Παλληκάρια με κάτι αδένες, ΝΑ! Δ.Παπαδόγγονας. «Εμένα δεν με πιάνουν οι σφαίρες, με γνωρίζουν, γιατί έχω την ευχή της μάνας μου». Έπεσε μαχόμενος από σφαίρες συμμοριτών. Το Έθνος του οφείλει πολλά

 Διονύσιος Παπαδόγγονας: Συνταγματάρχης Πεζικού. Διοικητής 2ου Αρχηγείου Χωροφυλακής.

Γεννήθηκε στο Πεταλίδι Μεσσηνίας από Μανιάτες γονείς το 1888 και κατετάγη στο στρατό το 1910. Έλαβε μέρος στους πολέμους 1912-13 εναντίον των Τούρκων και Βουλγάρων ως υπαξιωματικός. Επέδειξε μεγάλη ανδρεία στις μάχες Γιαννιτσών, Σαρανταπόρου, Μπιζανίου, Κιλκίς, Λαχανά, Κρέσνας, Μπέλες και αλλού. Εισήχθη στη Σχολή Αξιωματικών και αποφοίτησε με τον βαθμόν του ανθυπολοχαγού το 1914.  Στον Α’ παγκόσμιο πόλεμο 1914-18 έλαβε μέρος στο Μακεδονικό Μέτωπο εναντίον των Γερμανοβουλγάρων και εθελοντικά πολέμησε στην Ουκρανία το 1919 με το Ελληνικό Εκστρατευτικό Σώμα ως Υπολοχαγός. Στο Μικρασιατικό αγώνα ως λοχαγός πολέμησε στις μάχες Αϊδινίου και Θειρών το 1919.

Το 1943 που ο κομμουνισμός είχε μέσω του ΕΑΜ εξαπλωθεί από την Στερεά Ελλάδα στην Πελοπόννησο, ο Παπαδόγγονας δεν έμεινε αδιάφορος και ασυγκίνητος. Ύστερα μάλιστα από την δολοφονία αξιωματικών και πολιτών από κομμουνιστές του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ στην Καλαμάτα και σε άλλα μέρη της υπαίθρου, διοργάνωσε αντιστασιακές ομάδες του Ε.Σ. (Ελληνικού Στρατού) από εθνικόφρονες πολίτες και αξιωματικούς στα βουνά της Μεσσηνίας, με σκοπό να αναχαιτίσει το μεγάλο κίνδυνο του κομμουνισμού.

Ανέβηκε στο Δυρράχι Μεσσηνίας όταν οι Ιταλογερμανοί ήταν στην Καλαμάτα και εκεί συνάντησε τους Άγγλους συνδέσμους του Συμμαχικού Στρατηγείου, αξιωματικούς Ριντ και Φράιζερ, στους οποίους εξέθεσε τη γενική κατάσταση που επικρατούσε με τους κατακτητές στην Καλαμάτα και τη μεγάλη θλίψη του, γιατί οι Άγγλοι όπλιζαν το κομμουνιστικό ΕΑΜ, που δολοφονούσε Έλληνες και εργαζόταν για την επιβολή του κομμουνισμού. Ταυτόχρονα έστειλε τηλεγραφήματα στην Ελληνική Κυβέρνηση στο Κάιρο, τον Βασιλιά των Ελλήνων και το Στρατηγείο Μέσης Ανατολής, περιγράφοντας την κατάσταση στην Πελοπόννησο.

Οι ομάδες του Ε.Σ., που είχαν να αντιμετωπίσουν την μεγάλη υπεροχή σε οπλισμό, αριθμό και δολιότητα των κομμουνιστών, ύστερα από αιματηρές μάχες οι οποίες πολλές φορές ήταν διμέτωπες, με τους κατακτητές από τη μια πλευρά και με μεγάλες δυνάμεις του ΕΛΑΣ από την άλλη, υπέστησαν βαρειές απώλειες και διελύθηκαν. Μετά τη διάλυση των εθνικών ομάδων και κατόπιν αποτυχημένων δολοφονικών επιθέσεων και κομμουνιστών εναντίον του στην Καλαμάτα, ο Παπαδόγγονας και οι οικογένειες των απειλουμένων εθνικοφρόνων πολιτών αναχώρησαν για την Αθήνα. Στην πρωτεύουσα μοναδική του έγνοια ήταν, πως θα μπορούσε να προστατεύσει την Πελοπόννησο από τον κομμουνιστικό κίνδυνο που είχε ενσκήψει.

Τον Απρίλιο του 1944 με απόφαση της τότε κυβερνήσεως του Ιωάννη Ράλλη, ανέλαβε την συγκρότηση του 2ου Αρχηγείου Χωροφυλακής στη Νότιο Πελοπόννησο, στους νομούς Μεσσηνίας, Λακωνίας και Αρκαδίας και έγινε ο Αρχηγός του.

Η πολιτεία του Δ.Π. γενικά υπήρξε πατριωτική. Κατόρθωσε να σώσει μεγάλο αριθμό πολιτών, κυρίως της υπαίθρου. Οι δεινοπαθήσαντες Πελοποννήσιοι που επέζησαν με σεβασμό και τιμή προφέρουν σήμερα το όνομά του.

Μετά την αποχώρηση των Γερμανών από την Πελοπόννησο, έφθασε στο Μοριά ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος, αντιπροσωπεύοντας την Ελληνική Κυβέρνηση που ήταν ακόμη στο Κάιρο. Ο Π. υπάκουσε και πάλι στη φωνή της πατρίδας και παρέδωσε τον οπλισμό του 2ου Αρχηγείου Χωροφυλακής, στη νόμιμη κυβέρνηση της χώρας. Δυστυχώς παρά τις έγκαιρες προειδοποιήσεις του Παπαδόγγονα, προς τον Παναγιώτη Κανελλόπουλο, ο οπλισμός αυτός έπεσε στα χέρια του ΕΛΑΣ και χρησιμοποιήθηκε για την καταστροφή της Αθήνας το Δεκέμβριο του 1944.

Κατά την περίοδο των Δεκεμβριανών ο Παπαδόγγονας βρισκόταν μαζί με τους αξιωματικούς του και τους άνδρες του στην Αθήνα στο στρατόπεδο ιππικού στο Γουδί.

Τους είχε εξοπλίσει ο στρατηγός Τσακαλώτος. Εκεί είχε στρατοπεδεύσει και η ταξιαρχία «Ρίμινι». Οι φονικές μάχες στην Αθήνα μαίνονταν από τις 4 Δεκεμβρίου. Το στρατόπεδο στο Γουδί ήταν στόχος του ΕΛΑΣ, ο οποίος έβαλλε με βαρέα πολυβόλα από τα Τουρκοβούνια. Ο γενναίος συνταγματάρχης στις 7 Δεκεμβρίου μαζί με τον υπασπιστή του, υπολοχαγό Σωτήρη Λιαράκο, επιθεωρούσε και εμψύχωνε τους αμυνόμενους στα φυλάκια στρατιώτες του.

Ένα εξαιρετικό αφιέρωμα, στο ΜΑΚΕΛΕΙΟ της Τρίτης που κυκλοφορεί στα περίπτερα όλης της Ελλάδος.