Πώς θα αντιδρούσατε εάν κάποιος σας έλεγε ότι οι άνθρωποι του 2024 θα είχαμε σημαντικό όφελος αν «αντιγράφαμε» στην καθημερινότητά μας τους προγόνους μας από την Παλαιολιθική Εποχή;
Ίσως να σας ακούγεται τρελό, αλλά οι διατροφικές συνήθειες των ανθρώπων που ζούσαν πριν από περίπου 2,5 εκατομμύρια έως 10.000 χρόνια έχουν να μας προσφέρουν σημαντικά οφέλη.
Η παλαιολιθική δίαιτα είναι ακριβώς αυτό: Ένα διατροφικό πρόγραμμα που βασίζεται σε τροφές που, σύμφωνα με τους επιστήμονες, κατανάλωναν οι άνθρωποι εκείνης της περιόδου. Συγκεκριμένα περιλαμβάνει φρούτα, λαχανικά, άπαχα κρέατα, ψάρια, αυγά, ξηρούς καρπούς και σπόρους.
Πρόκειται για τις τροφές στις οποίες είχαν πρόσβαση οι κυνηγοί-συλλέκτες. Από την παλαιολιθική δίαιτα εξαιρούνται τα τρόφιμα που εντάχθηκαν στο μενού της ανθρωπότητας από την εποχή που ξεκίνησε η μικρής κλίμακας γεωργία, δηλαδή πριν από περίπου 10.000 χρόνια: δημητριακά, όσπρια, γαλακτοκομικά προϊόντα και, εννοείται, τρόφιμα υψηλής επεξεργασίας.
Η ιδέα της παλαιολιθικής δίαιτας
Η κεντρική ιδέα της δίαιτας είναι ότι τα γονίδιά μας δεν είναι καλά προσαρμοσμένα για τις σύγχρονες δίαιτες που προέκυψαν από τη γεωργία και την αλλαγή της διατροφής των ζώων που καταναλώνουν οι άνθρωποι.
Σύμφωνα με τους υποστηρικτές της παλαιολιθικής δίαιτας, οι αλλαγές αυτές ξεπέρασαν τις προσαρμοστικές ικανότητες του ανθρώπινου οργανισμού και αυτό συμβάλλει σήμερα στην παχυσαρκία, τον διαβήτη και τις καρδιακές παθήσεις.
Οι ανθρωπολόγοι εικάζουν επίσης ότι η διατροφή των ανθρώπων κατά την Παλαιολιθική Εποχή συνέβαλε σε κρίσιμες αλλαγές κατά την εξελικτική διαδικασία, συμπεριλαμβανομένου του αυξημένου μεγέθους του εγκεφάλου και του μειωμένου μεγέθους του γαστρεντερικού σωλήνα.
Μια… εξατομικευμένη δίαιτα
Το σίγουρο είναι πως η παλαιολιθική δίαιτα είναι εξαιρετικά ωφέλιμη για όσους θέλουν να χάσουν βάρος ή να διατηρήσουν υγιή επίπεδα βάρους, όπως και για όσους θέλουν να μειώσουν τους κινδύνους καρδιαγγειακών παθήσεων (συμβάλλει στον περιορισμό χοληστερίνης, πίεσης και τριγλυκεριδίων).
Η διατροφή των ανθρώπων στην παλαιολιθική εποχή είχε έντονο και το στοιχείο της εντοπιότητας, καθώς τρέφονταν με ό,τι ήταν διαθέσιμο στην περιοχή που ζούσαν. Κατ’ αντιστοιχία, μπορείτε κι εσείς να την προσαρμόσετε στις δικές σας προσωπικές ανάγκες και προτιμήσεις.
Αν και υπάρχουν διάφορα προγράμματα, σε γενικές γραμμές οι κανόνες της παλαιολιθικής δίαιτας είναι οι παρακάτω.
Τι τρώμε
Φρούτα
Λαχανικά
Ξηρούς καρπούς και σπόρους
Αυγά
Άπαχα κρέατα, ειδικά ζώων που τρέφονται με χόρτα ή ελεύθερα θηράματα
Ψάρια, ειδικά αυτά που είναι πλούσια σε ωμέγα-3 λιπαρά οξέα, όπως σολομό, σκουμπρί και τόνο
Έλαια από φρούτα και ξηρούς καρπούς, όπως ελαιόλαδο ή καρυδέλαιο
Κονδύλους
Τι δεν τρώμε…
Δημητριακά, όπως σιτάρι, βρώμη και κριθάρι
Όσπρια
Γαλακτοκομικά προϊόντα
Επεξεργασμένη και προστιθέμενη ζάχαρη
Αλάτι
Αμυλούχα λαχανικά
Τρόφιμα υψηλής επεξεργασίας, μεταξύ αυτών και τα «διαίτης» και τα τρόφιμα «χαμηλών λιπαρών». Γενικά, εάν τα τρόφιμα είναι εργοστασιακά, θα πρέπει να τα αποφεύγουμε.
Τα οφέλη και η κριτική
Χωρίς καμιά αμφιβολία η παλαιολιθική δίαιτα είναι μια υγιεινή διατροφή, δίνοντας έμφαση στα φρούτα, τα λαχανικά, τα άπαχα κρέατα και την αποφυγή κάθε τύπου επεξεργασμένων τροφίμων. Σήμερα, πολλοί άνθρωποι σκέφτονται την παλαιολιθική δίαιτα ως ένα πρότυπο στο οποίο βασίζουν τη διατροφή τους και όχι απαραίτητα ως ένα αυστηρό σύνολο κανόνων που πρέπει να ακολουθούν.
Ωστόσο, εκφράζονται και ορισμένες επιφυλάξεις. Η πρώτη, που επισημαίνεται αρκετά συχνά, είναι πως αφήνει εκτός μενού πολλές ομάδες τροφίμων που είναι εξαιρετικά θρεπτικές, όπως τα όσπρια, τα γαλακτοκομικά και τα δημητριακά. Πρόκειται για σημαντικές πηγές πηγές φυτικών ινών, βιταμινών, πρωτεϊνών και άλλων σημαντικών για τον οργανισμό συστατικών.
Επίσης, υπάρχει ο ισχυρισμός ότι οι έρευνες γύρω από την παλαιολιθική δίαιτα σε σύγκριση με άλλες δίαιτες είναι σχετικά περιορισμένες, καθώς έχουν πραγματοποιηθεί σε μικρό αριθμό ατόμων, με τη διάρκειά τους να μην ξεπερνά τις λίγες εβδομάδες ή τους λίγους μήνες. Οι ορισμοί της διατροφής ποικίλλουν επίσης από τη μια μελέτη στην άλλη. Επομένως, όσοι εκφράζουν αμφιβολίες υποστηρίζουν ότι είναι δύσκολο να ειπωθεί με βεβαιότητα η αποτελεσματικότητά της, ειδικά σε βάθος χρόνου.
Σε κάθε περίπτωση, ερευνητές έχουν διαπιστώσει ότι η παλαιολιθική δίαιτα συνδέεται με περιορισμό των παραγόντων κινδύνου καρδιοπάθειας και καρδιοαγγειακής νόσου. Η αποφυγή τροφών υψηλής επεξεργασίας, όπως και η κατανάλωση πολλών φρούτων και λαχανικών, είναι οι δύο κύριοι άξονες της επιτυχίας. Παρ’ όλα αυτά, απαιτούνται περισσότερες έρευνες για να κατανοήσουμε τα θετικά και τα αρνητικά της συγκεκριμένης δίαιτας.
