Η ομάδα των κορυφαίων παγκόσμιων οικονομιών παραμένει σε συνοχή… αλλά πολλοί αναρωτιούνται με ποιο κόστος.
Οι ηγέτες του G20 ολοκλήρωσαν τις διήμερες συνομιλίες υψηλού επιπέδου στην Ινδία, επιτυγχάνοντας αυτό που είχαν θέσει ως στόχο – μια τελική δήλωση της συνόδου κορυφής την οποία θα μπορούσαν να υποστηρίξουν όλες οι πλευρές.
Αλλά καθώς στέγνωσε το μελάνι στο 35σέλιδο ανακοινωθέν της συνόδου κορυφής που διαμορφώθηκε μετά από εβδομάδες διαπραγματεύσεων από τις χώρες με τη μεγαλύτερη επιρροή στον κόσμο, τα μέλη του G20 αντιμετώπιζαν μια χορωδία επικρίσεων σχετικά με την παράλειψη οποιασδήποτε συγκεκριμένης αναφοράς στον ρόλο της Ρωσίας ως επιτιθέμενης στον πόλεμο στην Ουκρανία, σύμφωνα με ανάλυση του Politico.
Σύμφωνα με τον εκπρόσωπο του Υπουργείου Εξωτερικών της Ουκρανίας, Oleg Nikolenko, η G20 δεν είχε “τίποτα για το οποίο να είναι υπερήφανη” όσον αφορά την αποτυχία της να καταγγείλει συγκεκριμένα τη Ρωσία στην κοινή δήλωση στο Νέο Δελχί.
Η Svitlana Romanko, ιδρύτρια και διευθύντρια της φιλοουκρανικής ομάδας Razom We Stand, χαρακτήρισε το ανακοινωθέν “αδύναμο” και “δειλό, καθώς δεν αναφέρθηκε καν στη Ρωσία ή στα συνεχιζόμενα εγκλήματα πολέμου της”.
Τα… αλλάζει η Δύση
Αλλά δυτικοί αξιωματούχοι υπερασπίστηκαν το αποτέλεσμα, με τον Βρετανό πρωθυπουργό Rishi Sunak να χαρακτηρίζει το έγγραφο ως “καλό και ισχυρό αποτέλεσμα”.
Την άποψη αυτή επανέλαβαν και Ευρωπαίοι αξιωματούχοι.
“Δεν υπάρχει τίποτα προβληματικό για εμάς σε αυτό το ανακοινωθέν – δεν αλλάζει τη θέση μας”, δήλωσε ένας ανώτερος αξιωματούχος της ΕΕ.
Και ο Ιάπωνας πρωθυπουργός Fumio Kishida χαιρέτισε επίσης το ανακοινωθέν ως “ουσιαστικό”, παρόλο που δήλωσε ότι η Ιαπωνία είχε πιέσει για την αποχώρηση των ρωσικών στρατευμάτων από την Ουκρανία καθ’ όλη τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων για το κείμενο.
Οι αντικρουόμενες απόψεις αποτυπώνουν το αίνιγμα που έχει διαπεράσει αυτή τη συνάντηση της G20 από πριν ακόμη ξεκινήσει: Δεδομένων των βαθιών διαιρέσεων σχετικά με την Ουκρανία, ήταν προτιμότερο να συμφωνήσουν όλες οι πλευρές σε μια κοινή θέση, ή θα έπρεπε οι ΗΠΑ και τα ευρωπαϊκά μέλη να συνεχίσουν να εγκαλούν τη Ρωσία για την κατάφωρη επιθετικότητα εναντίον της Ουκρανίας και τον ρόλο της Κίνας στην υποστήριξή της;
Τελικά, η Δύση επέλεξε το πρώτο – θυσιάζοντας ουσιαστικά μια πληρέστερη δημόσια καταγγελία της Ρωσίας για να σώσει την G20.
Αυξάνονται οι πιέσεις
“Υπάρχουν ερωτηματικά γύρω από το μέλλον της G20.
Αλλά νομίζω ότι η ισχυρή ηγεσία της Ινδίας διατήρησε την G20”, δήλωσε ένας ανώτερος αξιωματούχος της ΕΕ που γνωρίζει τις διαπραγματεύσεις καθώς ολοκληρωνόταν η σύνοδος κορυφής.
“Η εναλλακτική λύση θα ήταν η μη λειτουργία της G20, θέτοντας υπό αμφισβήτηση το μέλλον της G20.
Νομίζω ότι η ινδική προεδρία διατήρησε την G20 ως πιθανώς ένα από τα τελευταία λειτουργικά παγκόσμια φόρουμ”.
Την εκτίμηση αυτή συμμερίστηκε και η αμερικανική αντιπροσωπεία στο Νέο Δελχί.
“Η φετινή σύνοδος κορυφής έδειξε ότι η G20 μπορεί ακόμη να προωθήσει λύσεις στα πιο πιεστικά ζητήματα”, δήλωσε ο αναπληρωτής σύμβουλος εθνικής ασφάλειας Jon Finer στους δημοσιογράφους καθώς η ομάδα του Biden αναχωρούσε για τον επόμενο σταθμό της στο Βιετνάμ.
Η προθυμία να υποστηριχθεί η G20 πάση θυσία αντανακλά μια εντεινόμενη ανησυχία γύρω από το καθεστώς του οργανισμού, η οποία ήταν εμφανής κατά την προετοιμασία για το Νέο Δελχί.
Η G20, η οποία δημιουργήθηκε πριν από σχεδόν ένα τέταρτο του αιώνα για να φέρει τις αναπτυσσόμενες οικονομίες στη διεθνή συζήτηση για την παγκόσμια ανάπτυξη, την κλιματική αλλαγή και τη βιώσιμη ανάπτυξη, αντιμετωπίζει απειλές τόσο για τη δύναμή της όσο και για τη νομιμοποίησή της.
Σε μια σύνοδο κορυφής υψηλού προφίλ τον περασμένο μήνα, οι BRICS (μια ομάδα που αποτελείται από τη Βραζιλία, τη Ρωσία, την Ινδία, την Κίνα και τη Νότια Αφρική), ξεκίνησαν τη μεγαλύτερη επέκταση που έχουν κάνει ποτέ, προσκαλώντας άλλες έξι χώρες να συμμετάσχουν – ένα τεράστιο άλμα που υποδηλώνει ότι η ομάδα θα μπορούσε να γίνει ένας σημαντικός γεωπολιτικός αντίπαλος της G20.
Η απόφαση του Κινέζου ηγέτη Xi Jinping να παραλείψει στη συνέχεια την G20 – έχοντας διαδραματίσει κυρίαρχο ρόλο στη συνάντηση των BRICS στο Γιοχάνεσμπουργκ – υπογράμμισε την αίσθηση ότι η G20 κινδυνεύει να γίνει όλο και πιο πιεστική.
Παρόλα αυτά, δυτικοί αξιωματούχοι επέμειναν ότι η ικανότητα να περάσει ένα τελικό κείμενο αυτό το Σαββατοκύριακο στο Νέο Δελχί – μετά από εντατικές διαπραγματεύσεις της τελευταίας στιγμής – έδειξε ότι το διεθνές σύστημα λειτουργεί.
Μία από τις κύριες επικρίσεις που ασκήθηκαν στους διαπραγματευτές ήταν ότι, ενώ στα συμπεράσματα της τελευταίας συνόδου κορυφής της G20 στο Μπαλί γινόταν αναφορά στην “επιθετικότητα της Ρωσικής Ομοσπονδίας κατά της Ουκρανίας”, η φράση αυτή απουσίαζε από τη δήλωση του Νέου Δελχί.
Αλλά το ανακοινωθέν του Μπαλί σημείωνε μόνο ότι “τα περισσότερα” μέλη συμφωνούσαν με τη στάση της G20 σχετικά με τις μάχες στην Ουκρανία.
Η G20 μίλησε ως… ένα
Η επανάληψη του 2023 είχε την υπογραφή όλων των μελών της ομάδας.
“Εδώ, κάθε πρόταση υποστηρίζεται από όλους”, δήλωσε ένας αξιωματούχος που συμμετείχε στις διαπραγματεύσεις.
Ο αξιωματούχος, όπως και άλλοι σε αυτό το άρθρο, έμεινε ανώνυμος για να συζητήσει τις ευαίσθητες διπλωματικές συναλλαγές.
Ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Antony Blinken υπερασπίστηκε το τελικό κείμενο σε συνέντευξή του στο CNN την Κυριακή.
“Οι χώρες της G20 σε αυτή τη δήλωση όλες υπερασπίστηκαν τη σημασία της εδαφικής ακεραιότητας, της κυριαρχίας – και αυτό είναι πολύ σαφές”, δήλωσε ο Blinken.
“Νομίζω ότι είναι πολύ σημαντικό το γεγονός ότι η G20 μίλησε ενιαία”, πρόσθεσε ο Blinken.
“Σε κάποιο βαθμό, ίσως είναι η G19, επειδή προφανώς η Ρωσία είναι επίσης εδώ ως μέρος της G20”.
Επιπλέον, οι δυτικοί διαπραγματευτές επισημαίνουν ότι -μαζί με βασικά μέλη της σφαίρας των αναδυόμενων αγορών- εξασφάλισαν επίσης γλώσσα που δεν υπήρχε στη δήλωση του Μπαλί.
Η διατύπωση ότι όλες οι χώρες θα πρέπει να “απέχουν από ενέργειες κατά της εδαφικής ακεραιότητας και της κυριαρχίας ή της πολιτικής ανεξαρτησίας οποιουδήποτε κράτους” δεν περιλαμβανόταν στη δήλωση της συνόδου κορυφής του Μπαλί τον Νοέμβριο του 2022.
Παρομοίως, οι ρωσικές προτάσεις -ιδιαίτερα για τις κυρώσεις- δεν μπήκαν ποτέ στο τελικό ανακοινωθέν, αν και το κείμενο του Μπαλί αναγνώρισε “διαφορετικές απόψεις” σχετικά με τις κυρώσεις, ένα νεύμα στις απαιτήσεις της Μόσχας.
Όπως το έθεσε ένας δυτικός αξιωματούχος που συμμετείχε στις διαπραγματεύσεις τόσο για το Μπαλί όσο και για το Νέο Δελχί: “Το Μπαλί επικεντρώθηκε στη διατύπωση των θέσεων των διαφορετικών στρατοπέδων. Αυτό συμβαίνει λιγότερο εδώ, όπου εστιάζουμε στο περιεχόμενο”.
Μεταξύ του περιεχομένου που διαφήμισαν οι αξιωματούχοι ήταν η δέσμευση για “πλήρη, έγκαιρη και αποτελεσματική εφαρμογή” της πρωτοβουλίας για τα σιτηρά της Μαύρης Θάλασσας.
Τόνισαν επίσης την αναφορά σε μια “δίκαιη και διαρκή ειρήνη στην Ουκρανία” που εδράζεται στον Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών – μια μεγάλη προτεραιότητα για τις χώρες της G7, ιδίως καθώς συνεχίζονται οι προετοιμασίες για μια πιθανή ειρηνευτική σύνοδο κορυφής για την Ουκρανία – αν και η δέσμευση της Ρωσίας και για τα δύο είναι εξαιρετικά αμφίβολη.
Υπήρξαν επίσης και άλλα παραδοτέα από τη σύνοδο κορυφής, όπως ένα νέο δίκτυο σιδηροδρομικών και θαλάσσιων οδών που θα συνδέει την Ινδία, τις χώρες της Μέσης Ανατολής και την Ευρώπη, με την υποστήριξη των ΗΠΑ.
Όσον αφορά την ενέργεια, υπήρξε η ανακοίνωση μιας νέας Παγκόσμιας Συμμαχίας Βιοκαυσίμων (GBA) στο πλαίσιο μιας ώθησης στην πράσινη ενέργεια, ενώ οι ηγέτες επανέλαβαν την προσπάθεια να τριπλασιάσουν την ικανότητα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας έως το 2030.
Η στρατηγική απόφαση για την εξασφάλιση συναίνεσης με οποιοδήποτε κόστος αφορούσε κυρίως τη διατήρηση της G20.
Κείμενο ή όχι κείμενο
“Η επιλογή που είχαμε είναι: κείμενο ή όχι κείμενο. Και νομίζω ότι η σωστή απάντηση είναι το κείμενο”, δήλωσε ένας δεύτερος αξιωματούχος της ΕΕ.
“Κρατάτε ζωντανή την πλατφόρμα [της G20] και τον οργανισμό”.
Αλλά μπορεί επίσης να μιλάει για μια νέα προσέγγιση στον πόλεμο, που διανύει πλέον τον δέκατο ένατο μήνα.
Το τελευταίο έτος, μια σειρά από μη δυτικές, αναπτυσσόμενες οικονομίες αναδείχθηκαν ως πιθανοί μεσίτες ισχύος στις συζητήσεις γύρω από τον πόλεμο στην Ουκρανία.
Χώρες όπως η Σαουδική Αραβία, η Τουρκία και η Νότια Αφρική έχουν γυμνάσει τους διπλωματικούς τους μύες, πρόθυμες να λειτουργήσουν ως μεσολαβητές στη σύγκρουση μεταξύ της Ουκρανίας και της Ρωσίας μετά την πλήρους κλίμακας εισβολή της Μόσχας στη γείτονά της.
Οι δυτικοί ηγέτες το αντιλαμβάνονται και είναι διατεθειμένοι να συνεργαστούν με αυτούς τους παίκτες – ακόμη και αν αυτό σημαίνει ότι πρέπει να κλείνουν τα μάτια στα συχνά αμφίβολα αρχεία τους για τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Οι πρόσφατες συγκεντρώσεις ανώτερων αξιωματούχων από δεκάδες χώρες στην Κοπεγχάγη και την Τζέντα νωρίτερα φέτος για συνομιλίες σχετικά με τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία έδειξαν αυξημένη δυναμική σε αυτό το μέτωπο – και κρίσιμα υποστηρίχθηκαν από την Ουκρανία.
Είναι πιθανό να αποτελέσουν τον πυρήνα για μια ειρηνευτική συμφωνία με βάση το πολυδιαφημισμένο ειρηνευτικό σχέδιο δέκα σημείων του Ουκρανού προέδρου Volodymyr Zelenskyy.
Περισσότερες μη δυτικές φωνές έρχονται επίσης στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.
Η Αφρικανική Ένωση γίνεται δεκτή ως μέλος της G20, όπως επιβεβαίωσε η ινδική προεδρία αυτό το Σαββατοκύριακο.
Η Βραζιλία, η οποία ανέλαβε συμβολικά το μανδύα της G20 από την Ινδία σε μια τελετή, έχει δηλώσει ότι επιθυμεί μεγαλύτερο ρόλο για τη Λατινική Αμερική.
Καθώς η δυναμική της γεωπολιτικής ισχύος μετατοπίζεται με μια νέα ομάδα μη δυτικών αναπτυσσόμενων χωρών να δείχνει την επιρροή της, η σύνοδος κορυφής της G20 στην Ινδία έδειξε ότι οι ΗΠΑ και η ΕΕ είναι έτοιμες να ρίξουν την παρτίδα τους με τον υπόλοιπο κόσμο, καθώς επιλέγουν τη συλλογική δράση.
Το αν αυτό θα ωφελήσει μη δημοκρατικές χώρες όπως η Ρωσία και η Κίνα είναι το μεγάλο στοίχημα, καταλήγει το Politico.
