Πρωταπριλιά, η πρώτη ημέρα του Απριλίου, ο μήνας των λουλουδιών. Αρχικά, ο Απρίλιος ήταν ο δεύτερος μήνας του δεκάμηνου Ρωμαϊκού ημερολογίου με την ονομασία Aprilis και πήρε το όνομά του από το λατινικό ρήμα aperire, που σημαίνει ανοίγω, γιατί το μήνα αυτό ανοίγουν, ανθίζουν τα λουλούδια.
Κάθε χρόνο την 1η Απριλίου αναβιώνει το έθιμο με τα αθώα ψέματα. Το έθιμο αυτό έχει ρίζες από τη Δύση και πάει πίσω στους αρχαίους Κέλτες, οι οποίοι συνήθιζαν εκείνη την ημέρα να βγαίνουν για ψάρεμα. Όταν γύριζαν με άδεια χέρια, έλεγαν ψεύτικες ιστορίες.
Αργότερα, τον Μεσαίωνα, οι Γάλλοι γιόρταζαν την Πρωτοχρονιά την 1η Απριλίου. Μετά το 1560 ο βασιλιάς Κάρολος Θ’ μετέθεσε την αρχή του έτους από την 1η Απριλίου στην 1η Ιανουαρίου. Όσοι υπήκοοι αποδέχτηκαν την ημερολογιακή αλλαγή πείραζαν εκείνους που συνέχιζαν να τηρούν την παλιά πρωτοχρονιά λέγοντας περιπαικτικά ψέματα.
Με την εξάπλωση του Ίντερνετ, ξεκίνησαν και οι διαδικτυακές φάρσες, τα λεγόμενα «hoax».
Το έθιμο στην Ελλάδα
Στον ελληνικό χώρο το έθιμο πιθανολογείται ότι ήταν γνωστό από την εποχή των Σταυροφοριών. Η συνήθεια να λέμε ψέματα αποτελεί, όπως υποστηρίζει ο λαογράφος Γεώργιος Μέγας, συνήθη μηχανισμό στην προσπάθεια εξασφάλισης της επιτυχίας μιας μαγικής ενέργειας ή ενός δύσκολου έργου, βάσει της αντίληψης ότι η ψευδολογία ξεγελά και εμποδίζει τις βλαπτικές δυνάμεις.
Επομένως, το ψέμα της Πρωταπριλιάς είναι «ένα σκόπιμο ξεγέλασμα των βλαπτικών δυνάμεων που θα εμπόδιζαν την αγροτική παραγωγή», σύμφωνα με το λαογράφο Δημήτριο Λουκάτο.
Γιατί λέµε ψέµατα την Πρωταπριλιά; Πότε έφτασε το έθιµο στην Ελλάδα
Ο Τόμας Έντισον εφηύρε μια μηχανή που μετατρέπει το νερό σε κρασί, βρέθηκε ο τάφος του Σωκράτη κοντά στην Ακρόπολη, το Big Ben θα
λειτουργήσει με νέο μηχανισμό και οι παλιοί του δείκτες θα δημοπρατηθούν, είναι μερικά από τα διάσημα ψέματα των ΜΜΕ, την 1η Απριλίου.
Παρόλο που η Πρωταπριλιά είναι η μέρα κατά την οποία τα ψέματα και οι φάρσες δικαιολογούνται, πολλοί είναι εκείνοι που κάθε χρόνο «την πατάνε» και πιστεύουν απίστευτες ιστορίες βγαλμένες από τη φαντασία. Η Πρωταπριλιά είναι αγαπημένη ημέρα των μικρών παιδιών, καθώς σκαρώνουν διάφορα αστεία για να πειράξουν τους γονείς τους φίλους, ακόμα και τους δασκάλους στο σχολείο.
Κλείσιμο
Οι μελετητές, ιστορικοί και λαογράφοι διαφωνούν για το πότε και ποιοι καθιέρωσαν τα πρωταπριλιάτικα ψέματα κι έτσι οι εκδοχές είναι δύο:
1. Η γαλλική πρωτοχρονιά
Η πιο διαδεδομένη εκδοχή για την καθιέρωση της Πρωτοχρονιάς μας γυρνάει στον 16ο αιώνα στη Γαλλία.
Έως το 1564, οι Γάλλοι γιόρταζαν την πρωτοχρονιά, κάθε 1η του Απρίλη, ώστε να είναι κοντά στο Πάσχα, αλλά και να ταυτίζεται με την αναγέννηση της φύσης, την άνοιξη.
Εκείνη τη χρονιά, ο βασιλιάς Κάρολος Θ’ αποφάσισε να συμβαδίσει με τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες και μετέφερε την Πρωτοχρονιά, την 1η Ιανουαρίου. Πολλοί δυσκολεύτηκαν να δεχτούν αυτή την αλλαγή και συνέχισαν να κάνουν πρωτοχρονιά τον Απρίλιο, όπως είχαν συνηθίσει.
Οι υπόλοιποι άρχισαν να τους κοροϊδεύουν, να τους κάνουν πλάκες και να τους στέλνουν ψεύτικα δώρα και έτσι η 1η Απριλίου, από πρωτοχρονιά,
μετατράπηκε σε ημέρα κοροϊδίας και φάρσας.
2. Τα ψέματα των ψαράδων
Η δεύτερη εκδοχή σχετίζεται με τους Κέλτες ψαράδες οι οποίοι ξεκινούσαν τη θερινή τους περίοδο ψαρέματος, την πρώτη του Απρίλη, όταν ο χειμώνας είχε τελειώσει και ο καιρός άρχιζε να καλυτερεύει.
Οι συνθήκες όμως, τις περισσότερες φορές δεν ήταν ιδανικές και η ψαριά ήταν από μικρή έως ανύπαρκτη.
Οι ψαράδες για να μην ντροπιαστούν έλεγαν διάφορα ψέματα και φανταστικές
ιστορίες που δικαιολογούσαν την αποτυχία τους και έτσι η 1η του Απρίλη ταυτίστηκε με το ψέμα και την υπερβολή.
Οι γελωτοποιοί βασιλιάδες.
Η πρωταπριλιάτικη εξήγηση
Υπάρχει και μια τρίτη εκδοχή που έρχεται από τα βυζαντινά χρόνια και την περίοδο της βασιλείας του Μεγάλου Κωνσταντίνου.
Σύμφωνα με τον καθηγητή Ιστορίας Τζόζεφ Μπόσκιν, ομάδα γελωτοποιών του βασιλιά τόλμησε να ισχυριστεί ότι θα
μπορούσε να κυβερνήσει καλύτερα από τον Κωνσταντίνο.
Ο βασιλιάς διασκέδασε πολύ με αυτή τη δήλωση και προκάλεσε έναν από τους γελωτοποιούς, τον Κούγκελ, να πάρει τη
θέση του για μια ημέρα.
Ο Κούγκελ την ημέρα της διακυβέρνησης του, επέβαλε νόμο, σύμφωνα με τον οποίο, η 1 η Απριλίου καθιερωνόταν ως ημέρα αφιερωμένη στο γελοίο και το υπερβολικό.
Η διασκεδαστική αυτή εκδοχή δημοσιεύτηκε από το Assosiated Press το 1983.
Πολύς κόσμος πίστεψε την ιστορία μέχρι να αποκαλυφθεί ότι επρόκειτο για φάρσα του Μπόσκιν, θύμα της οποίας
είχε πέσει και το ίδιο το πρακτορείο.
Η πρωταπριλιά στην Ελλάδα
Όπως συμβαίνει με πολλά ευρωπαϊκά έθιμα που υιοθετεί η ελληνική κοινωνία με το πέρασμα των χρόνων, έτσι έγινε και με τα πρωταπριλιάτικα ψέματα.
Η συνήθεια μεταφέρθηκε και στην Ελλάδα, αλλά σύμφωνα με λαογράφους, τα ψέματα, έχουν αποτροπαϊκό χαρακτήρα. Ξορκίζουν δηλαδή το κακό
και τις βλαπτικές δυνάμεις, όπως σ αναφέρει ο λαογράφος Λουκάτος.
Πολλοί πιστεύουν ότι εκείνος που θα σκαρώσει μια επιτυχημένη φάρσα, θα είναι τυχερός για τον υπόλοιπο χρόνο,
ενώ αντίθετα, όποιος πέσει θύμα, θα συνοδεύεται από γρουσουζιά.
Με πληροφορίες από mixanitouxronou.gr
