιαστούν ως συναισθηματικά “λογικοί” στους άλλους, αλλά δεν υπάρχει γνήσιο συναίσθημα πίσω από τα λόγια και τις πράξεις τους. Οι ειδικοί συνηθίζουν να λένε ότι ένας ψυχοπαθής συμπεριφέρεται “ σαν να έχει μάθει τους στίχους, αλλά όχι την μουσική”.
4. Ναρκισσιστές
Η αλαζονεία είναι ένα χαρακτηριστικό που εμφανίζεται πολύ συχνά στους ψυχοπαθείς. Μπορεί να μην πληρούν τα διαγνωστικά κριτήρια για τον κλινικό ναρκισσισμό, αλλά παρουσιάζουν μια αυτοπεποίθηση στα όρια της αλαζονείας, ακόμη και όταν κάτι τέτοιο δεν δικαιολογείται.
Για παράδειγμα, ένας ψυχοπαθής θα πει: “Ακόμα κι αν δεν το έχω κάνει ποτέ πριν, είμαι βέβαιος ότι κανείς δεν μπορεί να το κάνει καλύτερα από εμένα”. Υπάρχει μια “παραφουσκωμένη” αίσθηση σπουδαιότητας και ανταγωνιστικότητας που υποκινεί τη συμπεριφορά του ψυχοπαθούς. Αυτό γίνεται η κινητήρια δύναμη πίσω από την επίτευξη θέσεων εξουσίας, φήμης και θέσης. Σε ορισμένες περιπτώσεις, ένας ψυχοπαθής έχει στρεβλή άποψη σχετικά με τις δυνατότητές του και πρόβλημα να δει τον εαυτό του και τα ταλέντα του με τον τρόπο που τα βλέπουν οι άλλοι. Αυτός ο τύπος “μεγαλοϊδεατισμού” οδηγεί τους ψυχοπαθείς να πιστεύουν ότι οι κοινοί νόμοι και τα έθιμα δεν ισχύουν για αυτούς στην προσπάθειά τους να κατακτήσουν την κορυφή.
5. Χειραγωγούν τους άλλους
Φανταστείτε ότι ο φίλος σας σας καλεί στη δουλειά μίας ημέρας για να σας προειδοποιήσει ότι μόλις είδε το σκυλί σας, περπατώντας ο ίδιος κάτω από το δρόμο έξω από το σπίτι σας. Πανικόβλητος, εσύ φεύγεις επιτόπου από την δουλειά σου, για να τρέξεις στο σπίτι σου και να βρεις τον “χαμένο” σκύλο σου. Όταν φτάνεις, βλέπεις ότι ο σκύλος σου είναι στην θέση του και κοιμάται ήσυχος μέσα στο σπίτι. Δεν ήταν ποτέ έξω. Αυτό σε αφήνει ανακουφισμένο, αλλά και σε σύγχυση. Μήπως ο φίλος σας το έκανε με σκοπό, ή ήταν μια ειλικρινής περίπτωση λανθασμένης ταυτοποίησης του σκύλου σου από μέρους του;
Ο ψυχοπαθής αρέσκεται στο να χειραγωγεί τους άλλους και συχνά θα ψεύδεται προκειμένου να τους εξαπατήσει μόνο και μόνο για να δει τους άλλους να αντιδρούν στις δικές του… ραδιουργίες. Δεν έχει κάτι χειροπιαστό να κερδίσει από μια τέτοια συμπεριφορά χειραγώγησης. Απλά, ένας ψυχοπαθής δεν μπορεί να αντισταθεί στον εαυτό του και στην τάση του να συμπεριφέρεται με αυτό τον τρόπο.
Η χειραγώγηση περιλαμβάνει επίσης την κολακεία και τις ενοχές, για να ικανοποιήσει ο ψυχοπαθής τις ανάγκες του. Στο παράδειγμα με τον σκύλο, θα ευχαριστούσατε πιθανώς από τον φίλο σας για το ενδιαφέρον του για το κατοικίδιό σας και θα του λέγατε ότι τελικά ήταν όλα καλά. Εκείνος, μπορεί τότε να σας κολακεύσει λέγοντας για παράδειγμα “Μπράβο, είσαι πολύ καλός γονιός για τον σκύλο σου”!
Αυτό που τελικά θα έχει καταφέρει είναι να εκμεταλλευτεί την αίσθηση της συμπάθειας και να σας αναγκάσει να φύγετε από την εργασία σας, εντελώς εκτός προγράμματος. Αυτή η λεπτή, αλλά αποτελεσματική, μορφή χειραγώγησης μπορεί να είναι δύσκολο να επιβεβαιωθεί. Πώς να κατηγορήσετε τον φίλο σας για το ψέμα, όταν προσπαθούσε (φαινομενικά) να σας βοηθήσει; Το καλύτερο που μπορείτε να κάνετε είναι “να έχετε τα μάτια σας ανοιχτά” για πρότυπα παρόμοιας συμπεριφοράς με την πάροδο του χρόνου.
