«Pax Americana» διά του αερίου
Οι αμερικανικοί σχεδιασμοί στην Ανατολική Μεσόγειο, οι οποίοι έχουν τον χαρακτήρα του επείγοντος, χρησιμοποιούν ως κλειδί για να σπάσουν «τοπικά» αδιέξοδα και να αρθούν διαφορές, το φυσικό αέριο.
Οι παρασκηνιακές διεργασίες της Ουάσινγκτον με όλους τους παίκτες της περιοχής, εντάσσονται σε ένα ευρύτερο γεωπολιτικό παιχνίδι ανακατανομής ισχύος και πλήρους ελέγχου από τις ΗΠΑ. Οι εξελίξεις στο Ουκρανικό έχουν επισπεύσει τις εξελίξεις ενώ ήδη έχουν καταγραφεί αποτελέσματα. Ο Ειδικός Προεδρικός Συντονιστής για την Παγκόσμια Υποδομή και την Ενεργειακή Ασφάλεια, Άμος Χοκστάιν, έχει αναλάβει την υλοποίηση του σχεδιασμού και καταγράφει ήδη τη συμφωνία Λιβάνου-Ισραήλ για τον καθορισμό ΑΟΖ.
Οι Αμερικανοί σημειώνουν τα ανοίγματα της Άγκυρας προς Τελ Αβίβ και Κάιρο, αλλά αναγνωρίζουν τις δυσκολίες που υπάρχουν για συνεννόηση Τουρκίας και Κύπρου και σε κάποιο βαθμός και Αθήνας με την Άγκυρα.
Ο κ. Χοκστάιν θέλει συνεργασία όλων των χωρών, περιλαμβανομένου της Κύπρου, της Ελλάδος και της Τουρκίας. Η Ουάσινγκτον έχει κανάλια επικοινωνίας με όλους και θεωρεί πως μπορεί να προχωρήσει ο σχεδιασμός. Ο Άμος Χοκστάιν όταν κάνει λόγο για συνεργασία όλων εννοεί των κρατών. Πώς μπορεί, όμως, να επιτευχθεί τούτο χωρίς τη λύση του Κυπριακού; Στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ παραπέμπουν στη συμφωνία Λιβάνου και Ισραήλ, δυο χώρες, που βρίσκονται σε εμπόλεμη κατάσταση. Στη συγκεκριμένη περίπτωση προώθησαν ένα μοντέλο, που αφορά την επίλυση δύσκολων διαφορών, μεταξύ εχθρικών κρατών, που δεν αναγνωρίζει το ένα το άλλο. Ένα μοντέλο το οποίο, στην περίπτωση Λιβάνου και Ισραήλ, στηρίζεται σε αμερικανικές εγγυήσεις για την εφαρμογή της συμφωνίας.
Είναι προφανές πως οι Αμερικανοί είναι αποφασισμένοι να προχωρήσουν και δεν πρόκειται να ρισκάρουν τους σχεδιασμούς τους για εμπόδια, που θεωρούν πως μπορούν να ξεπερασθούν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. Είναι αποφασισμένοι να ασκήσουν πιέσεις μέχρι να επιτευχθεί μια συνεννόηση. Σε αυτό το πλαίσιο θα μπουν στη ζυγαριά συμφέροντα και συνεργασίες.
Το πρόβλημα με την Άγκυρα
Υπενθυμίζεται συναφώς ότι η Κυπριακή Δημοκρατία είχε προχωρήσει το 2019 στην κατάθεση συντεταγμένων για καθορισμό Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) για τη θάλασσα απέναντι από τις ακτές της Τουρκίας και πρότεινε στη βόρεια γείτονα χώρα, να αρχίσουν συζητήσεις επί του θέματος. Μετά την κατάθεση των συντεταγμένων, όταν ΥΠΕΞ ήταν ο Νίκος Χριστοδουλίδης, στάλθηκε ρηματική διακοίνωση προς την Τουρκία με πρόταση για έναρξη διαπραγματεύσεων οριοθέτησης διά συμφωνίας ή με απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης. Η ρηματική διακοίνωση απορρίφθηκε από την κατοχική δύναμη. Η Τουρκία από την πλευρά της επιμένει να θεωρεί εκλιπούσα την Κυπριακή Δημοκρατία και παραπέμπει «σε συνεργασία των δυο κρατών του νησιού». Τούτο προφανώς και το παρακολουθούν οι Αμερικανοί, οι οποίοι σε ό,τι αφορά την αξιοποίηση του αερίου θεωρούν πιο συμφέρουσα την όδευση μέσω Τουρκίας. Αυτό, όμως, δεν μπορεί να γίνει χωρίς την Κυπριακή Δημοκρατία και χωρίς λύση του Κυπριακού.
Ο Φιντάν και τα δυο κράτη
Η πρόσφατη δήλωση του Τούρκου υπουργού Εξωτερικών, Χακάν Φιντάν προφανώς και εντάσσεται στην μεγάλη εικόνα, που αφορά τις γεωπολιτικές επιδιώξεις της κατοχικής Τουρκίας, αλλά και το στόχο της Άγκυρας για αλλαγή του πλαισίου των συζητήσεων στο Κυπριακό και τη μετατόπισή τους στην πρόταση για λύση δυο κρατών. Πρόκειται για σαφής δήλωση, που παραπέμπει σε παλαιότερη πρόταση της κατοχικής πλευράς, που χρονικά τοποθετείται στον Σεπτέμβριο του 2012. Η ουσία της τουρκικής αξίωσης είναι η «συνεκμετάλλευση» των φυσικών πόρων της Κύπρου από την Κυπριακή Δημοκρατία και το κατοχικό καθεστώς. Δηλαδή από τα «δυο κράτη», όπως ισχυρίζονται ότι υπάρχουν στο νησί οι Τούρκοι.
Η τουρκική πλευρά, όπως είναι γνωστό, ζητά να συγκροτηθεί μια κοινή επιτροπή, μια τεχνική επιτροπή, η οποία θα συναποφασίζει για ό,τι αφορά τους υδρογονάνθρακες. Πρόκειται για μια πρόταση, που απορρίπτεται από την πλευρά της Κυπριακής Δημοκρατίας, η οποία σημειώνει ότι ο φυσικός πλούτος δεν είναι δικοινοτικό ζήτημα και αφορά την κυριαρχία του κράτους.
Του Φ. Όφις ιδέες
Την ίδια ώρα, το Φόρεϊν Όφις, σύμφωνα με καλά ενημερωμένες πηγές, φαίνεται ότι δεν απορρίπτει την τουρκική θέση. Αντίθετα «κτίζουν» σε αυτήν. Οι Βρετανοί, όπως συναφώς πληροφορούμαστε, επικαλούνται κατά τις συζητήσεις, δυο ζητήματα:
Πρώτον, το γεγονός ότι δεν υπάρχει εδώ και χρόνια διαδικασία στο Κυπριακό και πως η συγκρότηση μιας τεχνικής επιτροπής θα προκαλέσει κινητικότητα. Δεύτερον, κατά τους «ειδικούς» του Φόρεϊν Όφις, με την επιτροπή και τις συζητήσεις για το φυσικό αέριο θα ξεπερασθεί η διαφωνία για την αποδοχή εκ προοιμίου της κυριαρχικής ισότητας και του ίσου διεθνούς καθεστώτος, που αξιώνει η κατοχική πλευρά. Αρμόδια πηγή σημείωνε πως οι Βρετανοί επιστρατεύοντας τη γνωστή πρακτική της «εποικοδομητικής ασάφειας», ικανοποιούν την τουρκική αξίωση και επιχειρούν να σύρουν σε παγίδα την ελληνική πλευρά. Το θέμα θεωρείται, πάντως, λήξαν από τη Λευκωσία. Δεν το συζητά.
Ο Φιντάν, όχι τυχαία παρέπεμψε στη συμφωνία οριοθέτησης Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης ανάμεσα σε Λίβανο και Ισραήλ. Και παρέπεμψε σε αυτό το παράδειγμα γνωρίζοντας και τις αμερικανικές κινήσεις και το έντονο παρασκήνιο που βρίσκεται σε εξέλιξη.
Είναι, πάντως, προφανές πως ενώπιον μας υπάρχουν μια σειρά δεδομένων.
• Το πρώτο δεδομένο: Η επιχείρηση πλήρους ελέγχου από τους Αμερικανούς, που χρησιμοποιούν το φυσικό αέριο ως εργαλείο και δεν έχουν κανένα ενδοιασμό να πιέσουν και να εκβιάσουν για να επιτευχθεί ο στόχος τους. Επί του παρόντος συζητούν ελπίζοντας πως θα υπάρξει συνέχεια στις επιτυχίες τους.
• Το δεύτερο δεδομένο: Η Τουρκία είναι έτοιμη να μπει στο παιχνίδι, αλλά δεν πρόκειται να κάνει πίσω στην Κύπρο. Και το ερώτημα που θα θέσει είναι λίγο πολύ γνωστό: Θα ακυρωθούν σχεδιασμοί για την Κύπρο;
• Το τρίτο δεδομένο: Οι άλλες χώρες της περιοχής παρουσιάζονται, έστω και με ενστάσεις, έτοιμες να συνεργασθούν.
Αλλάζουν το όνομα της αποσχιστικής οντότητας, παραπέμποντας σε «δυο κράτη»
Θα αλλάξει όνομα η αποσχιστική οντότητα. Από «ΤΔΒΚ» θα μετονομαστεί σε σε «τουρκικό κράτος της Κύπρου –Kıbrıs Türk Devleti». Αυτό συνδέεται με την επιδίωξη για δυο κράτη ενώ από κατοχικής πλευράς φαίνεται να θεωρούν ότι ο γεωγραφικός προσδιορισμός «βόρεια» τους αυτοπεριορίζει. Το επόμενο βήμα είναι η τροποποίηση του «συντάγματος» προκειμένου να καταστεί εφικτή η αλλαγή της ονομασίας του ψευδοκράτους! Ο κατοχικός ηγέτης, Ερσίν Τατάρ υποστήριξε δημόσια ότι έχει ξεκινήσει μια συζήτηση επί του θέματος. Σημειώνεται ότι ο ηγέτης του ακροδεξιού Κόμματος Εθνικής Δράσης Ντεβλέτ Μπαχτσελί, ο οποίος μίλησε για αναγνώριση «τουρκικότητας της Κύπρου» έκανε ένα ακόμη βήμα σε σχέση με τους λόγους, για τους οποίους θα προχωρήσουν προς αυτή την κατεύθυνση.
Μιλώντας στην κοινοβουλευτική του ομάδα, ο Ντεβλέτ Μπαχτσελί είπε «στις 3 Νοεμβρίου 2023, στη σύνοδο του Οργανισμού Τουρκικών Κρατών, που θα πραγματοποιηθεί στο Καζακστάν, η ανάληψη της θέσης της χώρας παρατηρητή από την‘’τδβκ’’θα αποτελέσει σημαντικό κατώφλι για την αναγνώριση τηςτουρκικότητας της Κύπρου». Δενχρειάζεται, είπε,«πλέον να λέμε‘’τδβκ’’, πρέπει να λέμε κράτος της Κύπρου».
Το θέμα δεν είναι σημερινό, αλλά επανέρχεται. Σημειώνεται συναφώς ότι τον Ιούλιο του 2021 ο αρθρογράφος της τουρκικής εφημερίδας «Χουριέτ», Αμπτουλκαντίρ Σελβί, ο οποίος συνόδευε τον Τούρκο Πρόεδρο κατά την επίσκεψη του στα κατεχόμενα, σχολιάζοντας τη δήλωση του Έρντογαν ανέφερε τα εξής: «Να μην περιμένει κανείς από μας πλέον ότι θα κάνουμε πίσω. Δεν έχουμε άλλα 50 χρόνια για να σπαταλήσουμε σε μοντέλα λύσης που αποδείχθηκαν να είναι άκυρα». Υποστήριξε ότι δεν έχει τίποτε άλλο να πει ο Τούρκος Πρόεδρος, αφού με τις δηλώσεις του αυτές έχει καταστήσει ξεκάθαρο ποιες είναι οι αντιλήψεις της Τουρκίας και της τουρκοκυπριακής πλευράς. «Πλέον έχει ξεκαθαρίσει η οποιαδήποτε σύγχυση υπήρχε. Βήμα- βήμα οδεύουν καθοδόν για τον Τουρκικό κράτος της Κύπρου. Από ό,τι βλέπω ο Έρντογαν έχει κλειδώσει αυτό το στόχο. Κάθε φορά κτίζει και ένα νέο τούβλο», σημείωνε ο Τούρκος αρθρογράφος.
