Σοκαριστικά είναι τα στοιχεία για τις περιπτώσεις της παιδικής κακοποίησης στην Ελλάδα, όπως παρουσιάστηκαν στην Ημερίδα «Παιδική Κακοποίηση: Ένα αυξανόμενο φαινόμενο της εποχής μας» την οποία διοργάνωσε η Ένωση Μη Κερδοσκοπικών Σωματείων «Μαζί για το Παιδί».
Σύμφωνα με αυτά, μόλις μία στις 10 περιπτώσεις παιδικής κακοποίησης καταγγέλλεται, ενώ το 90% των θυτών είναι οι γονείς. Διατριβή από το Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης υποστηρίζει ότι το 54,4% των παιδιών που έχουν υποστεί σωματική κακοποίηση είναι αγόρια, ενώ το 45,6% κορίτσια. Τα ποσοστά αλλάζουν για τη σεξουαλική κακοποίηση, όπου το 72,1% είναι κορίτσια, ενώ το 27,9% αγόρια.
Στο 93% των περιπτώσεων παιδικής κακοποίησης, τα θύματα γνωρίζουν τον δράστη και συγκεκριμένα, στο 54,4% των περιπτώσεων δράστης είναι ο πατέρας.
Ο πρόεδρος της Ένωσης «Μαζί για το Παιδί», Χρήστος Μπαρτσόκας, είπε κατά τη διάρκεια της εναρκτήριας ομιλίας του ότι «το παιδί ήταν πάντα το θύμα γιατί δεν ήταν ποτέ σε θέση να αντισταθεί. Τρία είναι τα στοιχεία που είναι σημαντικά για το πρόβλημα: η επίγνωση, η ανάγνωση των αιτίων και η διάγνωση. Κι έτσι, θα σας πω λίγα λόγια γι’ αυτά τα παιδιά. Ποια παιδιά είναι επιλεκτικά κακοποιήσης; Πρώτον, τα ορφανά παιδιά, τα εγκαταλελειμμένα παιδιά. Παιδιά που βρίσκονται σε κατάσταση φτώχειας ή σε εμπόλεμη κατάσταση. Η Κακοποίηση είναι ενα κοινωνικό φαινόμενο που συμβαίνει πολλές φορές από τους ίδιους τους γονείς ή τους φροντιστές».
Στη συνέχεια, μίλησε για το bullying που συναντάται στα σχολεία και στο διαδίκτυο: «Συνήθως, τα θύματα του bullying είναι σωματικά ασθενέστερα. Ρατσισμός υπάρχει στους μαθητές, είναι κοινωνικό πρόβλημα. Το παιδί που έχει υποστεί bullying παρουσιάζει έλλειψη κοινωνικότητας και εσωστρέφεια. Το να μην έχεις πολλά likes στα social media μετράει».
Τέλος αναφέρθηκε στα παιδιά που έχουν πέσει θύματα σεξουαλικής κακοποίησης, τα οποία παρουσιάζουν «χαμηλή αυτοεκτίμηση, αδυναμία αγάπης ή εμπιστοσύνης, επιθετικότητα, αυτοκαταστροφική συμπεριφορά και κατάχρηση ουσιών. Το 77% των θυτών είναι οι γονείς. Συνήθως η μητέρα αντιμετωπίζει κάποιο ψυχικό νόσημα ή είναι χρονίως πάσχουσα, χρήστρια ουσιών, αλκοολική. Πολλές φορές και οι δύο γονείς είναι θύτες και παρουσιάζουν πνευματική ανεπάρκεια, είτε είχαν κακές σχέσεις με τους δικούς τους γονείς». Οι εξω-οικογενειακοί παράγοντες παίζουν επίσης μεγάλο ρόλο όπως η στάση της κοινωνίας, οι οικονομικές αντιξοότητες, το χαμηλό μορφωτικό επίπεδο και η απόρριψη από τους δασκάλους, κατέληξε ο Χ. Μπαρτσόκας.
Καταγγελίες και περιπτώσεις
Ο κοινωνικός λειτουργός και ψυχοθεραπευτής, Νίκος Γιώτας, ο οποίος εργάζεται στην τηλεφωνική υποστήριξη που παρέχει το «Μαζί για το Παιδί» στην γραμμή 11525, ανέφερε τα βήματα που ακολουθεί κάποιος όταν καταγγέλλει ένα περιστατικό κακοποίησης. Η καταγγελία μπορεί να είναι επώνυμη ή ανώνυμη. Στη συνέχεια, ζητούνται πληροφορίες για το είδος της κακοποίησης, ποιος εμπλέκεται και τις συνθήκες που συνέβη. Στο τέλος, εξετάζονται τα στοιχεία της καταγγελίας και αποστέλλεται στον εισαγγελέα ανηλίκων.
Για τις περιπτώσεις της τηλεφωνικής υποστήριξης μίλησε και ο ψυχολόγος-ψυχοθεραπευτής, Δρ. Λευτέρης Πετρόπουλος, τονίζοντας ότι δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που οι γονείς καλούν για το παιδί τους και ζητούν συμβουλές. Μάλιστα, ανέφερε ότι η πιο συχνή περίπτωση είναι η μητέρα να αναφέρει πως ο πατέρας κακοποιεί, χτυπάει το παιδί ή χρησιμοποιεί λεκτική βία σε βάρος του.
Επιπλέον, επισήμανε ότι ένα στα δύο παιδιά έχουν πέσει θύμα εμπειρίας σωματική βίας, ένα στα πέντε έχουν πέσει θύμα κάποιας μορφής σεξουαλικής βίας, ενώ 9 στις 10 περιπτώσεις σωματικής η σεξουαλικής κακοποίησης δεν αναφέρονται ποτέ. Ακόμη, υπογράμμισε ότι η κακοποίηση κατά κάποιο τρόπο μεταδίδεται διαγενεαλογικά και ότι το θύμα είναι εξαιρετικά πιθανό να γίνει θύτης αργότερα.
«Η προσπάθεια να δοθεί βοήθεια στη μητέρα δεν πετυχαίνει πολλές φορές», ισχυρίστηκε. Κι αυτό γιατί πολλές φορές η μητέρα θυματοποιείται, ενώ ο ειδικός ψυχοθεραπευτής βιάζεται πολλές φορές να εντοπίσει το πρόβλημα και να βρει λύση κι εκείνη το εκλαμβάνει ως απροθυμία να ακούσει το πρόβλημα.
Στη συνέχεια, συμπλήρωσε ότι για την αντιμετώπιση του προβλήματος είναι προϋποθέσεις, μεταξύ άλλων, η ύπαρξη νομικού πλαισίου για αποφυγή εκ νέου θυματοποίησης, η ευαισθητοποίηση και η ενημέρωση παιδιάτρων, γιατρών και εκπαιδευτικών, η ανάπτυξη δομών φιλοξενίας, τα επιδόματα, η εργασιακή ένταξη και η πρόσβαση σε ψυχικές υπηρεσίες.
To cyber bullying – Τρόποι προστασίας
Από την πλευρά του, ο Ψυχολόγος της Διεύθυνσης Δίωξης του Ηλεκτρονικού Εγκλήματος, Γιώργος Νάκος, μίλησε για τους κινδύνους που κρύβει το διαδίκτυο. Ειδικότερα, υπογράμμισε ότι στην Ελλάδα οκτώ στα δέκα παιδιά έχουν πρόσβαση στο διαδίκτυο. Η χρήση οδηγεί στην κατάχρηση και στην υπερβολική χρήση. Οι λόγοι που οι νέοι επιλέγουν το διαδίκτυο είναι η ανωνυμία που προσφέρει και το ότι είναι μια εύκολη αποφυγή της πραγματικότητας. Σε αυτό μεγάλο ρόλο παίζει το γεγονός ότι έχει ελαχιστοποιηθεί ο ποιοτικός χρόνος ανάμεσα σε γονείς και παιδιά, όπως υποστηρίζει.
«Κάθε ενέργεια στο διαδίκτυο αφήνει ηλεκτρονικά ίχνη. Ό,τι ανεβαίνει στο διαδίκτυο, δεν διαγράφεται ποτέ. Δεν υπάρχει 100% προστασία στο διαδίκτυο», τόνισε.
«Τα παιδιά έχουν μεγαλώσει με τα κινητά, οι νέες εφαρμογές είναι διαδραστικές και είναι της μόδας. Ο εθισμός προκαλεί σε απομόνωση, αδιαφορία πονοκεφάλους, ξηρότητα οφθαλμών, ημικρανίες, διατροφικές διαταραχές, αυχενικό σύνδρομο και το σύνδρομο του αντίχειρα», ανέφερε.
Στη συνέχεια, μίλησε για τον ηλεκτρονικό εκφοβισμό, υπογραμμίζοντας ότι μπορεί να συμβεί ανά πάσα ώρα και στιγμή ακόμα και στο σπίτι σας. Γίνεται μέσω κινητού ή υπολογιστή είτε μέσω των social media. Aρχικά, μπορεί να γίνει για πλάκα με αποστολή επιθετικών μηνυμάτων. Η ανωνυμία και η πεποίθηση ότι ο δράστης μπορεί να κρυφτεί ενισχύουν τους λόγους για να το κάνει κάποιος.
Το cyber bullying έχει επιπτώσεις στις κοινωνικές δεξιότητες και ικανότητες του ατόμου, ελαττώνει την αυτοεκτίμηση, προκαλεί μοναξιά, άγχος και κατάθλιψη. Τα παιδία πιστεύουν ότι η εκδήλωση πρόθεσης αυτοκτονίας είναι η λύση.
Ακόμη, πρότεινε τρόπους για να προστατευτεί ένα παιδί ή ένας έφηβες από τον ηλεκτρονικό εκφοβισμό, υποστηρίζοντας ότι πρέπει να κάνει αυτά τα βήματα:
Αγνοούμε τα μηνύματα, αποθηκεύουμε τις αποδείξεις, αποκλείουμε τον αποστολέα, μιλάμε σε δικά μας πρόσωπα, αποφεύγουμε τις συναντήσεις με τον δράστη.
Σημαντική προσοχή πρέπει να δίνουν οι ανήλικοι στους κωδικούς σύνδεσής τους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, του οποίους δεν πρέπει να αποκαλύπτουν σε κανέναν, αλλά και στα λεγόμενα check-in που κάνουν, στα οποία δηλώνουν την τοποθεσία τους σε αναρτήσεις τους.
Τέλος, είπε ότι για την αντιμετώπιση του φαινομένου παίζει μεγάλο ρόλο η θετική σχέση που έχουν τα παιδία με τους ενηλίκους, το να μπορούν να εμπιστευτούν κάποιον.
Η σχέση εμπιστοσύνης του παιδιού με τον γονέα, η κοινή στάση και των δύο γονιών απέναντι στο παιδί είναι καθοριστικοί παράγοντες για την πρόληψη, την αποφυγή και την έγκαιρη επέμβαση για τέτοιου είδους περιπτώσεις.
Δείτε σχετικό βίντεο του 2017 από καμπάνια ενημέρωσης της Europol για την Ελλάδα:
