Αρχαιολόγοι στο Περού ανακάλυψαν 303 γιγάντια γεωγλυφικά στην έρημο Nazca του Περού, με τη βοήθεια τεχνητής νοημοσύνης. Τα γεωγλυφικά απεικονίζουν πουλιά, φυτά, αράχνες, ανθρώπινες φιγούρες, αποκεφαλισμένα κεφάλια και μια όρκα που κρατά ένα μαχαίρι. Η ανακάλυψη αυτή διπλασιάζει τον αριθμό των γνωστών μυστήριων γραμμικών αυτών σχημάτων που χρονολογούνται πριν από 2.000 χρόνια.
Τα ευρήματα που δημοσιεύθηκαν στην επιστημονική επιθεώρηση «PNAS» ρίχνουν φως στον αινιγματικό ρόλο αυτών των συμβόλων. Τα γεωγλυφικά βρίσκονται 50 χιλιόμετρα στην ενδοχώρα από τη νότια ακτή του Περού και ανακαλύφθηκαν στις αρχές του 20ου αιώνα. Σύμφωνα με τους επιστήμονες, τα γεωγλυφικά έχουν καταφέρει να επιβιώσουν επειδή η έρημος είναι αραιοκατοικημένη, δεν επηρεάζεται από τις πλημμύρες και είναι ακατάλληλη για καλλιέργεια.
Ο αριθμός των νέων ευρημάτων έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια χάρη στην τεχνική της οπτικής αναγνώρισης από φωτογραφίες υψηλής ανάλυσης. Κατά μέσο όρο, κάθε χρόνο, εντοπίζονται 19 γεωγλυφικά σύμφωνα με την έρευνα. Ωστόσο, η χρήση της τεχνητής νοημοσύνης για τον περιορισμό των πιθανών υποψηφίων έχει αυξήσει τον αριθμό των ανακαλύψεων.
Μια ομάδα ερευνητών με επικεφαλής τον Μασάτο Σακάι, καθηγητή αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο Yamagata της Ιαπωνίας, εκπαίδευσε ένα μοντέλο τεχνητής νοημοσύνης που ανέλυσε τις φωτογραφίες των 430 συμβόλων Nazca που έχουν χαρτογραφηθεί από το 2020. Η κύρια πρόκληση τους ήταν ο περιορισμένος αριθμός εικόνων. Συνήθως, τέτοια μοντέλα εκπαιδεύονται με τη χρήση δεκάδων χιλιάδων εικόνων. Η ομάδα επέλεξε να επικεντρωθεί στο μικρότερο από τα δύο είδη συμβόλων που ανακαλύφθηκαν στην έρημο. Τα μικρά γεωγλυφικά, τα οποία έχουν μήκος περίπου 9 μέτρα, ήταν πιο δύσκολο να εντοπιστούν σε σχέση με τα μεγαλύτερα, γεωμετρικά σχήματα, τα οποία έχουν μήκος 90 μέτρα.
Το μοντέλο πρότεινε περισσότερες από 47.000 πιθανές τοποθεσίες στην περιοχή της ερήμου, η οποία καλύπτει 629 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Η ομάδα εξέτασε και κατέταξε αυτές τις προτάσεις, εντοπίζοντας 1.309 υποψήφιες τοποθεσίες με «υψηλές δυνατότητες». Για κάθε 36 προτάσεις που παρείχε το μοντέλο, οι ερευνητές εντόπισαν «ένα πολλά υποσχόμενο υποψήφιο».
Από τον Σεπτέμβριο του 2022 έως τον Φεβρουάριο του 2023, η ομάδα δοκίμασε την ακρίβεια του μοντέλου της στην έρημο Nazca, ερευνώντας τις πολλά υποσχόμενες τοποθεσίες είτε επιτόπια είτε με τη χρήση μη επανδρωμένων αεροσκαφών. Από τα 303 εικονιστικά γεωγλυφικά που ανακαλύφθηκαν πρόσφατα, τα 178 εντοπίστηκαν από το μοντέλο. Από αυτά, 66 αποτελούν μέρος ενός συμπλέγματος γεωγλυφικών που ανακαλύφθηκε χάρη στην τεχνητή νοημοσύνη, ενώ 59 ανακαλύφθηκαν κατά τη διάρκεια της επιτόπιας έρευνας. Η ομάδα δεν μπόρεσε να ερευνήσει 968 από τις πολλά υποσχόμενες τοποθεσίες κατά τη διάρκεια της επιτόπιας έρευνας. Δεδομένου του αρχικού ποσοστού επιτυχίας της επιτόπιας έρευνας οι ερευνητές εκτιμούν πως θα μπορούσαν να ανακαλύψουν 248 επιπλέον γεωγλυφικά.
«Το γεγονός ότι ο αριθμός των γνωστών γεωγλυφικών διπλασιάστηκε ακόμη και με περιορισμένα δεδομένα εκπαίδευσης είναι καταπληκτικό», δήλωσε η Αμίνα Τζαμπατζαντσάν, ερευνήτρια και επιστήμονας δεδομένων στο Τμήμα Αρχαιολογίας του Ινστιτούτου Γεωανθρωπολογίας Max Planck στην Ιένα της Γερμανίας. Η ερευνήτρια δεν συμμετείχε στη νέα μελέτη, αλλά χρησιμοποιεί ένα μοντέλο τεχνητής νοημοσύνης για να εντοπίσει τάφους στη Μογγολία.
Η τεχνητή νοημοσύνη έχει τη δυνατότητα να συνεισφέρει σημαντικά στην αρχαιολογία, αν και τα μοντέλα δεν είναι ακόμη απόλυτα ακριβή, σημείωσε.
«Το πρόβλημα είναι ότι οι αρχαιολόγοι δεν ξέρουν πώς να κατασκευάσουν ένα μοντέλο μηχανικής μάθησης και οι επιστήμονες δεδομένων, συνήθως, δεν ενδιαφέρονται πραγματικά για την αρχαιολογία, επειδή μπορούν να κερδίσουν περισσότερα χρήματα από αλλού», πρόσθεσε.
