ΣΤΟ ΜΥΑΛΟ ΤΟΥ ΠΟΥΤΙΝ: ΘΕΩΡΙΑ ΤΩΝ ΠΑΙΓΝΙΩΝ – «ΤΟ ΠΑΙΓΝΙΔΙ ΤΗΣ ΚΟΤΑΣ» ΣΤΗ ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ ΡΩΣΙΑΣ-ΟΥΚΡΑΝΙΑΣ ΚΑΙ ΟΙ 4 ΕΚΒΑΣΕΙΣ – ΤΙ ΠΡΟΣΠΑΘΗΣΕ ΝΑ «ΨΑΡΕΨΕΙ» Ο ΙΣΡΑΗΛΙΝΟΣ ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΣ ΣΤΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΤΟΥ ΜΕ ΤΟΝ «ΤΣΑΡΟ»

Η Θεωρία Παιγνίων είναι μια πρόσφατη σχετικά θεωρία η οποία αφορά γενικά την επίλυση προβλημάτων λογικής, και το κλειδί της θεωρίας παιγνίων είναι ότι η αμοιβή ενός παίκτη εξαρτάται από τη στρατηγική που εφαρμόζει ο άλλος παίκτης, και όχι ο ίδιος.

Η θεωρία αυτή, η οποία στα αγγλικά λέγεται game theory, ουσιαστικά μελετάει τη διαδικασία λήψης αποφάσεων κάτω από συνθήκες αβεβαιότητας και σύγκρουσης συμφερόντων. Βασίζεται στην απλή παραδοχή ότι όλοι οι εμπλεκόμενοι παίκτες (τουλάχιστον δυο αντίπαλοι) αποφασίζουν με βάση την λογική και πάντα με γνώμονα την όσο το δυνατόν καλύτερη υπεράσπιση των συμφερόντων τους, είτε σαν μεγιστοποίηση του κέρδους τους, είτε σαν ελαχιστοποίηση των ζημιών τους.

Έγινε ευρέως γνωστή από την χρήση της στα οικονομικά, όμως πλέον χρησιμοποιείται και σε πολλές άλλες επιστήμες όπως η πολιτική, η βιολογία, η πληροφορική, η κοινωνιολογία, η επιχειρηματικότητα, η φιλοσοφία και φυσικά η στρατηγική πολέμου.

Ως «παίγνιο», δηλαδή παιχνίδι, θεωρείται οποιαδήποτε κατάσταση λήψης κάποιας απόφασης που θα πρέπει να είναι η καλύτερη δυνατή για κάθε παίκτη, ο οποίος αφενός θέλει να κερδίσει το παιχνίδι, αλλά αφετέρου δεν γνωρίζει τι θα κάνει ο αντίπαλος του. Σε αντίθεση με το σκάκι (ή άλλα παιγνίδια), που ο παίκτης προσπαθεί να μαντέψει τις κινήσεις του αντιπάλου, στα εν λόγω παίγνια, ο κάθε παίκτης κάνει τέτοιες κινήσεις ώστε να επιβάλει στον αντίπαλο με τον τρόπο του να κάνει τις κινήσεις που ο ίδιος θέλει.

Στοιχεία παιγνίου

Παίκτης: αυτόνομη μονάδα λήψης απόφασης. Άτομο, ομάδα, επιχείρηση, κράτος κλπ. Προσπαθεί να βελτιστοποιήσει τη δική του ευημερία έναντι των αντιπάλων του βασιζόμενος στους κανόνες, στους πόρους και στις πληροφορίες που έχει στη διάθεσή του. Είναι ορθολογιστής. Υπάρχουν τουλάχιστον n ≥ 2 παίκτες. Για n = 2 Παίγνιο Δύο Παικτών.
Στρατηγική: το σύνολο των κανόνων που ορίζουν τις εφικτές επιλογές τις οποίες δύναται να ακολουθεί σε κάθε κίνησή του ο παίκτης μέχρι το τέλος του παιγνίου. Αναζητούμε τις στρατηγικές που βελτιστοποιεί το στόχο του κάθε παίκτη.
Αμιγής Στρατηγική: Κάθε παίκτης επιλέγει μία μόνο από τις δυνατές στρατηγικές του με πιθανότητα ίση με τη μονάδα.
Μικτή Στρατηγική: Περιλαμβάνει συνδυασμό στρατηγικών οι οποίες επιλέγονται με πιθανότητα μικρότερη της μονάδας.
Πίνακας αποτελεσμάτων (πληρωμών, ανταμοιβών): Δείχνει τα αποτελέσματα του παιγνίου για κάθε συνδυασμό στρατηγικών.
Λύση του παιγνίου: Η βέλτιστη στρατηγική όλων των παικτών.

Το παίγνιο της κότας

Το παίγνιο της κότας (chicken game), είναι ένα από τα πολλά παίγνια, και είναι παίγνιο θάρρους ή δειλίας.

Ας δούμε το παράδειγμα που παρουσιάζει ο Zagare (ένας εκ των θεωρητών, 2014) για τον διακρατικό ανταγωνισμό.

Στον Πίνακα απεικονίζονται δυο κράτη, το Κράτος Α και το Κράτος Β, τα οποία στα πλαίσια του διακρατικού ανταγωνισμού αντιπαρατίθενται έχοντας δυο επιλογές: τη σύγκρουση και την υποχώρηση.

Οι ισοδύναμοι Αγγλικοί όροι της βιβλιογραφίας παραπέμπουν στο γεγονός ότι η σύγκρουση θεωρείται εγκατάλειψη της δυνατότητας υποχώρησης μέσω συμφωνίας (defect) ενώ η υποχώρηση θεωρείται συνεργασία για επίτευξη συμφωνίας (cooperate).

Αναφερόμενοι στα διαφορετικά κελιά του πίνακα που αποτελούν εναλλακτικές εκβάσεις του παιγνίου

Αν και τα δυο κράτη υποχωρήσουν προκύπτει ο συμβιβασμός (compromise) του κάτω δεξιά κελιού με ανταμοιβές 3.3
Αν και τα δυο κράτη υιοθετήσουν επιθετική πολιτική, προκύπτει η σύγκρουση του πάνω αριστερά κελιού με ανταμοιβές 1.1. Αυτή η έκβαση θυμίζει πιθανή την ένοπλη σύγκρουση με πυρηνικά όπλα των ΗΠΑ με την Σοβιετική Ένωση κατά τον Ψυχρό Πόλεμο, με τα πλέον τραγικά αποτελέσματα για όλο τον πλανήτη
Στις άλλες δυο εκβάσεις του παιγνίου (πάνω δεξιά και κάτω αριστερά κελί) το μεν κράτος που επιλέγει τη σύγκρουση λαμβάνει ανταμοιβή 4.2 το δε κράτος που επιλέγει την υποχώρηση λαμβάνει ανταμοιβή 2.4

Κάνοντας μια πρώτη ανάλυση του παιγνίου, βλέπουμε ότι η καλύτερη έκβαση για κάθε κράτος είναι να συγκρουστεί αυτό και να υποχωρήσει το άλλο κράτος. Αυτό το αποτέλεσμα αντιστοιχεί σε δυο εκβάσεις, το κάτω αριστερά (2, 4) και το πάνω δεξιά κελί (4, 2), οπότε το μεν κράτος που συγκρούεται παίρνει ανταμοιβή 4 το δε κράτος που υποχωρεί παίρνει ανταμοιβή 2.

Η αμέσως επόμενη προτίμηση στις επιλογές των κρατών είναι να υποχωρήσουν και τα δυο, οπότε το παίγνιο θα έχει ως έκβαση τον συμβιβασμό του κάτω δεξιά κελιού (3, 3), όπου το κάθε κράτος λαμβάνει αμοιβή 3. Η χειρότερη έκβαση για κάθε κράτος είναι να επιλέξουν και τα δυο κράτη τη σύγκρουση, οπότε το παίγνιο θα καταλήξει στο πάνω αριστερά κελί με ανταμοιβές (1, 1), τις χαμηλότερες που μπορούν να προσδοκούν τα κράτη από το παίγνιο αυτό.

Στο παίγνιο της κότας είναι τέτοια η δομή που έχουμε απόλυτη σύγκρουση, εκτός και αν δειλιάσει τουλάχιστον ο ένας παίκτης. Ίσως κάποιοι από σας σκέφτεστε ότι θα προτιμούσατε να υποχωρήσετε παρά να συγκρουστείτε και να οδηγηθείτε σε έναν καταστροφικό πόλεμο. Αν όμως πραγματικά προτιμούσατε αυτή τη λύση, αυτό θα έπρεπε να αντανακλάται στις ανταμοιβές σας.

Στο πλαίσιο του παιγνίου της κότας, αν ξέρατε με σιγουριά ότι το άλλο κράτος θα υποχωρήσει, εσείς θα επιλέγατε τη σύγκρουση. Το ίδιο βέβαια θα σκέφτεται και το άλλο κράτος. Με άλλα λόγια, στο παίγνιο της κότας, η λύση του να υποχωρήσετε και οι δυο και να οδηγηθείτε σε συμβιβασμό (που ενδεχομένως φαίνεται δίκαιη) δεν ενισχύει τον εαυτό της (self-reinforcing) και (όπως φαίνεται και στον Πίνακα 2.3) δεν αποτελεί σημείο ισορροπίας.

Κάποια άλλη έκβαση θα μπορούσε να αναδειχθεί ως λύση του παιγνίου της κότας αν εντοπιζόταν σημείο Schelling, δηλαδή, αν μπορούσατε να πληροφορηθείτε (ενδεχομένως μέσω διπλωματικών διαύλων ή ακόμα και μέσω κατασκοπίας) εάν το άλλο κράτος προτίθεται να υποχωρήσει.

Αυτός ήταν και ο λόγος της επίσκεψης Μπένετ στον Πούτιν που προσπάθησε να ψαρέψει τι σκέφτεται

Το παίγνιο της κότας παίζεται συχνά στους δρόμους (κυρίως της Αμερικής) όταν δυο οδηγοί πλησιάζουν οδηγώντας αντίθετα: όποιος κάνει πίσω πρώτος, είναι «κότα». Στην οικονομία και τις επιχειρήσεις, ο Schelling (1980) αναφέρει ότι μια απεργία είναι παιγνίδι κότας. Όταν υπάρχει μια εργατική διαφωνία και απειλή απεργίας εκ μέρους των εργατών, η διοίκηση είτε εμμένει στις θέσεις της, είτε ενδίδει στις απαιτήσεις των εργατών. Το ίδιο και η εργατική πλευρά: είτε εμμένει στις απαιτήσεις της, είτε υποχωρεί. Εάν καμία πλευρά δεν υποχωρήσει, τότε πραγματοποιείται η απεργία. Η έκβαση θεωρείται είναι η χειρότερη και για τις δυο πλευρές: όπως έγραψε ο Schelling, η καλύτερη απεργία είναι αυτή που δεν χρειάζεται να γίνει ποτέ.

Βάσει των ανωτέρων αναλύσεων, ο Πούτιν δεν πρόκειται ΠΟΤΕ να υποχωρήσει, θα εμείνει στη σύγκρουση μέχρι τέλους ή θα φτάσει στον συμβιβασμό υπό των δικών του όρων. Προς το παρόν, το παίγνιο βρίσκεται στο αριστερά πάνω κουτάκι, με απώλειες κι από τις δυο πλευρές 1.1

πηγή: Igata.gr