Διαβάστε την ομιλία Υπουργού Προστασίας του Πολίτη, κ. Μιχάλη Χρυσοχοΐδη, στη Βουλή κατά τη συζήτηση και ψήφιση επί της αρχής, των άρθρων και του συνόλου του σχεδίου νόμου του Υπουργείου Προστασίας του Πολίτη «Περί Διεθνούς Προστασίας και άλλες διατάξεις»
«Κυρίες και κύριοι βουλευτές,
Θα μου επιτρέψετε, αφού ευχαριστήσω όλους και όλες, για την πολύ καλή δουλειά που έγινε στην επιτροπή με πολλές συνεδριάσεις, με την ακρόαση των φορέων, οι οποίοι ήταν εξαντλητικοί, με την ενσωμάτωση δεκάδων προτάσεων που υποβάλατε και εσείς αλλά και οι Φορείς, να εκφράσω τις σκέψεις μου και τις απόψεις μου γύρω από το νομοσχέδιο το οποίο συζητούμε σήμερα στη Βουλή.
Με στοιχεία του 2019:
- 68.000 εκκρεμείς αιτήσεις στην υπηρεσία ασύλου και δυόμιση χρόνια για να προσδιορισθεί η δικάσιμος για μια αίτηση κάποιου αιτούντος
- 14.000 προσφυγές στην αρχή προσφυγών, περισσότερα από δύο χρόνια ο χρόνος προσδιορισμού
- 1806 επιστροφές σε 4 χρόνια στην Τουρκία βάσει της κοινής δήλωσης
Αυτές οι στατιστικές δηλώνουν απερίφραστα πως το νομικό πλαίσιο που διέπει την παροχή της διεθνούς προστασίας δεν λειτουργεί αποτελεσματικά.
Δεν παρέχει προστασία, σωρεύει αιτήσεις, στοιβάζει δηλαδή ανθρώπους και στα νησιά και στην ενδοχώρα. Δεν διακρίνει ασυλούχους και μη, δεν επιστρέφει τους μη έχοντες δικαίωμα, δοκιμάζει τις αντοχές των δομών και των τοπικών κοινωνιών και στο Αιγαίο, στα νησιά μας και στην ηπειρωτική Ελλάδα.
Αυτό που υπάρχει σήμερα είναι ένα αδιέξοδο και είναι μια παθητική πολιτική.
Αυτές τις αβελτηρίες έρχεται να αντιμετωπίσει το σχέδιο νόμου που εισάγεται σήμερα ενώπιον σας.
Πρώτον, ο στόχος του είναι να κάνει το αδόμητο νομικό εργαλείο των 5 νόμων και του ενός Προεδρικού Διατάγματος να το κάνει ένα ενιαίο, δομημένο σύνολο, με προτεραιότητες στην εξέταση, που επιτρέπει στη διοίκηση να εργασθεί, στον δικαστή να δικάσει, στον αιτούντα άσυλο να γνωρίζει επιτέλους την πορεία της υπόθεσής του.
Δεύτερον, να επιταχύνει τις διαδικασίες ώστε σε 60 ημέρες το πολύ, να ολοκληρώνονται οι βασικές εργασίες της υπηρεσίας ασύλου και να υπάρχει μια πρώτη απόφαση, γνωστή στον αιτούντα για το τι είναι πιθανό να συμβεί στην αίτησή του.
Τρίτον, να οργανώσει και να επιταχύνει τις επιστροφές όσων οι αιτήσεις απορρίπτονται. Να αποτρέψει κάθε παρελκυστική τακτική υποβολής μεταγενέστερων αιτημάτων, που καθυστερεί την επαναπροώθηση και επιβαρύνει τη διοίκηση. Υπάρχουν χιλιάδες αιτούντων άσυλο στην χώρα, που για 5 ή 6 χρόνια παραμένουν χωρίς τελεσιδικία, ακριβώς για το λόγο που σας ανέφερα, δηλαδή για τα διαρκώς νέα αιτήματα ασύλου. Μιας αενάως ανακυκλούμενης εκκρεμότητας και για εκείνους και για όλους.
Τέταρτον, να προετοιμάσει από την πρώτη μέρα κιόλας το ζητούμενο. Και το ζητούμενο κυρίες και κύριοι βουλευτές είναι η ενσωμάτωση, η ένταξη αυτών των ανθρώπων. Δεν είναι μια νομική μόνο διαδικασία η παροχή ασύλου. Είναι ένα σύνθετο σύστημα και συμφωνώ με τον κύριο Καμίνη προηγουμένως που έθεσε το ζήτημα της διοίκησης. Ένα σύνθετο σύστημα δράσεων, όπου από την πρώτη ημέρα ο αιτών οφείλει να γνωρίζει πού βρίσκεται, τι θα γίνει, ποια είναι τα δικαιώματά του και ποιες οι υποχρεώσεις του. Τόσο απλά πράγματα. Το νέο σχέδιο νόμου ζητά την συνεργασία του αιτούντος άσυλο σε όλα τα στάδια της διαδικασίας. Και για να τη ζητήσει, του παρέχει από την αρχή, από την πρώτη ώρα που μπαίνει μέσα, τις δυνατότητες και τις εγγυήσεις, δηλαδή ενημέρωση, του παρέχει νομική προστασία, του παρέχει περίθαλψη και του παρέχει κυρίως αποτέλεσμα, δηλαδή ταχύτητα.
Έτσι λοιπόν, ο σκοπός αυτού του σχεδίου νόμου είναι η επιτάχυνση των διαδικασιών, η ενσωμάτωση των ανθρώπων στην κοινωνία και τελικώς και οι επιστροφές. Αυτοί οι τρεις στόχοι βασικά προωθούνται για να υλοποιηθούν με προϋπόθεση, συμφωνώ επαναλαμβάνω με τον κύριο Καμίνη, το θέμα της διοίκησης. Δηλαδή, ότι η δημόσια διοίκηση θα ανταποκριθεί, θα συντονιστεί, θα παράγει αποτέλεσμα και τελικώς θα επιτύχουμε.
Πυλώνες του συστήματος είναι η συνέπεια της εξέτασης, δηλαδή το σύστημα που εξετάζει τις αιτήσεις και η συνεργασία του αιτούντος.
Το σχέδιο είναι τολμηρό και φιλόδοξο. Και αυτό το δέχομαι ως αρμόδιος Υπουργός γιατί είναι ένα στοίχημα για μένα προσωπικά, για τον συνάδελφό μου κ. Κουμουτσάκο για δημόσια διοίκηση για το Υπουργείο, για την Κυβέρνηση, για τη χώρα να μπορέσει να το τρέξει, να το υλοποιήσει.
Στην κατεύθυνση αυτή εργαζόμαστε συστηματικά για να καλύψουμε οργανικές θέσεις, να αναδιοργανώσουμε τα τυφλά διοικητικά συστήματα, να εξασφαλίσουμε ανθρώπινες συνθήκες εργασίας για τους υπαλλήλους. Προσλαμβάνουμε λοιπόν 470 υπαλλήλους στην υποστελεχωμένη σήμερα Υπηρεσία Ασύλου, η οποία έχει 680 άτομα. Διευθετούμε ζητήματα υποδομών στην Αθήνα, στο Κεράνη που σας είπα, στη Θεσσαλονίκη, στη Ρόδο και στα Γιάννενα, με νέα κτίρια για να στεγαστούν οι υπηρεσίες.
Αναδιοργανώνουμε την υπηρεσία, από τα ακατανόητα και δυσλειτουργικά διοικητικά της σχήματα. Προσέξτε, θέλει 6 μήνες να εγκριθεί από την Υπηρεσία μια δαπάνη για να αλλάξει λάδια ένα αυτοκίνητο στη Σάμο, εκεί στο ΚΥΤ. Χρειάζεται κάθε ημέρα ο Διευθυντής Ασύλου να μιλά με 35 επιχειρησιακούς επικεφαλής στα περιφερειακά κέντρα και στα νησιά. Είναι αδιανόητο, είναι αποκαλυπτικό, αλλά είναι πραγματικότητα δυστυχώς.
Θέλω να σταθώ και να ξεκαθαρίσω δυο ακόμη θέματα που απασχόλησαν τόσο τη διαβούλευση όσο και τις συζητήσεις και τις ακροάσεις στην Επιτροπή.
Καταρχήν, το άκουσα και εδώ πάλι για δέκατη φορά ότι ο χρόνος δεν ήταν επαρκής. Τι δεν ήταν επαρκής ο χρόνος; Ο χρόνος ήταν επαρκέστατος, ήταν 6 ήμερες ολόκληρες, 6 ημέρες δόθηκαν σε όλους και μάλιστα ακούστηκε και ο ακραίος χαρακτηρισμός ότι ήταν και προσχηματική. Θέλω να σας ενημερώσω πως ήταν 6 ημέρες γεμάτες. Θέλω να σας ενημερώσω ότι κατατέθηκαν 332 σχόλια. Που είναι λοιπόν το προσχηματικό και πού είναι το γρήγορο; 332 σχόλια από τα οποία τα μισά έγιναν δεκτά. Τα μισά έγιναν δεκτά και κυρίως παρατηρήσεις των κομμάτων και του Συνηγόρου του Πολίτη -κυρίως του Συνηγόρου του Πολίτη- σχεδόν εξ ολοκλήρου έγιναν δεκτά.
Κατατέθηκαν 14 κείμενα σχολίων από οργανώσεις και φορείς, των οποίων οι παρατηρήσεις κυρίως στα ζητήματα των όρων και διαδικασιών κράτησης, όσο και των ασυνόδευτων ανήλικων, έγιναν επίσης δεκτές.
Θεωρώ λοιπόν ότι ήταν μια εξαιρετικά επιτυχημένη διαδικασία η διαβούλευση.
Κυρίες και κύριοι βουλευτές, ο χρόνος μας κυνηγά. Και μας κυνηγά γιατί οι βάρκες στο Αιγαίο δεν σταματούν να έρχονται. Και όσο περνούν οι μέρες έρχονται και περισσότεροι, γιατί έτσι αποφασίζει η γείτονα χώρα. Και αυτό το χρόνο που τρέχει, πρέπει να τον επενδύουμε χρήσιμα. Η παθιασμένη φλυαρία, η ακατάπαυστη διαφωνολογία δεν μας αφορά και κυρίως δεν επιτρέπεται. Για μας, σε μας, δεν επιτρέπεται αυτό.
Θέλω, επίσης, να διευκρινίσω πως πρόκειται για σχέδιο νόμου που αφορά στην παροχή διεθνούς προστασίας, το άσυλο όπως συνήθως λέγεται. Δεν αφορά την μεταναστευτική πολιτική. Γιατί υπάρχουν πολλά ζητήματα, όπως είναι η παιδεία, τα παιδιά στα σχολεία, μια σειρά από ζητήματα που αφορούν την ένταξη τα οποία όμως δεν διαπραγματεύεται το παρόν νομοσχέδιο.
Θα μου επιτρέψετε να ολοκληρώσω την εισήγησή μου με δυο συγκεκριμένες αναφορές.
Αποτελεί πεποίθηση μας ότι το μεταναστευτικό ζήτημα θα συνεχισθεί για δεκαετίες. Είναι συστημικό, με γεωπολιτική διάσταση και ανθρωπιστική διάσταση.
Ενέσκηψε στην Ελλάδα σε πολύ δύσκολα χρόνια, στην καρδιά της κρίσης. Όμως αντιμετωπίσθηκε δυστυχώς σαν κάτι έκτακτο, σαν κάτι ξένο. Δεν είναι έτσι. Αν συνεχίσουμε, σαν την στρουθοκάμηλο να το κρύβουμε, να το απωθούμε σαν κάτι έκτακτο που θα περάσει, τότε είναι βέβαιο ότι οι ροές θα περάσουν από πάνω μας, όχι δίπλα μας.
Η πολιτική μας απόφαση, λοιπόν, είναι να το αντιμετωπίσουμε συστηματικά και σοβαρά. Να θωρακίσουμε στο μέτρο του δυνατού τα σύνορά μας, να ετοιμάσουμε τη διοίκηση, να οργανώσουμε την κοινωνία, παράγοντας ανθεκτικότητας της κοινωνίας σε κάθε επίπεδο. Για να γίνει αυτό χρειάζεται, μεταξύ των άλλων, να το αναλάβουμε ως Πολιτεία, ως Ελληνική Δημοκρατία εξ ολοκλήρου. Δηλαδή με σαφές νομικό πλαίσιο, επαρκή διοίκηση και μακροπρόθεσμο σχεδιασμό. Η Ευρωπαϊκή Ένωση μας βοήθησε οικονομικά και μας βοηθά, παρέχοντας επίσης τεχνογνωσία, παρέχοντας βοήθεια από το ΕΑSΟ. Το ίδιο είναι και οι Οργανισμοί, όπως είναι ο Δ.Ο.Μ., ο Διεθνής Οργανισμός Μετανάστευσης, όπως είναι η Υπάτη Αρμοστεία.
Δεν μπορούμε όμως να συνεχίζουμε να αφήνουμε τη διαχείρισή του σε τρίτους. Με το παρόν σχέδιο νόμου, η διοικητική μέριμνα, περνά ξεκάθαρα στην ελληνική πολιτεία, με αύξηση των εγγυήσεων για τον αιτούντα, γιατί η σύνθεση των επιτροπών προσφυγών απαρτίζεται από 3 δικαστές πλέον. Η διάταξη αυτή, όπως και η επαναφορά της ακυρωτικής διαδικασίας στο Πρωτοδικείο, δείχνουν την απόφαση, να ενσωματώσουμε προοπτικά, σε δικαστήρια ουσίας όλο το δίκαιο ασύλου σε λίγα χρόνια. Η από σήμερα συμμετοχή τρίτου διοικητικού δικαστή βοηθά στην εκπαίδευση ικανού αριθμού δικαστών σε αυτό τον κλάδο του δικαίου. Πρόκειται καθαρά για μέτρο που εντάσσεται σε έναν μεσοπρόθεσμο σχεδιασμό.
Η δεύτερη παρατήρηση που θέλω να κάνω, είναι πως το δίκαιο αυτό το οποίο εισάγουμε σήμερα είναι δίκαιο ενωσιακό. Είναι το ευρωπαϊκό δίκαιο. Είναι δηλαδή οι οδηγίες που ενσωματώνουμε της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τι κάνουμε; Μεταφέρουμε πιστά την Ευρωπαϊκή οδηγία, χωρίς παρεκκλίσεις και χωρίς διασταλτικές ερμηνείες. Δεν ανακαλύπτουμε όμως δίκαιο καινούριο. Για να είμαστε ξεκάθαροι. Απλώς ενσωματώνουμε το Ευρωπαϊκό Δίκαιο. Απλώς το κάνουμε σωστά. Επαναλαμβάνω και στο πλαίσιο της διοίκησης επιχειρούμε να γίνουμε αποτελεσματικοί.
Το τελευταίο έχει μια σημασία για τη συζήτηση περί δικαιωμάτων που γίνεται, και δεν τελειώνει ποτέ αυτή η συζήτηση και καλά κάνει.
Αλλά η δική μας η αρχή είναι η εξής:
Κάθε δικαίωμα που παρέχεται, δημιουργεί αντίστοιχα μια υποχρέωση, μια ευθύνη από αυτόν που ωφελείται από αυτό το δικαίωμα. Αυτό είναι το κεντρικό μοτίβο αν θέλετε, ο πυρήνας που συγκροτεί αυτό το νομοσχέδιο. Δηλαδή η παροχή δικαιωμάτων αλλά και η ευθύνη που γεννά αυτό το δικαίωμα. Δεν μειώνουμε δικαιώματα ή εγγυήσεις, παρέχουμε όλα όσα μπορούμε να εξασφαλίσουμε. Και ζητούμε από τους επωφελούμενους των δικαιωμάτων και της προστασίας την κατά νόμο συμμόρφωση με τα δικαιώματα που τους παρέχονται. Αυτή είναι και η δική τους ευθύνη απέναντι στη δική μας ευθύνη να τους δείξουμε ανθρωπισμό, προστασία και να τους παρέχουμε αυτό που δικαιούνται από το διεθνές δίκαιο.
Ευχαριστώ πολύ.»
