H στρατιωτική επίθεση του Αζερμπαϊτζάν, που εξαπολύθηκε στις 27 Σεπτεμβρίου 2020 κατά του Ναγκόρνο Καραμπάχ και του λαού του, με την υποστήριξη της Τουρκίας και τους υποστηριζόμενους από την Τουρκία ξένους τρομοκράτες-μαχητές και μισθοφόρους από τη Μέση Ανατολή, διήρκεσε 44 ημέρες και οδήγησε σε χιλιάδες θύματα και εκτοπισμό του αρμενικού πληθυσμού.
Οι Αρμένιοι της περιοχής αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τις πατρογονικές τους εστίες, να γίνουν πρόσφυγες και να εκτοπιστούν στο εσωτερικό της χώρας. Η στρατιωτική επίθεση οδήγησε, επιπλέον, στην κατοχή ενός σημαντικού μέρους του εδάφους της Δημοκρατίας του Αρτσάχ από το Αζερμπαϊτζάν. Ως εκ τούτου, έως και 2.000 αντικείμενα της αρμενικής ιστορικής και πολιτιστικής κληρονομιάς πέρασαν υπό τον έλεγχο του Αζερμπαϊτζάν, μεταξύ των οποίων 161 αρμενικές εκκλησίες, περισσότερα από 10 παρεκκλήσια, 52 κάστρα και φρούρια, 591 σταυρόπετρες (Χατσκάρ).
Σήμερα, μετά από περισσότερο από έναν χρόνο από τη διακοπή των εχθροπραξιών, η τύχη αυτών των μνημείων, θρησκευτικών χώρων και εκθεμάτων των μουσείων παραμένει ασαφής, καθώς βρίσκονται υπό μια διαρκή απειλή σκόπιμης καταστροφής, πράξεων βανδαλισμού και βεβήλωσης.
Το Αρτσάχ (Ναγκόρνο Καραμπάχ) έχει μια πλούσια και πολύπλοκη πολιτιστική ιστορία.
Υπάρχουν περίπου 4.000 αρμενικά πολιτιστικά μνημεία, μεταξύ των οποίων 370 εκκλησίες, 119
φρούρια και άλλα ιστορικά και πολιτιστικά μνημεία και αρχαιότητες που χρονολογούνται εδώ και αιώνες. Τα πολιτιστικά και θρησκευτικά μνημεία του Αρτσάχ παρέχουν στοιχεία για την επί χιλιετίες αδιαμφισβήτητη παρουσία των Αρμενίων στην περιοχή. Για παράδειγμα, ο μερικώς ανασκαμμένος αρχαιολογικός χώρος Τιγρανακέρτ, ο οποίος σήμερα βρίσκεται υπό τον έλεγχο του Αζερμπαϊτζάν, είναι ευρέως γνωστός ως η «καλύτερα διατηρημένη πόλη της Ελληνιστικής περιόδου και του Αρμενικού πολιτισμού» στον Καύκασο.
Το Τιγρανακέρτ ιδρύθηκε μεταξύ δευτέρου και πρώτου αιώνα π.Χ. και αργότερα υπήρξε σημαντικός κόμβος για τον Πρώιμο Χριστιανισμό, με πάνω από δέκα επιγραφές που έχουν ανακαλυφθεί μέχρι σήμερα στην αρμενική και την ελληνική γλώσσα, οι οποίες χρονολογούνται μεταξύ πέμπτου και έβδομου αιώνα μ.Χ.
H στρατιωτική επίθεση του Αζερμπαϊτζάν, που εξαπολύθηκε στις 27 Σεπτεμβρίου 2020 κατά του Ναγκόρνο Καραμπάχ και του λαού του, με την υποστήριξη της Τουρκίας και τους υποστηριζόμενους από την Τουρκία ξένους τρομοκράτες-μαχητές και μισθοφόρους από τη Μέση Ανατολή, διήρκεσε 44 ημέρες και οδήγησε σε χιλιάδες θύματα και εκτοπισμό του αρμενικού πληθυσμού.
Οι Αρμένιοι της περιοχής αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τις πατρογονικές τους εστίες, να γίνουν πρόσφυγες και να εκτοπιστούν στο εσωτερικό της χώρας. Η στρατιωτική επίθεση οδήγησε, επιπλέον, στην κατοχή ενός σημαντικού μέρους του εδάφους της Δημοκρατίας του Αρτσάχ από το Αζερμπαϊτζάν. Ως εκ τούτου, έως και 2.000 αντικείμενα της αρμενικής ιστορικής και πολιτιστικής κληρονομιάς πέρασαν υπό τον έλεγχο του Αζερμπαϊτζάν, μεταξύ των οποίων 161 αρμενικές εκκλησίες, περισσότερα από 10 παρεκκλήσια, 52 κάστρα και φρούρια, 591 σταυρόπετρες (Χατσκάρ).
Σήμερα, μετά από περισσότερο από έναν χρόνο από τη διακοπή των εχθροπραξιών, η τύχη αυτών των μνημείων, θρησκευτικών χώρων και εκθεμάτων των μουσείων παραμένει ασαφής, καθώς βρίσκονται υπό μια διαρκή απειλή σκόπιμης καταστροφής, πράξεων βανδαλισμού και βεβήλωσης.
Το Αρτσάχ (Ναγκόρνο Καραμπάχ) έχει μια πλούσια και πολύπλοκη πολιτιστική ιστορία.
Υπάρχουν περίπου 4.000 αρμενικά πολιτιστικά μνημεία, μεταξύ των οποίων 370 εκκλησίες, 119
φρούρια και άλλα ιστορικά και πολιτιστικά μνημεία και αρχαιότητες που χρονολογούνται εδώ και αιώνες. Τα πολιτιστικά και θρησκευτικά μνημεία του Αρτσάχ παρέχουν στοιχεία για την επί χιλιετίες αδιαμφισβήτητη παρουσία των Αρμενίων στην περιοχή. Για παράδειγμα, ο μερικώς ανασκαμμένος αρχαιολογικός χώρος Τιγρανακέρτ, ο οποίος σήμερα βρίσκεται υπό τον έλεγχο του Αζερμπαϊτζάν, είναι ευρέως γνωστός ως η «καλύτερα διατηρημένη πόλη της Ελληνιστικής περιόδου και του Αρμενικού πολιτισμού» στον Καύκασο.
Το Τιγρανακέρτ ιδρύθηκε μεταξύ δευτέρου και πρώτου αιώνα π.Χ. και αργότερα υπήρξε σημαντικός κόμβος για τον Πρώιμο Χριστιανισμό, με πάνω από δέκα επιγραφές που έχουν ανακαλυφθεί μέχρι σήμερα στην αρμενική και την ελληνική γλώσσα, οι οποίες χρονολογούνται μεταξύ πέμπτου και έβδομου αιώνα μ.Χ.
Υπάρχουν σοβαρές ανησυχίες για τη διατήρηση αυτών των μνημείων, των θρησκευτικών χώρων
και των μουσειακών εκθεμάτων, δεδομένης της πρακτικής του Αζερμπαϊτζάν για συστηματική
καταστροφή και αλλοίωση της ταυτότητας της αρμενικής πολιτιστικής κληρονομιάς τις
τελευταίες δεκαετίες, τόσο σε καιρό ειρήνης όσο και σε καιρό πολέμου.
Η κυβέρνηση του Αζερμπαϊτζάν χρησιμοποιεί δύο κύριες μεθόδους διαγραφής της αρμενικής
πολιτιστικής κληρονομιάς και της ιστορικής παρουσίας στο Ναγκόρνο Καραμπάχ, με στόχο
να στερήσει τον λαό του Αρτσάχ από την πατρίδα του και να αποκτήσει κυριότητα πάνω
σε αυτήν. Η πρώτη μέθοδος είναι η φυσική καταστροφή ή αλλοίωση των χώρων αυτών. Στη
συνέχεια, όπου η πρώτη μέθοδος δεν είναι εφικτή λόγω της προσοχής των ΜΜΕ και της
εύκολης προσβασιμότητας, οι Αρχές του Αζερμπαϊτζάν προσπαθούν να αλλάξουν την
ταυτότητα της αρμενικής πολιτιστικής κληρονομιάς, αρνούμενοι τις ιστορικές ρίζες και
χαρακτηρίζοντάς την ως την κληρονομιά της «Αλβανίας του Καυκάσου».
Η αλλοίωση και η στύλωση της ταυτότητας της αρμενικής κληρονομιάς είναι μια απόπειρα
πολιτιστικής λεηλασίας και αποτελεί ζωντανό παράδειγμα κατάφωρης παραβίασης των
σχετικών διεθνών πράξεων και της διεθνούς νομολογίας. Το Αζερμπαϊτζάν συνεχίζει ακατάπαυστα την αλλοίωση της αρμενικής πολιτιστικής κληρονομιάς, επειδή η ίδια η ύπαρξη Αρμενίων στο Ναγκόρνο Καραμπάχ ήταν μια σοβαρή πρόκληση για τους ισχυρισμούς των Αζέρων ότι είναι ιθαγενής λαός της περιοχής.
H έκθεση της Αρμενικής Εθνικής Επιτροπής για την UNESCO, περί της καταστροφής και των πράξεων βανδαλισμού που διαπράχθηκαν από το Αζερμπαϊτζάν κατά της αρμενικής πολιτιστικής κληρονομιάς μεταξύ των ετών 2020 – 2022 δίνει αποκαλυπτικά στοιχεία για το πολιτιστικό έγκλημα που διαπράτττεται στο Αρτσάχ.
