Τη χαρακτήρισαν «ένα από τα επτά θαύματα του σύγχρονου κόσμου». Κι όχι άδικα, αφού η σήραγγα της Μάγχης, το μεγαλύτερο υποθαλάσσιο τούνελ του κόσμου, είναι ένας άθλος της μηχανικής, που χρειάστηκε κάπου δύο αιώνες για να κατασκευαστεί.
Στις 6 Μαϊου του 1994 η βασίλισσα Ελισάβετ και ο τότε πρόεδρος της Γαλλίας, Φρανσουά Μιτεράν έκαναν το πρώτο επίσημο ταξίδι από το Φόλκστοουν στο Κεντ μέχρι το Κοκέλ στο Πα-ντε-Καλέ εγκαινιάζοντας τη σήραγγα της Μάγχης. Έκτοτε κάπου 430 εκατομμύρια ταξιδιώτες πέρασαν από το τούνελ, απ’ όπου διακινείται και το ένα τέταρτο των αγαθών μεταξύ της Βρετανίας και της ηπειρωτικής Ευρώπης.
Μέχρι να ολοκληρωθεί, ωστόσο, η σήραγγα της Μάγχης -που δεν είναι μία, αλλά τρεις: δυο για τρένα και μια μικρότερη βοηθητική- κόστισε δισεκατομμύρια ευρώ και αντιμετώπισε πολλές προκλήσεις, εκπλήξεις και καθυστερήσεις.
Η ιστορία της σήραγγας της Μάγχης ξεκινά από την εποχή του Ναπολέοντα
Την ιδέα της σύνδεσης Γαλλίας και Αγγλίας με τούνελ συνέλαβε το 1802 ο Γάλλος μηχανικός Αλμπέρ Ματιέ Φαβιέ, που υπέβαλε και σχέδια στον Ναπολέοντα για μια σήραγγα κάτω από το Στενό της Μάγχης που θα χρησιμοποιούσαν ιππήλατες άμαξες καθώς και τη δημιουργία ενός τεχνητού νησιού κάπου στο μέσον της διαδρομής, όπου οι άμαξες θα άλλαζαν άλογα.
Στη διάρκεια του 19ου αιώνα περίπου εκατό σχέδια εκπονήθηκαν ως εναλλακτική πρόταση στη διέλευση διά θαλάσσης του Στενού περιλαμβάνοντας μεταξύ άλλων προτάσεις για γέφυρες και υπόγεια τούνελ. Το 1855 μια ιδέα του Γάλλου Τομέ ντε Γκαμόντ για συρμό που θα διερχόταν από μια σήραγγα κέρδισε την έγκριση της βασίλισσας Βικτωρίας και του Γάλλου αυτοκράτορα Ναπολέοντα Γ΄, ενώ ο Άγγλος μηχανικός και ιδιοκτήτης ορυχείων, Γουίλιαμ Λόου, βρήκε τη λύση στο ακανθώδες πρόβλημα του εξαερισμού. Το 1872 συγκροτήθηκε η πρώτη επιτροπή και στην πενταετία 1878-1883 άνοιξαν τα πρώτα δύο χιλιόμετρα της διαδρομής, αλλά οι εργασίες σταμάτησαν, όταν η βρετανική πλευρά επικαλέστηκε «στρατηγικούς λόγους», προφανώς λόγω φόβων για την εθνική της ασφάλεια.
Η αναβίωση του εγχειρήματος τον εικοστό αιώνα
Χρειάστηκε να περάσουν δύο Παγκόσμιοι πόλεμοι για να αναβιώσει το σχέδιο το 1957, όταν συγκροτήθηκε η Ομάδα Μελέτης της σήραγγας της Μάγχης και άλλη μια δεκαετία μέχρι οι δύο κυβερνήσεις, Γαλλίας και Βρετανίας πάρουν την απόφαση για την κατασκευή της.
Τα έργα ξεκίνησαν το 1973 και τα μηχανήματα προχώρησαν κάπου 300 μέτρα από τη γαλλική πλευρά στο Σανγκάτ και άλλα 400 κοντά στο Ντόβερ, απέναντι. Αλλά το 1975 ο τότε πρωθυπουργός της Βρετανίας, Χάρολντ Γουίλσον έβαλε φρένο επικαλούμενος την μεγάλη επιβάρυνση που θα είχε το έργο στον προϋπολογισμό της χώρας του. Όταν ανέλαβε, ωστόσο, την εξουσία η Μάργκαρετ Θάτσερ το 1979 και ο Φρανσουά Μιτεράν στη Γαλλία δύο χρόνια αργότερα, η ιδέα της σύνδεσης της ηπειρωτικής Ευρώπης με τη Βρετανία επανήλθε με ομάδα ειδικών από τις δύο χώρες να καταθέτει τέσσερις προτάσεις:
Στο Ηνωμένο Βασίλειο η Θάτσερ και η πλειοψηφία των Βρετανών προτιμούσαν μια οδική σύνδεση, ενώ στη Γαλλία τη σιδηροδρομική. Τελικά επικράτησε το σχέδιο για διπλό υποθαλάσσιο τούνελ, το “Eurotunnel” με τη γαλλο-βρετανική συμφωνία που υπεγράφη τον Φεβρουάριο του 1986 στο Καντέρμπουρι.
13.000 εργάτες κι έξι χρόνια δουλειάς για την ολοκλήρωση της σήραγγας της Μάγχης
Γάλλος και Βρετανός εργάτης με σημαίες των χωρών τους στα χέρια την 1η Δεκεμβρίου 1990 όταν ενώθηκαν τα δύο τούνελ που διανοίγονταν παράλληλα σε ένα.
Η διάνοιξη της σήραγγας της Μάγχης ξαναξεκίνησε από την αγγλική πλευρά τον Δεκέμβριο του 1987 και από τη γαλλική τρεις μήνες αργότερα. Τα τεράστια σκαπτικά μηχανήματα με τις περιστρεφόμενες κοπτικές κεφαλές χρειάστηκαν ένα μήνα δουλειάς για κάθε χιλιόμετρο και την 1η Δεκεμβρίου του 1990 εργάτες από τις δύο πλευρές τρύπησαν το τελευταίο στρώμα βράχου και ένωσαν τα δύο τούνελ σε ένα.
Οι 13.000 εργάτες χρειάστηκαν έξι χρόνια για την κατασκευή του μήκους άνω των 50 χιλιομέτρων τούνελ, τα 38 εκ των οποίων βρίσκονται κάτω από τον πυθμένα της θάλασσας -σε βάθος κατά μέσο όρο 45 μέτρων- καθιστώντας τη σήραγγα της Μάγχης τη μεγαλύτερη υποβρύχια σήραγγα στον κόσμο.
Εννιά εργάτες έχασαν τις ζωές τους κατά την κατασκευή του έργου, επτά εκ των οποίων Βρετανοί. Αναπόφευκτα ένας τέτοιος άθλος μηχανικής καθώς και το τεράστιο εργατικό δυναμικό που χρησιμοποιήθηκαν είχαν υψηλό κόστος, που υπολογίστηκε το 1994 στα 4,65 δισ. λίρες -80% πάνω από το αρχικά προβλεπόμενο κόστος. Από τις τεράστιες ποσότητες των μπάζων που εξορύχθηκαν δημιουργήθηκε ένας ολόκληρος προστατευόμενος βιότοπος, το Samphire Hoe στη βρετανική πλευρά, όπου χρησιμοποιήθηκαν 4,9 εκατ. κυβικά μέτρα κιμωλίας.
Από τα εγκαίνιά της πριν από ένα τέταρτο του αιώνα η σήραγγα της Μάγχης έγινε αρκετές φορές πρώτη είδηση για λάθος λόγους: από τον εγκλωβισμό χιλίων επιβατών στους συρμούς του Eurostar τον Φεβρουάριο του 1996 λόγω βραχυκυκλώματος, μέχρι πυρκαγιές και διακοπή της λειτουργίας της λόγω απεργιών. Πέραν αυτών η σήραγγα της Μάγχης ελκύει σαν μαγνήτης μετανάστες από την Αφρική και τη Μέση Ανατολή, που προσπάθησαν -και πολλές φορές κατάφεραν- χρησιμοποιώντας το τούνελ να περάσουν στη Βρετανία.
Αλλά ο ενθουσιασμός του κοινού δεν μειώθηκε λόγω τέτοιων περιστατικών για τη σήραγγα της Μάγχης. Κι αυτό γιατί αποδείχθηκε ζωτικής σημασίας σύνδεσμος μεταξύ του Ηνωμένου Βασιλείου και της ηπειρωτικής Ευρώπης, πέραν της ιδιαίτερα συμβολικής σημασίας που έχει στην εποχή του Brexit: κάπου 4,5 εκατομμύρια τουρίστες χρησιμοποιούν τη σήραγγα της Μάγχης ετησίως και περίπου 1,7 εκατομμύρια φορτηγά που μεταφέρουν αγαθά αξίας γύρω στα 140 δισ. ευρώ το χρόνο.
«Έβαλε ξανά στο παιχνίδι τα σιδηροδρομικά ταξίδια», λέει ο Μαρκ Σμιθ, ιδρυτής του βρετανικού δικτυακού τόπου The Man in Seat 61, για τα σιδηροδρομικά ταξίδια. «Άλλαξε την αντίληψη ότι πρέπει να πάρεις το αεροπλάνο για να ταξιδέψεις στις Βρυξέλλες και το Παρίσι, όπως για να πας στην Αυστραλία και μετέτρεψε τις δύο αυτές πρωτεύουσες σε κοντινούς προορισμούς».
