Ο Ρόμπερτ Ντάουνι Τζούνιορ ήταν μόλις έξι ετών όταν έκανε τα πρώτα του βήματα προς τον εθισμό στα ναρκωτικά και τη φυλακή.
Ο πατέρας του τον είχε δει να πίνει ένα ποτήρι λευκό κρασί κατά τη διάρκεια μιας βραδιάς πόκερ στο σπίτι της οικογένειας στη Νέα Υόρκη. Αντί όμως να πάρει το ποτήρι από τα χέρια του νεαρού γιου του, του έδωσε ένα τσιγαριλίκι και του είπε να το καπνίσει. Αυτή ήταν η ανορθόδοξη προσέγγιση του cult σκηνοθέτη Ρόμπερτ Ντάουνι του πρεσβύτερου όσον αφορά στη φροντίδα των παιδιών του.
Πολύ λιγότερο γνωστός από τον γιο του, αστέρα του Χόλιγουντ, ο οποίος ξεπέρασε τους δαίμονές του και έγινε ο πιο ακριβοπληρωμένος ηθοποιός στον κόσμο το 2015, ο Ρόμπερτ Ντάουνι ο πρεσβύτερος ήταν ένας ανυπότακτος σκηνοθέτης που ήταν επίσης απελπιστικά εθισμένος στα ναρκωτικά για μεγάλο μέρος της ζωής του.
Χρόνια αργότερα παραδέχτηκε πως είχε κάνει ένα «τρομερό, ηλίθιο λάθος» δίνοντας στον 6χρονο γιο του ναρκωτικά. Ωστόσο, όπως αποκαλύπτει ένα νέο ντοκιμαντέρ, το οποίο ετοιμάζεται εδώ και τρία χρόνια, έτσι ήταν το δικό του ανεύθυνο στυλ ανατροφής.
Πέρα από το να δίνει ναρκωτικά στον γιο του, ο Ντάουνι ο πρεσβύτερος έπαιρνε τον μικρό Ρόμπερτ για να παρακολουθήσει πορνό ταινίες και μάλιστα τον έβαζε -από την ηλικία των πέντε ετών- στις δικές του, καθόλου φιλικές προς τα παιδιά, ταινίες. Κι όπως έχει περιγράψει ο Ρόμπερτ Ντάουνι Τζούνιορ, μεγάλωσε σε μια οικογένεια «όπου όλοι έπαιρναν ναρκωτικά».
Μέσα σε όλα αυτά, είναι άραγε περίεργο να αναρωτηθεί κανείς γιατί ο διάσημος ηθοποιός ξέφυγε τόσο πολύ; Το ίδιο αυτό ερώτημα θέτει στον άρρωστο πατέρα του -πριν πεθάνει πρόσφατα- στο «Sr.» (πρεσβύτερος), ένα νέο ντοκιμαντέρ του Netflix που έφτιαξε ο σταρ για την ταραχώδη σχέση του με τον πατέρα του και την παράξενη ανατροφή του.
Η ταινία ρίχνει ένα νέο αποκαλυπτικό φως σε έναν βαθιά προβληματικό αλλά και γεμάτο αυτοπεποίθηση ηθοποιό, ο οποίος το 1999 είπε σε δικαστή ότι, εξαιτίας του πατέρα του που του έδινε ναρκωτικά, ήταν εθισμένος από την ηλικία των 8 ετών. Πρόσθεσε ότι ο εθισμός του στην κοκαΐνη και στην ηρωίνη ήταν «σαν να έχω μια καραμπίνα στο στόμα μου και έχω το δάχτυλο στη σκανδάλη, και μου αρέσει η γεύση του μεταλλικού όπλου».
Τον Ιούλιο του 202 ο Ντάουνι ο πρεσβύτερος πέθανε σε ηλικία 85 ετών από τη Νόσο του Πάρκινσον. Παρόλο που δείχνουν μια βαθιά αγάπη ο ένας για τον άλλον και ο Ντάουνι Τζούνιορ αποφεύγει τις ευθείες αλληλοκατηγορίες, ο ρόλος που έπαιξε ο πατέρας του στα καταστροφικά προσωπικά του προβλήματα είναι ολοφάνερος.
Αναφερόμενος στην ανατροφή του, ο Ρόμπερτ Ντάουνι Τζούνιορ λέει σε κάποια στιγμή στο ντοκιμαντέρ: «Νομίζω ότι θα ήταν παράλειψη να μη συζητήσουμε την επίδρασή της σε μένα», με τον πατέρα του να απαντά αμήχανος: «Φίλε, θα ήθελα πολύ να αποφύγουμε αυτή τη συζήτηση».
Τα παιδικά του χρόνια
Ο Ρόμπερτ Ντάουνι Τζούνιορ, ο μικρότερος από τα δύο παιδιά της οικογένειας, γεννήθηκε στο Μανχάταν της Νέας Υόρκης το 1965 και μεγάλωσε αρχικά στην μποέμικη γειτονιά του Γκρίνγουιτς Βίλατζ, όπου, όπως λέει, «περιτριγυριζόταν» από ναρκωτικά στο σπίτι.
Οι γονείς του γύριζαν underground ταινίες, ενώ η μητέρα του, Έλσι, έπαιρνε μέρος σε ό,τι κι αν γύριζε ο σύζυγός της – μάλιστα σε μια ταινία υποδύθηκε και τους 12 γυναικείους χαρακτήρες. Και παρόλο που επηρέασε μια γενιά νεότερων κινηματογραφιστών, οι ταινίες του Ντάουνι του πρεσβύτερου δεν είχαν ποτέ εμπορική επιτυχία και η οικογένεια δύσκολα τα έβγαζε πέρα.
Μάλιστα, ο Ρόμπερτ Ντάουνι ο πρεσβύτερος ισχυρίστηκε ότι γύρισε μια ταινία πορνό με τίτλο «The Sweet Smell of Sex» μόνο και μόνο για να πληρώσει τα ιατρικά έξοδα της γέννησης του γιου του.
Ο Ρόμπερτ Ντάουνι Τζούνιορ ήταν μόλις πέντε ετών όταν είχε τον πρώτο του ρόλο στην οθόνη. Ήταν για μια σουρεαλιστική ταινία με τίτλο «Pound», στην οποία οι ηθοποιοί υποδύονταν αδέσποτα σκυλιά που περίμεναν να θανατωθούν. Ο Ντάουνι ο πρεσβύτερος ούτε που σκέφτηκε την ηλικία του γιου του, στη μοναδική ατάκα που του έγραψε στο σενάριο. «Έχεις καθόλου τρίχες στα αρ@@@;» ρωτάει το αγόρι έναν φαλακρό άνδρα.
Δύο χρόνια αργότερα, ο 7χρονος Ντάουνι τζούνιορ θα εμφανιζόταν σε μια άλλη διαταραγμένη ταινία του πατέρα του, ένα γουέστερν με τίτλο «Greaser’s Palace». Σε αυτό, ο λαιμός του κόβεται από έναν χριστιανό ιεροκήρυκα ενώ έπρεπε να παρακολουθήσει και τον άγριο ξυλοδαρμό της ίδιας του της μητέρας – που επίσης έπαιζε στην ταινία.
Το νέο ντοκιμαντέρ περιλαμβάνει ένα απόσπασμα από μια σπάνια συνέντευξη, προφανώς από τη δεκαετία του 1990, στην οποία ο Ντάουνι ο πρεσβύτερος παραδέχεται: «Πολλοί από εμάς πιστεύαμε ότι θα ήταν υποκριτικό να μην κάνουν μαριχουάνα και τέτοια πράγματα τα παιδιά μας. Ήταν μια ηλίθια κίνηση εκ μέρους μας να το μοιραζόμαστε αυτό με τα παιδιά μας. Είμαι απλά χαρούμενος που είναι εδώ».
Στην ερώτηση εάν ανησύχησε ποτέ ότι ο γιος του -ο οποίος βρίσκεται δίπλα του στη συνέντευξη και δείχνει σαφέστατα πολύ χάλια- μπορεί να μην επιβίωνε, απαντά: «Πολλές φορές».
«Τα ναρκωτικά ήταν βασικό συστατικό στο σπίτι μας, όπως το ρύζι»
Η οικογένεια μετακόμισε τουλάχιστον 12 φορές -στο Λονδίνο, στο Νέο Μεξικό, στο Λος Άντζελες και στο Κονέκτικατ-, καθώς οι γονείς ακολουθούσαν την καριέρα τους εις βάρος της εκπαίδευσης των παιδιών τους.
Στο Λος Άντζελες, φίλοι της οικογένειας, όπως ο Τζακ Νίκολσον, ο Πίτερ Σέλερς και ο Άλαν Άρκιν επισκέπτονταν συχνά ένα σπίτι όπου η κάνναβη, λέει ο Ντάουνι Τζούνιορ, «ήταν βασικό συστατικό, όπως το ρύζι».
Τελικά, λέει ο Ντάουνι Τζούνιορ, η λήψη ναρκωτικών έγινε ο μόνος τρόπος για να συνδεθεί μαζί του ο πατέρας του. «Όταν ο πατέρας μου κι εγώ παίρναμε μαζί ναρκωτικά» εξήγησε σε συνέντευξή του το 1988, «ήταν σαν να προσπαθούσε να εκφράσει την αγάπη του για μένα με τον μόνο τρόπο που ήξερε».
Η σχέση του με τη Σάρα Τζέσικα Πάρκερ -Γιατί χωρίσανε
Οι γονείς του χώρισαν τελικά το 1978 -όταν ο Ρόμπερτ ήταν 13 ετών- και αρχικά μετακόμισε με τον πατέρα του στη Σάντα Μόνικα της Καλιφόρνια. Στο λύκειο, τα προβλήματα με τα ναρκωτικά και το αλκοόλ κλιμακώθηκαν, καθώς περνούσε τις ώρες του με τα κακομαθημένα του Χόλιγουντ. Οι συμμαθητές του εκεί, μεταξύ των οποίων ο Σον Πεν, ο Ρομπ Λόου και ο Εμίλιο Εστεβέζ ήταν ήδη αστέρια του κινηματογράφου και ο Ρόμπερτ ήταν αποφασισμένος να γίνει κι αυτός.
Στα 16 του εγκατέλειψε το σχολείο για να ασχοληθεί με την υποκριτική. Στα 18 του αναγκάστηκε να τα βγάλει πέρα μόνος του, γιατί ο πατέρας του τον απέκλεισε οικονομικά. Ο Ντάουνι Τζούνιορ επέστρεψε στη Νέα Υόρκη για να δοκιμάσει εκεί την τύχη του στην υποκριτική. Γρήγορα βρήκε όχι μόνο δουλειά αλλά και σύντροφο – μετά από μια περιπέτεια με την ηθοποιό Μαρίζα Τομέι, είχε μια σοβαρή σχέση με τη Σάρα Τζέσικα Πάρκερ, τότε επίσης 18 ετών. Έζησαν μαζί για πέντε χρόνια πριν ο εθισμός του Ντάουνι Τζούνιορ στα ναρκωτικά καταστρέψει τη σχέση τους.
Μέχρι τότε είχε βρει τον ρόλο που του ταίριαζε -τι άλλο;-, ένα πλουσιόπαιδο εθισμένο στα ναρκωτικά, στην ταινία «Less Than Zero» του 1987.
Οι ρόλοι έρχονταν σωρηδόν, συμπεριλαμβανομένου ενός με τον Μελ Γκίμπσον στην κωμωδία δράσης «Air America» του 1990 και μιας υποψήφιας για Όσκαρ ερμηνείας ως Τσάρλι Τσάπλιν στην κωμωδία «Chaplin» του 1992. Ο Ντάουνι Τζούνιορ παντρεύτηκε το 1992 το μοντέλο Ντέμπορα Φαλκόνερ και απέκτησαν έναν γιο, τον Ίντιο.
Πώς έκοψε τα ναρκωτικά ο πατέρας του
Εν τω μεταξύ, η δεύτερη σύζυγος του πατέρα του, η ηθοποιός και συγγραφέας Λόρα Ερνστ -την οποία παντρεύτηκε το 1991- αποδείχθηκε η σωτηρία του πατέρα του. Παράτησε τα ναρκωτικά για να τη φροντίσει όταν διαγνώστηκε με νόσο του κινητικού νευρώνα – πέθανε τελικά σε ηλικία 36 ετών το 1994. «Ήταν καιρός να μεγαλώσω, να σκεφτώ πρώτα κάποιον άλλον» παραδέχεται.
Η σωτηρία του γιου όμως αργούσε ακόμη, καθώς η χρήση ναρκωτικών και η χαοτική συμπεριφορά του αυξάνονταν. Ο πατέρας του αστειευόταν -με θράσος- πως παρακολουθούσε τον γιο του διαβάζοντας για τη γεμάτη σκάνδαλα ζωή του στο National Inquirer. Και υπήρχαν πολλά για να διαβάσει.
Συλλήψεις για ναρκωτικά, αλκοόλ
Το 1996 ο Ντάουνι Τζούνιορ συνελήφθη επειδή οδηγούσε μεθυσμένος με υπερβολική ταχύτητα και είχε στην κατοχή του ηρωίνη, κοκαΐνη, κρακ και ένα άδειο όπλο. Τον επόμενο μήνα, ενώ περίμενε τη δίκη, οι γείτονές του κάλεσαν την αστυνομία όταν ανακάλυψαν πως ο Ντάουνι Τζούνιορ είχε κάνει βόλτα στο σπίτι τους υπό την επήρεια ναρκωτικών και είχε λιποθυμήσει στο κρεβάτι του 11χρονου γιου τους.
Την ίδια χρονιά η σύζυγός του, Ντέμπορα, μην αντέχοντας άλλο την κατάσταση, αποφάσισε να τον εγκαταλείψει. Ένας δικαστής τον διέταξε να μπει σε κέντρο αποτοξίνωσης. Όμως δραπέτευσε, συνελήφθη ξανά και τον έστειλαν πίσω.
Παραβίαζε επανειλημμένα τα τεστ ναρκωτικών που του επέβαλε το δικαστήριο και μπαινόβγαινε στη φυλακή -δύο φορές ξύπνησε μέσα σε μια λίμνη από το ίδιο του το αίμα όταν του επιτέθηκαν άλλοι κρατούμενοι- προτού τελικά ένας δικαστής χάσει την υπομονή του με την αλαζονεία του σταρ και τον βάλει στη φυλακή για τρία χρόνια το 1999.
Ακόμα και όταν αποφυλακίστηκε το 2000 και κέρδισε Χρυσή Σφαίρα για την ερμηνεία του ως φίλος της Καλίστα Φλόκχαρτ στο τηλεοπτικό νομικό δράμα «Ally McBeal», συνέχισε να μπλέκει σε μπελάδες. Η αστυνομία βρήκε κοκαΐνη και μεθαμφεταμίνη στο δωμάτιο του ξενοδοχείου του και, ενώ ήταν υπό όρους έξω, περιφερόταν στο Λος Άντζελες ξυπόλυτος και μαστουρωμένος.
Οι υπεύθυνοι της τηλεοπτικής σειράς τον απέλυσαν και μπήκε ξανά σε κέντρο αποτοξίνωσης. Τελικά, το 2003 συνάντησε την παραγωγό Σούζαν Λεβίν σε ένα πλατό ταινίας. Εκείνη του είπε ότι θα τον παντρευόταν -κάτι που έκανε το 2005- μόνο εάν υποσχόταν να κόψει οριστικά τα ναρκωτικά.
Πήγε σε θεραπεία, συμπεριλαμβανομένου ενός προγράμματος 12 βημάτων, ξεκίνησε διαλογισμό και κουνγκ φου, και τώρα λέει ότι το ισχυρότερο ναρκωτικό που καταναλώνει είναι η καφεΐνη.
Η κινηματογραφική του καριέρα απογειώθηκε. Το 2008 ο Ρόμπερτ Ντάουνι Τζούνιορ επιλέχθηκε να υποδυθεί τον δισεκατομμυριούχο εφευρέτη Τόνι Σταρκ, γνωστό και ως Iron Man, στην πρώτη από τις εξαιρετικά επιτυχημένες ταινίες Iron Man της Marvel Comics. Ο ηθοποιός, ο οποίος κάποτε έβγαζε 8 σεντ την ώρα τρίβοντας τηγάνια στη φυλακή, έχει βγάλει πάνω από 355 εκατομμύρια λίρες από το franchise.
