Ύπάρχουν πολλά είδη προσευχής, όπως μέ τήν γλώσσα, μέ τόν νου καί μέ τήν καρδιά.
Ή ύψηλότερη προσευχή είναι ή προσευχή τής καρδιάς, πού συνοδεύεται μέ ταπείνωσι, συντριβή καί δάκρυα. Νά μή άποδίδουμε περισσότερο βάρος στήν προσευχή τών Αναγνώσεων, δηλ. στήν προφορική προσευχή. Αύτή είναι ή πλέον άδύνατη προσευχή, διότι δέν ένώνει τόν νου μέ τήν καρδιά.
Ή νοερά προσευχή είναι άνώτερη άπό τήν προφορική διότι συμμετέχει σ’ αύτήν καί ή σκέψις, δηλ. ή προσοχή τοΰ νου.
Αύτός πού προσεύχεται μέ τήν προσοχή τής διανοίας του, σέ όσα άπαγγέλει, αύτός προσεύχεται νοερά, άλλά αύτό δέν είναι ή τελειότης τής προσευχής. «Αγιοι Πατέρες λέγουν ότι ή νοερά προσευχή είναι προσευχή μέ ένα πόδι, δηλ. μισή προσευχή, διότι παραμένει στό κεφάλι καί δέν συμμετέχει σ’ αύτήν καί ή καρδιά. ‘Αλλά όταν στήν προσευχή ένωθή ό νους μέ τήν καρδιά, δηλ. οί νοερές σκέψεις νά κατέβουν μέ τήν Χάρη του Θεού στήν καρδιά, τότε γίνεται ή κυοφορία τής πνευματικής προσευχής, δηλ. έφθάσαμε στήν ύψηλότερη προσευχή, πού ονομάζεται καρδιακή προσευχή. Τά σημεία ότι έφθάσαμε σ’ αύτό τό ύψηλό είδος τής προσευχής είναι:
Μία δυνατή θέρμη στό μέρος τής καρδιάς, ένας παντοτεινός πόθος καί ζήλος γιά τόν Θεό, μία Ανέκφραστη άγάπη γιά τούς άνθρώπους καί γιά όλη τήν κτίσι, μία άπερίγραπτη πνευματική χαρά, μία πραότης, μία πηγή δακρύων πού προκαλούν ταπείνωση καί φέρνουν τήν άφοβία τοϋ θανάτου.
Ποιός είναι ό καλύτερος διδάσκαλος τής προσευχής;
Είναι αύτή ή ιδια ή προσευχή, όπως λέγη ό άγιος Μακάριος ό Μέγας: «Έγώ ξέρω ότι δέν γνωρίζεις νά προσεύχεσαι, άλλά προσευχήσου όπως μπορείς καί συχνότερα καί μόνη της ή προσευχή θά σέ διδάξει νά προσεύχεσαι». Συνεπώς λοιπόν, νά προσευχώμεθα όπως μπορούμε καί όσο συχνότερα είναι δυνατόν καί βλέποντας ό Θεός τόν ζήλο μας θά μάς βοηθήση νά άποκτήσουμε τήν άληθινή τής καρδιάς προσευχή καί τό δώρο τών δακρύων.
