Πρωτοφανείς τριγμοί σε ΗΠΑ, Κίνα, Ιαπωνία: Η παγκόσμια οικονομία δεν θα μπορέσει να αντέξει ένα ακόμη σοκ

Τους τελευταίους μήνες, οι αναλυτές της Fitch Ratings ήταν ιδιαίτερα απασχολημένοι, ξοδεύοντας πολύ χρόνο προκειμένου να κάνουν επισημάνσεις για τα ναρκοπέδια χρέους που «ελλοχεύουν» στις δύο μεγαλύτερες οικονομίες.
Στο εν λόγω διάστημα, ο οίκος υποβάθμισε το αξιόχρεο των ΗΠΑ (τον περασμένο Αύγουστο), στερώντας τους το πολυπόθητο «AAA».
Τώρα, τάραξε πάλι τα νερά με την κίνησή της να αναθεωρήσει επί τα χείρω τις προοπτικές της κινεζικής οικονομίας.
Την ίδια ημέρα που ο Fitch προειδοποίησε για τις «πιο αβέβαιες οικονομικές προοπτικές του Πεκίνου εν μέσω μετάβασης σε αυτό που οι Κινέζοι αξιωματούχοι θεωρούν πιο βιώσιμο μοντέλο ανάπτυξης», το ιαπωνικό γεν υποχώρησε έναντι του δολαρίου σε χαμηλό 34 ετών… (1 δολ.: 152 γεν). Η τροχιά του γεν ανατρέπει τη δυναμική της αγοράς παντού.

«Πρόβλημα των τριών σωμάτων»

Πρόκειται για το «πρόβλημα των τριών σωμάτων» – μπορείτε να το ονομάσετε και έτσι…
Εμπνευσθήκαμε τον εν λόγω χαρακτηρισμό από επιτυχημένη σειρά γνωστής πλατφόρμας προβολής σειρών και ταινιών.
Καθώς λοιπόν ξετυλίγεται το έτος 2024 καθίσταται ολοένα και πιο δύσκολο να μην ανησυχείς για την πορεία την οποία διαγράφει το διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα.
Οι δε συμμετέχοντες στην αγορά και την οικονομία έχουν να αντιμετωπίσουν ένα δίλημμα τριών προβλημάτων.
Ως αποτέλεσμα οι επόμενοι μήνες θα μπορούσαν να είναι πολύ πιο χαοτικοί για τις παγκόσμιες αγορές από ό,τι θα πίστευε κανείς στην αρχή της χρονιάς.
Αναμφισβήτητα, οι προκλήσεις τις οποίες αντιμετωπίζει η Κίνα τραβούν τα περισσότερα βλέμματα, καθώς μάλιστα η κρίση στην εγχώρια αγορά ακινήτων φουντώνει ενώ η αποπληθωριστική πίεση φαίνεται να προκαλεί τρόμο στους επενδυτές.
Παράλληλα οι κινεζικές μετοχές καταρρέουν.
Ωστόσο, οι φόβοι ότι η ανάπτυξη στη μεγαλύτερη οικονομία της Ασίας θα απογοητεύσει επηρεάζουν τις αποφάσεις για τα εμπορικά pits παντού.
Σημειώνεται πως της ανακοίνωσης της Fitch είχε προηγηθεί τον Δεκέμβριο εκείνη της Moody’s Investors Service, η οποία υποβάθμισε τις προοπτικές της Κίνας από σταθερές σε αρνητικές.
Ο οίκος Moody’s είχε τονίσει κινδύνους που σχετίζονται με «διαρθρωτικά και επίμονα χαμηλότερη μεσοπρόθεσμη οικονομική ανάπτυξη», αλλά και με τη συνεχιζόμενη αναταραχή στον τομέα των ακινήτων.
Τώρα, η Fitch λέει ότι η κίνησή της «αντανακλά αυξανόμενους κινδύνους για τις προοπτικές των δημόσιων οικονομικών της Κίνας, καθώς η χώρα αντιμετωπίζει αβέβαιες οικονομικές προοπτικές εν μέσω μιας μετάβασης από την ανάπτυξη που εξαρτάται από την ιδιοκτησία σε αυτό που η κυβέρνηση θεωρεί πιο βιώσιμο μοντέλο ανάπτυξης».
Το μοντέλο ανάπτυξης της Κίνας βρίσκεται σε κατάσταση ροής καθώς η ομάδα του προέδρου Xi Jinping εργάζεται για την επαναβαθμονόμηση των κινητήριων δυνάμεων της χώρα.
Η στρατηγική του Xi για τη δημιουργία «νέων ποιοτικών παραγωγικών δυνάμεων είναι ένα έργο σε εξέλιξη.
«Η αποφασιστικότητα της Κίνας να αναβαθμίσει την αλυσίδα αξίας της τεχνολογίας και να εγγενοποιήσει την παραγωγή προηγμένης τεχνολογίας δεν είναι νέα και καθοδηγείται τόσο από οικονομικούς όσο και από γεωπολιτικούς λόγους», λέει η οικονομολόγος Diana Choyleva της Enodo Economics.
Η Choyleva σημειώνει ότι «εάν η Κίνα μπορέσει να αποκτήσει κυρίαρχο ρόλο στις προηγμένες τεχνολογίες, ειδικά όσον αφορά τον καθορισμό διεθνών προτύπων, αυτό θα της προσφέρει οικονομικό όσο και γεωπολιτικό πλεονέκτημα, δεδομένου ότι ο κόσμος εξαρτάται όλο και περισσότερο από τα κινεζικά τεχνολογικά συστήματα».
Η ανησυχία, σύμφωνα με τη Fitch, προκαλείται κυρίως από την κρίση ακινήτων -και άλλες ρωγμές στο υποκείμενο χρηματοπιστωτικό σύστημα.
Παράλληλα, θα κάνει την Κίνα να επιστρέψει σε παλιές δημοσιονομικές πολιτικές ώθησης που εκρήγνυνται στον εθνικό ισολογισμό του Πεκίνου.
Δεδομένης της έλλειψης διαφάνειας στα προβλήματα χρέους της Κίνας, οι παγκόσμιοι επενδυτές δεν είναι σίγουροι πού είναι θαμμένα όλα τα χρηματοπιστωτικά σώματα τώρα – και δεν πειράζει να περάσει ένας χρόνος.
Το βουνό των 9 τρισεκατομμυρίων δολαρίων των οχημάτων χρηματοδότησης της τοπικής αυτοδιοίκησης εγκυμονεί τεράστιους κινδύνους από μόνο του.
Αυτό αναδεικνύει το δίλημμα που αντιμετωπίζει η Κίνα μεταξύ του περιορισμού των δημοσιονομικών υπερβολών και της διατήρησης της ανάπτυξης όσο το δυνατόν πιο κοντά στο 5%.
«Κατά την άποψή μας, οι μακροπρόθεσμες προσπάθειες εξυγίανσης μπορεί να χρειαστεί να πάρουν πίσω τις ανησυχίες βραχυπρόθεσμης σταθεροποίησης και η προοπτική του χρέους θα μπορούσε να φαίνεται χειρότερη πριν φανεί καλύτερη», λέει η Lynn Song, επικεφαλής οικονομολόγος της ING Bank για την Κίνα.
«Η αποτυχία αποκατάστασης της ανάπτυξης και της εμπιστοσύνης θα αποδυναμώσει την πλευρά του ΑΕΠ στον λόγο χρέος προς ΑΕΠ και θα μπορούσε να έχει εξίσου επιζήμιο αντίκτυπο στη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα του χρέους».

Μεγαλύτερο σπόιλερ

Από την άλλη πλευρά, οι ΗΠΑ θα μπορούσαν να αποτελέσουν ακόμη μεγαλύτερο σπόιλερ για την παγκόσμια ανάπτυξη φέτος.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η είδηση ότι ο πληθωρισμός επιταχύνθηκε τον Μάρτιο στο 3,5%, από 3,2% τον Φεβρουάριο.
Επρόκειτο δε για τη μεγαλύτερη αύξηση του πληθωρισμού τους τελευταίους έξι μήνες.
Την ίδια στιγμή, η μείωση των επιτοκίων εκ μέρους της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ είναι εκτός συζήτησης για το άμεσο μέλλον.
«Μπορείτε να αποχαιρετήσετε μια μείωση των επιτοκίων Ιουνίου» λέει ο Greg McBride, επικεφαλής χρηματοοικονομικός αναλυτής στη συμβουλευτική Bankrate.
Τα άσχημα νέα για τον πληθωρισμό συνδυάζονται με το εθνικό χρέος, που ξεπερνά τα 34 τρισεκατομμύρια δολάρια, πυροδοτώντας ακραίες πολιτικές διαμάχες στην Ουάσιγκτον.
Οι Ρεπουμπλικάνοι που ελέγχουν τη Βουλή των Αντιπροσώπων δεν έχουν ακόμη εγκρίνει προϋπολογισμό από τότε που έληξε ο τελευταίος τον περασμένο Σεπτέμβριο, ενώ εντείνεται η ανησυχία για shutdown.
Τον Νοέμβριο, ο Moody’s έκανε μνεία στη «συνεχιζόμενη πολιτική πόλωση» όταν υποβάθμισε τις πιστωτικές προοπτικές της Ουάσιγκτον – μια πολύ σημαντική στιγμή, δεδομένου ότι η Moody’s είναι η μόνη μεγάλη πιστωτική εταιρεία που βαθμολογεί το αμερικανικό χρέος με AAA.
«Η πόλωση εντός του αμερικανικού Κογκρέσου», λέει ο Moody’s, «εγείρει τον κίνδυνο οι διαδοχικές κυβερνήσεις να μην είναι σε θέση να καταλήξουν σε ένα δημοσιονομικό σχέδιο για να επιταχύνουν τη μείωση του χρέους».
Μάλιστα, αυτές οι συγκρούσεις θα μπορούσαν να λάβουν ακόμα πιο ακραία χαρακτηριστικά εάν ο Donald Trump επιστρέψει στην προεδρία των ΗΠΑ μετά τις εκλογές της 5ης Νοεμβρίου.
Κατά τα χρόνια της θητείας του στον Λευκό Οίκο το 2017-2021, ο Trump ξεκίνησε έναν εμπορικό πόλεμο εναντίον της Κίνας, ενώ εκφόβισε τη Fed να μειώσει τα επιτόκια αφήνοντας να εννοηθεί ότι θα άφηνε τις ΗΠΑ να χρεοκοπήσουν.
Οι οικονομολόγοι ανησυχούν ότι μια περίοδος Trump 2.0 θα έθετε το τρένο της αμερικανικής οικονομίας έξω από τις ράγες.
Ήδη, υπόσχεται να επιβάλει δασμούς 60% σε όλα τα κινεζικά προϊόντα πέραν αυτών που επέβαλε κατά την εποχή του Trump 1.0.
Όχι βέβαια ότι ο σημερινός Πρόεδρος των ΗΠΑ Joe Biden το πήγε χαλαρά με την Κίνα.
Ο Biden περιόρισε την πρόσβαση της Κίνας σε ημιαγωγούς και άλλες ζωτικής σημασίας τεχνολογίες.
Περιόρισε επίσης την ικανότητα των πολυεθνικών εταιρειών να επενδύσουν στην οικονομία του Xi.
«Όποιος και αν κερδίσει τις προεδρικές εκλογές του 2024, είτε αυτός είναι ο Biden είτε ο Trump, δεν θα υπάρξει διαφορά στον τρόπο με τον οποίο οι ΗΠΑ προσεγγίζουν την Κίνα – είτε πρόκειται για επενδύσεις στις ΗΠΑ, είτε για μεταφορά τεχνολογίας είτε για εμπόριο» δήλωσε ο David Firestein, πρόεδρος της Το Ίδρυμα George H. W. Bush για τις σχέσεις ΗΠΑ-Κίνας.
Ο Firestein προσθέτει ότι «το πολιτικό κλίμα στις Ηνωμένες Πολιτείες όσον αφορά την Κίνα θα είναι παρόμοιο με αυτό που ήταν τα τελευταία οκτώ ή εννέα χρόνια.
Όταν ο Biden έγινε πρόεδρος ουσιαστικά όχι μόνο αγκάλιασε τις πολιτικές του Trump, αλλά μάλιστα σε μεγάλο βαθμό τις διπλασίασε».
Στα παραπάνω προσθέστε τον κίνδυνο ενός λάθους πολιτικής από τη Fed.
Πριν από τα άσχημα νέα για τον πληθωρισμό αυτής της εβδομάδας, ο πρόεδρος της Fed Jerome Powell σημείωσε ότι δεν βιάζεται να μειώσει τα επιτόκια, με το ποσοστό ανεργίας στις ΗΠΑ να είναι σταθεροποιημένο κάτω από το 4%.
Τον περασμένο μήνα, ο Powell δήλωσε: «Είμαστε έτοιμοι να διατηρήσουμε το τρέχον εύρος στόχου για το επιτόκιο των ομοσπονδιακών κεφαλαίων για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, εάν κριθεί απαραίτητο».
Η οικονομολόγος Kathy Bostjancic στο Nationwide Mutual προσθέτει ότι τα πρόσφατα στοιχεία «θα υπονομεύσουν την εμπιστοσύνη στους αξιωματούχους της Fed ότι ο πληθωρισμός βρίσκεται σε βιώσιμη πορεία στο 2% και πιθανόν να ωθήσει τις μειώσεις επιτοκίων για το επόμενο έτος».
Ωστόσο, υπάρχει αυξανόμενη ανησυχία ότι η παράταση της εποχής «των υψηλότερων επιτοκίων» θα μπορούσε να πετάξει την οικονομία στα βράχια, λαμβανομένου υπόψη ο πληθωρισμός στις ΗΠΑ αφορά τους περιορισμούς προσφοράς μετά την Covid 19, όχι την ανεξέλεγκτη ζήτηση που μπορεί να ελέγξει η Fed.
Ορισμένοι ανησυχούν ότι η καθυστέρηση των επιτοκιακών μειώσεων αυξάνει τους κινδύνους άγχους στις πιστωτικές αγορές (θυμηθείτε τη Silicon Valley Bank).
«Στις αρχές του 2008 η Federal Reserve του Ben Bernanke υποβάθμισε με μεγάλο κόστος τους καθοδικούς κινδύνους για την οικονομία που προέρχονται από την κρίση δανείων subprime», λέει ο Desmond Lachman, οικονομολόγος στο American Enterprise Institute.
Σήμερα, ο Lachman προσθέτει, «η Fed του Powell φαίνεται να κάνει ένα παρόμοιο λάθος υποβαθμίζοντας τους αρνητικούς κινδύνους για την οικονομία από την κρίση των εμπορικών ακινήτων και το σκάσιμο της φούσκας της κινεζικής αγοράς στέγης και πιστώσεων.
Πρέπει να ελπίζουμε ότι η Fed θα αλλάξει πορεία σύντομα για να μας γλιτώσει από μια περιττή σκληρή οικονομική προσγείωση».
Η απροθυμία της Fed να χαλαρώσει θα μπορούσε να περιπλέξει τη ζωή των ασιατικών κεντρικών τραπεζών.
Για την Τράπεζα της Ιαπωνίας, η αβεβαιότητα της Fed θα καθυστερήσει την επόμενη κίνηση σύσφιξης του διοικητή Kazuo Ueda.
Αυτό έχει ως αποτέλεσμα το γεν να υποχωρεί αυτή την εβδομάδα έως το 153,24, επίπεδο που παρατηρήθηκε τελευταία φορά τον Ιούνιο του 1990.
Σημειώνεται πως το ιαπωνικό δράμα θα ενταθεί καθώς μάλιστα ορισμένοι οικονομολόγοι, συμπεριλαμβανομένου του πρώην υπουργού Οικονομικών Larry Summers πιστεύουν ότι η επόμενη κίνηση της Fed θα είναι η σύσφιξη και όχι η χαλάρωση.
Η διολίσθηση του γιεν φέρνει τον διοικητή της Λαϊκής Τράπεζας της Κίνας σε δύσκολη θέση.
Είναι πιθανό να διατηρήσει το γιουάν υπό εντεινόμενη καθοδική πίεση, που θα μπορούσε να περιορίσει την ικανότητα της PBOC να μειώσει τα επιτόκια εάν η κινεζική ζήτηση εξασθενήσει ακόμη περισσότερο τους επόμενους μήνες.
Τυχόν ασθενέστερη κινεζική συναλλαγματική ισοτιμία θα μπορούσε να αποτελέσει απειλή σε πολλά επίπεδα.
Μπορεί να καταστήσει δυσκολότερο στους γιγαντιαίους κατασκευαστές ακινήτων να πραγματοποιήσουν πληρωμές για χρέη στο εξωτερικό, επιδεινώνοντας τους κινδύνους αθέτησης υποχρεώσεων όπως συνέβη στον Όμιλο China Evergrande.
«Πιστεύουμε ότι ο χαμηλός πληθωρισμός της Κίνας είναι ένα σύμπτωμα του αναπτυξιακού της μοντέλου που βασίζεται σε υψηλό ποσοστό επενδύσεων», λέει ο οικονομολόγος Zichun Huang στην Capital Economics.
«Καθώς η μείωση της εξάρτησης από τις επενδύσεις είναι ακόμα μακριά, αναμένουμε ότι ο πληθωρισμός θα παραμείνει συγκρατημένος σε σχέση με τα προ-πανδημικά πρότυπα μακροπρόθεσμα».
Εν κατακλείδι, αυτοί οι τρεις οικονομίες, οι ΗΠΑ, η Κίνα και η Ιαπωνία, τείνουν να «καταρρεύσουν», το μόνο που μπορούν να κάνουν οι παγκόσμιοι επενδυτές είναι να ελπίζουν ότι οι αντίστοιχοι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής τους θα κάνουν τα πράγματα σωστά. Πρόβλημα, όντως.